امام حسين عليه السلام و حضرت مهدى عجل الله تعالی فرجه

مقدمه
 

از نواى غريبانه استغاثه امام حسين عليه السلام، سال ها و قرن ها مى گذرد، اما انعكاس آن را مى توان در لحظه لحظه تاريخ به گوش جان شنيد، اين فرياد نه تنها رو به خاموشى و افول نگذاشته، بلكه هر روز رساتر و پرصلابت تر، خروش وجوشش آزادگان عالم را افزوده است.
گويا امام حسين عليه السلام سال ها و قرن ها چشم به راه دوخته و به انتظار نشسته است; تا امام عصر (عج)، ندايش را پاسخ گويد; پرچم بر زمين مانده اش را به دوش گيرد; داغ هاى كهنه اش را التيام بخشد و آرمان هاى بلندش را لباس تحقق بپوشاند. روز ظهور، هنگام پاسخ به استغاثه مظلومانه امام حسين عليه السلام است و حضرت مهدى عليه السلام پاسخ دهنده آن. در اين گستره بى انتها و افق هاى دور آن، كسى به خروش و التهاب فرزندش كه براى رسيدن آن روز، گذر آرام آرام و جانكاه لحظه ها را به تماشا مى نشيند و روزها و سال ها را با چشمان منتظرش بدرقه مى كند وجود ندارد.
به راستى چه رمزى مهر سكوت بر لبان بسته و چه سرى در اين ميان رخ پنهان كرده است؟ چرا ياد امام حسين عليه السلام هميشه و همه جا، همراه و هم پاى ياد حضرت مهدى عليه السلام است؟ چرا هر جا سخن از حسين عليه السلام است، نام حضرت مهدى عليه السلام نيز رخ مى گشايد؟ چرا عاشورا روز «ظهور» است و ياد حسين عليه السلام آغازين كلام مهدى عليه السلام...؟
اين گفتار مى كوشد گوشه هايى از اين ارتباط و پيوست را، از منظرهاى مختلف و در ابعاد گوناگون بررسى كند و فهرست وار آنها را در چهار بخش (همراه با قرآن، همراه با روايات، ادعيه و زيارات، تشرفات) و يك خاتمه برشمارد تا به عنوان دستمايه برخى از محققان و مبلغان و نيز ابزارى براى تحقيق و پژوهش بيشتر و مقدمه اى براى كشف زوايايى ديگر از حقايق نورانى حيات اين دو امام همام عليه السلام باشد. گرچه بررسى و تحليل اين پيوستگى ها و نيز نتايج و آثار آن، مجالى ديگر و فرصتى فراخ تر مى طلبد و گشودن گره اسرار اين پيوستگى ها، دل هايى راز دان و جان هايى آگاه از آن اسرار را مى طلبد.

همراه با قرآن
 

1. امام حسين عليه السلام از نگاه امام مهدى (عج)
 

سعد بن عبدالله قمى گويد: به امام عصر - اوراحنا له الفداه - عرض كردم: «اى فرزند رسول خدا! تاويل آيه «كهيعص » چيست؟ فرمود: «هذه الحروف من انباء الغيب، اطلع الله عليها عبده زكريا، ثم قصها على محمد صلى الله عليه و آله و ذلك ان زكريا سال ربه ان يعلمه اسماء الخمسة فاهبط عليه جبرئيل فعلمه اياها...; (1)
اين حروف از اخبار غيبى است كه خداوند زكريا را از آن مطلع كرده و بعد از آن داستان آن را به حضرت محمد صلى الله عليه و آله باز گفته است...» .
داستان از اين قرار است كه: زكريا از پروردگارش درخواست كرد كه «اسماء خمسه طيبه » را به وى بياموزد. خداوند، جبرئيل را بر او فرو فرستاد و آن اسماء را به او تعليم داد.
زكريا چون نام هاى محمد، على، فاطمه، و حسن ( عليهم السلام) را ياد مى كرد، اندوهش بر طرف مى شد و گرفتاريش از بين مى رفت. و چون حسين عليه السلام را ياد مى كرد، بغض و غصه، گلويش را مى گرفت و مى گريست و مبهوت مى شد.
روزى گفت: بارالها! چرا وقتى آن چهار نفر را ياد مى كنم، آرامش مى يابم و اندوهم بر طرف مى شود; اما وقتى حسين را ياد مى كنم، اشكم جارى مى شود و ناله ام بلند مى شود؟
خداى تعالى او را از اين داستان آگاه كرد و فرمود: «كهيعص » ! «كاف » اسم كربلا و «هاء» رمز هلاك عترت طاهره است، و «ياء» نام يزيد ظالم بر حسين عليه السلام و «عين » اشاره به عطش و «صاد» نشان صبر او است.
زكريا چون اين مطلب را شنيد، نالان و غمين شد و تا سه روز از عبادتگاهش بيرون نيامد، و به كسى اجازه نداد كه نزد او بيايد. و گريه و ناله سر داد و چنين نوحه گفت:
بارالها! از مصيبتى كه براى فرزند بهترين خلايق خود، تقدير كرده اى دردمندم.
خدايا! آيا اين مصيبت را بر آستانه او نازل مى كنى؟ آيا جامه اين مصيبت را بر تن على و فاطمه مى پوشانى!؟ آيا اين فاجعه را بر ساحت آنان فرود مى آورى؟
بعد از آن گفت: بارالها! فرزندى به من عطا كن تا در پيرى چشمم به او روشن شود و او را وارث و وصى من قرار ده; آنگاه مرا دردمند او گردان; همچنان كه حبيبت محمد را دردمند فرزندش گرداندى.
خداوند، يحيى را به او بخشيد و او را دردمند وى ساخت. و دوره حمل يحيى شش ماه بود و مدت حمل امام حسين عليه السلام نيز شش ماه بود و براى آن نيز قضيه اى طولانى است.

2. امام مهدى (عج)، از نگاه امام حسين عليه السلام
 

امام باقر عليه السلام مى فرمايد: حارث اعور به امام حسين عليه السلام عرض كرد: «يابن رسول الله! جعلت فداك: اخبرنى عن قول الله فى كتابه «والشمس و ضحيها» قال: و يحك يا حارث، ذلك محمد رسول الله صلى الله عليه و آله، قلت: جعلت فداك: قوله: «والقمر اذا تليها» ، قال: ذلك اميرالمؤمنين على بن ابى طالب يتلو محمدا، قال: قلت: «و النهار اذا جليها» ، قال: ذلك القائم من آل محمد، يملا الارض قسطا و عدلا; (2) اى زاده رسول خدا! فدايت شوم. مرا از معناى آيه شريفه والشمس و ضحيها [سوگند به خورشيد و گسترش نور آن] مطلع ساز. حضرت فرمود: مراد از خورشيد، رسول الله صلى الله عليه و آله مى باشد.
پرسيد: فدايت شوم! منظور از آيه شريفه «والقمر اذا تليها» [سوگند به ماه چون پس از آن آيد. ] چيست؟
فرمود: منظور از ماه، اميرالمؤمنين على بن ابى طالب عليه السلام است كه بعد از پيامبر صلى الله عليه و آله مى باشد.
گفت: مقصود از آيه شريفه «والنهار اذا جليها» [و سوگند به روز و چون آن را روشن سازد ] چيست؟
فرمود: مقصود از روز، قائم آل محمد (عج) است كه زمين را پر از قسط و عدل كند» .

3. امام مهدى (عج) و امام حسين عليه السلام 

خداوند متعال مى فرمايد: «و لا تقتلوا النفس التى حرم الله الا بالحق و من قتل مظلوما فقد جعلنا لوليه سلطانا، فلا يسرف فى القتل انه كان منصورا (3) ; كسى را كه خداوند خونش را حرام شمرده، به قتل نرسانيد، مگر به حق و آن كسى كه مظلوم كشته شده، براى وليش سلطه (حق قصاص) قرار داديم; اما در قتل اسراف نكند، چرا كه او مورد حمايت است » .
سلام بن مستنير مى گويد: امام محمد باقر عليه السلام درباره آيه «و من قتل مظلوما» فرمود: «او حسين بن على عليه السلام است كه مظلوم كشته شد و ما اولياى او هستيم. و قائم ما چون قيام كند، در طلب انتقام خون امام حسين عليه السلام بر آيد; پس مى كشد تا جايى كه گفته مى شود اسراف در قتل كرده است. مقتول، حسين عليه السلام و ولى او قائم (عج) است. و اسراف در قتل اين است كه غير قاتل او كشته شود. او منصور است; زيرا از دنيا نمى گذرد تا اين كه يارى شود به مردى از خاندان پيامبر خدا كه زمين را پر از قسط و عدل كند، همچنان كه پس از جور و ظلم شده باشد» . (4)
قندوزى حنفى نيز مى گويد: «از امام على الرضا فرزند موسى الكاظم (رضى الله عنهما) رسيده كه آن حضرت فرمود: آيه «و من قتل مظلوما» (5) درباره حسين و مهدى عليهم السلام نازل شده است » .

همراه با روايات
 

1. امام مهدى عليه السلام فرزند امام حسين عليه السلام
 

در 308 روايت، وارد شده كه امام مهدى (عج) نهمين فرزند امام حسين عليه السلام است و در بيشتر احاديثى كه از وجود مقدس رسول اكرم صلى الله عليه و آله درباره حضرت ولى عصر (عج) آمده، به آن حضرت به عناوينى چون: «از تبار پسرم حسين » و «از نسل اين پسرم » ، «نهمين فرزند پسرم حسين » معرفى شده است. (6)
كه مجموع روايات پيامبر صلى الله عليه و آله در اين زمينه 185 حديث مى باشد. (7)
در اين جا چند روايت از قول امام حسين عليه السلام نقل مى شود:
1. مردى از طايفه همدان مى گويد: «سمعت الحسين بن على بن ابى طالب عليهما السلام يقول: قائم هذه الامة هو التاسع من ولدى و هو صاحب الغيبة و هو الذى يقسم ميراثه و هو حى; (8) از امام حسين بن على عليه السلام شنيدم كه مى فرمود: قائم اين امت نهمين از فرزندان من است و او صاحب غيبت است، و او كسى است كه ميراثش را در حياتش تقسيم مى كنند» .
2. امام حسين عليه السلام مى فرمايد: «كان رسول الله يقول فيما بشرنى به، يا حسين! انت السيد ابن السيد، ابوالسادة تسعة من ولدك ائمة ابرار امناء معصومون و التاسع مهديهم قائمهم. انت الامام بن الامام، ابوالائمة تسعة من صلبك ائمة ابرار و التاسع مهديهم يملا الدنيا قسطا و عدلا، يقوم فى آخر الزمان كما قمت فى اوله; (9) رسول خدا صلى الله عليه و آله در بشارتى به من فرمود: اى حسين! تو سيد پسر و پدر ساداتى، و «نه » فرزند از تو، امامان ابرار و امين و معصوم اند، و نهمين آنان مهدى قائم (عج) است. تو امام پسر امام و پدر ائمه هستى و نه فرزند از پشت تو ائمه ابراراند و نهمين آنان، مهدى است كه دنيا را در آخر الزمان، پر از عدل و قسط مى كند...» ... .

2. نسب حضرت مهدى (عج) از زبان امام حسين عليه السلام 

سالار شهيدان، فرزندش امام مهدى عليه السلام را فرزند حضرت فاطمه عليها السلام مى خواند. آن حضرت فرمود: از رسول خدا صلى الله عليه و آله شنيدم كه فرمودند: «المهدى من ولد فاطمة; (10) مهدى از فرزندان فاطمه است » .
در روايت ديگرى امام حسين عليه السلام مى فرمايد: «پيامبر صلى الله عليه و آله به فاطمه زهرا عليها السلام فرمود: «ابشرى يا فاطمة! المهدى منك; اى فاطمه! بشارت بر تو باد، كه مهدى (عج) از فرزندان توست » . (11)

3.القاب امام مهدى (عج) از زبان امام حسين عليه السلام 

امام زمان عليه السلام القاب مباركى دارند كه بعضى از آن ها، مستقيما با «عاشورا» در ارتباط است و بعضى از لقب هاى مقدس آن حضرت، بر زبان جد بزرگوارشان عليه السلام جارى شده است.
عيسى الخشاب مى گويد: از محضر امام حسين عليه السلام سؤال كردند: آيا شما صاحب اين امر هستيد؟
فرمود: «لا و لكن صاحب الامر الطريد الشريد الموتور بابيه، المكنى بعمه، يضع السيف على عاتقه ثمانية اشهر; (12) نه من نيستم، بلكه صاحب اين امر كسى است كه از ميان مردم كناره گيرى مى كند و خون پدرش بر زمين مى ماند و كنيه او كنيه عمويش خواهد بود. آن گاه شمشير بر مى دارد و هشت ماه تمام شمشير بر زمين نمى گذارد» .
«طريد» و «شريد» كه هر دو به يك معنا است - از القاب حضرت ولى عصر (عج) به شمار مى آيد. اين دو عبارت در زبان امامان معصوم عليهم السلام نيز به كار رفته، و معناى آن كنار زده و رانده شده است. حاجى نورى (ره) در معناى «شريد» مى گويد: «رانده شده از مردمى كه آن حضرت را نشناختند و قدر وجود نعمت او را ندانستند و در مقام شكر گزارى و مقام حقش بر نيامدند; بلكه پس از اين كه از دست يافتن بر او نااميد شدند، به قتل و قمع ذريه طاهره ايشان پرداختند و به كمك زبان و قلم، سعى بر بيرون راندن نام و ياد او، از قلوب و اذهان مردم كردند» . (13)
علامه مجلسى (ره) درباره اين حديث مى فرمايد: «الموتور بابيه » ; يعنى، كسى كه پدرش را كشته اند و طلب خونش را نكرده اند. مراد از «والد» ، امام حسن عسگرى عليه السلام، يا امام حسين عليه السلام و يا جنس والد است كه شامل همه ائمه عليهم السلام مى شود، و «مكنى بعمه » شايد كنيه برخى از عموهاى حضرت، ابوالقاسم باشد، يا اين كه امام زمان (عج) كنيه اش ابوجعفر، ابى الحسن و يا ابى محمد باشد. بعيد نيست علت تصريح نكردن به اسم حضرت و آوردن كنيه، به جهت خوف از عموى حضرت باشد. و قول وسط، ظاهرتر است » . (14)

4.توصيف امام حسين عليه السلام از زبان امام مهدى عليه السلام 

حضرت مهدى (عج)، امام حسين عليه السلام را اين گونه توصيف فرموده است: «كنت للرسول ولدا و للقرآن سندا و للامة عضدا و فى الطاعة مجتهدا حافظا للعهد و الميثاق ناكبا عن سبل الفساق تتاوة تاوه المجهود طويل الركوع و السجود زاهدا فى الدنيا زهد الراحل عنها ناظرا بعين المستوحشين منها; (15) تو اى حسين! براى «رسول خدا» فرزند و براى «قرآن » سند و براى «امت » ، بازويى بودى. در طاعت خدا تلاشگر و نسبت به عهد و پيمان، حافظ و مراقب بودى. از راه فاسقان سر بر مى تافتى. آه مى كشيدى; آه آدمى كه به رنج و زحمت افتاده است. ركوع و سجود تو طولانى بود. زاهد و پارساى دنيا بودى; زهد و اعراض كسى كه از دنيا رخت بر كشيده است و با ديده وحشت زده بدان نگاه مى كردى » .
در اين عبارت، بسيار جالب و جامع، جد بزرگوار خود امام حسين عليه السلام را با ده عنوان وصف كرده است:

امام حسين عليه السلام فرزند رسول خدا است;
 

او سند و پشتوانه قرآن است; هر آنچه در قرآن، در قالب الفاظ است، در وجود مطهر امام حسين عليه السلام رؤيت و مشاهده مى شود;
توان اسلام، امامت است و امام حسين عليه السلام بازوى پرتوان امت و دين اسلام در همه اعصار است;
در راه اطاعت پروردگار، سخت كوش و تلاشگر بود. عبادت آن حضرت (نماز و دعاء خصوصا دعاى عرفه) مايه اعجاب است.
آن بزرگوار، نگه دار عهد و ميثاق است و با خدا و خلق او در عهد و پيمان، استوار و ثابت و باوفا است;
آن حضرت از راه و روش فاسقان روى گردان بود و از راه مسامحه و مداهنه وارد نمى شد;
آه امام حسين عليه السلام دردمندانه بود; مانند كسى كه بار سنگينى از غصه دردل دارد و درد سينه اش جراحتى التيام ناپذير است;
آن حضرت ركوع ها و سجده هاى طولانى داشت. كه نمونه هاى آن در تاريخ ثبت و درج شده است;
سيد الشهدا عليه السلام، نسبت به دنيا زاهد و بى علاقه بود. و زهد با عمل اين خاندان معنا مى گيرد;
نظر او به دنيا، نظر وحشت زدگان بود و آنجايى كه نظر ديگران به دنيا نظر عاشقانه بود، نظر آن حضرت به دنيا، مانند انسان وحشت زده بود. (16)

5. قائم و عاشورا 

«قائم » از القاب خاصه حضرت حجت (عج) است كه در بيشتر روايات شيعه وارد شده و اطلاق آن بر هيچ يك از معصومين ديگر روا نيست.
ابو حمزه ثمالى مى گويد: به امام محمد باقر عليه السلام عرض كردم: اى فرزند پيامبر! آيا شما همه قائم نيستيد و حق را به پا نمى داريد؟ پس چرا تنها ولى عصر را قائم مى خوانند؟ فرمود: «لما قتل جدى الحسين ضجت الملائكه بالبكاء و النحيب و قالوا الهنا اتصفح عمن قتل صفوتك و ابن صفوتك و خيرتك من خلقك؟ ... فاوحى الله اليهم قروا ملائكتى فوعزتى و جلالى لانتقمن منهم و لو بعد حين...ثم كشف لهم عن الائمة من ولد الحسين فسرت الملائكة بذلك وراوا احدهم قائما يصلى، فقال سبحانه: بهذا القائم انتقم منهم; چون جدم حسين عليه السلام كشته شد، فرشتگان صدا به گريه و ناله بلند نموده و عرض كردند: پروردگارا! آيا قاتلان بهترين بندگانت، و زاده اشرف برگزيدگانت را به حال خود وا مى گذارى؟ خداوند به آنها وحى فرستاد: اى فرشتگان من! آرام گيريد. به عزت و جلالم سوگند، از آنان انتقام خواهم گرفت; هر چند بعد از گذشت زمان ها باشد. آن گاه پروردگار عالم پرده از جلو ديدگان آنان كنار زد و امامان از فرزندان امام حسين عليه السلام را يكى پس از ديگرى به آنها نشان داد. فرشتگان از اين منظره، مسرور و شادمان گرديدند و ديدند كه يكى از آن بزرگواران، ايستاده مشغول نماز است. خداوند فرمود: با اين قائم (شخص ايستاده) از آنان (قاتلان حسين عليه السلام) انتقام خواهم گرفت » . (17)
محمد بن حمران مى گويد: امام صادق عليه السلام فرمود: چون جريان شهادت امام حسين عليه السلام واقع شد، فرشتگان به درگاه الهى ناليدند و خروش بر آورده، به خداوند عرض كردند: بار خدايا! آيا با حسين كه انتخاب شده تو و فرزند پيامبر تو اينچنين رفتار شود؟ خداوند شبح و سايه قائم را در برابر آنان در حالت ايستاده مجسم كرد و فرمود: با اين (قائم) از ستم كنندگان به حسين انتقام خواهم گرفت. (18)

6. غيبت حضرت مهدى عليه السلام، از نگاه امام حسين عليه السلام 

امام حسين عليه السلام درباره غيبت امام زمان عليه السلام مى فرمايد: «لصاحب هذا الامر غيبتان، احدهما تطول حتى يقول بعضهم: مات و بعضهم قتل و بعضهم ذهب و لا يطلع على موضعه احد من ولى و لا غيره الاالمولى الذى يلى امره; (19) براى صاحب اين امر دو غيبت است كه يكى از آنها آن قدر به طول مى انجامد كه گروهى مى گويند: [مهدى ] مرده و برخى گويند: كشته شده و بعضى گويند: رفته است. احدى از دوستان و غيره، از اقامتگاه او آگاه نمى شود، جز خدمت گذارى كه متصدى امور اوست » .
هم چنين مى فرمايد: «... له غيبة يرتد فيها اقوام و يثبت على الدين فيها آخرون، فيؤذون و يقال لهم: متى هذا الوعدان كنتم صادقين. اما ان الصابر فى غيبته على الاذى و التكذيب بمنزلة المجاهد بالسيف بين يدى رسول الله صلى الله عليه و آله; (20) براى او غيبتى است كه گروه هايى در آن از دين بر مى گردند و گروه هايى ديگر بر آيين خود استوار مى مانند و در اين راه آزارها مى بينند. به آنان گفته مى شود: اين وعده كى واقع خواهد شد اگر راستگو هستيد؟ آنان كه بر اين آزارها و تكذيب ها صبر كنند، همانند كسى اند كه شمشير به دست گرفته و در پيشاپيش رسول اكرم صلى الله عليه و آله جهاد مى كند.

7. بشارت ظهور از زبان امام حسين عليه السلام 

بشارت به ظهور امام عصر (عج) حقيقتى شعف انگيز است كه از سوى امامان معصوم عليهم السلام نويد آن داده شده است. سالار شهيدان در اين زمينه مى فرمايد: «منا اثنى عشر مهديا، اولهم اميرالمؤمنين على بن ابى طالب و آخرهم التاسع من ولدى و هو الامام القائم بالحق يحيى الله به الارض بعد موتها و يظهر به دين الحق على الدين كله و لو كره المشركون...; دوازده مهدى از ما هست كه نخستين آنان على بن ابى طالب و آخرين آنان نهمين فرزند من است كه او امام قائم به حق است، خداوند زمين مرده را به وسيله او زنده مى كند و دين حق را بر تمام اديان پيروز مى گرداند.. .» . (21)
عبدالله بن عمر مى گويد: «سمعت الحسين بن على عليه السلام يقول: لو لم يبق من الدنيا الايوم واحد لطول الله عزوجل ذلك اليوم حتى يخرج رجل من ولدى فيملاها عدلا و قسطا كما ملئت جورا و ظلما، كذلك سمعت رسول الله يقول; (22) از حسين بن على عليه السلام شنيدم كه مى فرمود: اگر از عمر دنيا جز يك روز باقى نمانده باشد، خداوند آن روز را به قدرى طولانى فرمايد تا آنكه مردى از فرزندان من خروج نمايد و زمين را پر از عدل و داد نمايد، همچنانكه پر از ظلم و جور شده باشد، من از رسول خدا صلى الله عليه و آله اين چنين شنيدم » .

8. علايم ظهور از زبان امام حسين عليه السلام 

ريحانه رسول خدا، حسين بن على عليه السلام درباره علايم ظهور فرزندش امام عصر (عج) مى فرمايد: «للمهدى خمس علامات: السفياني، و اليماني، و الصيحة من السماء، و الخسف بالبيداء و قتل النفس الزكية; (23) براى مهدى ما پنج علامت است: خروج سفيانى، خروج يمانى، بانگ آسمانى، خسف سرزمين بيداء (فرو رفتن لشگر سفيانى در سرزمين بيدا)، قتل نفس زكيه » . (24)
در روايتى ديگر، خراب شدن ديوار مسجد كوفه از سمت خانه عبدالله بن مسعود (25) و ديدن علامتى در آسمان (مانند آتش (26) ) را از نشانه هاى ظهور، بيان فرموده است.

9. دلدادگى حضرت مهدى (عج) به امام حسين عليه السلام 

خدمت در محضر امام حسين عليه السلام و توفيق يارى حضرت و شمشير زدن در ركاب او، بزرگترين توفيقات الهى بود كه نصيب عده اى از خواص عصر امام حسين عليه السلام شد. همچنان كه فراهم نمودن شرايط و مقدمات ظهور حضرت ولى عصر (عج) و توفيق جنگيدن در ركاب آن بزرگوار، از ديگر موهبت هاى الهى است كه نصيب عده اى از خواص مى شود. در عظمت و شرافت خدمت گذارى، نصرت به آن آستان بلند، همين بس كه امام زمان (عج) نيز عاشق جد بزگوار خود و مشتاق خدمت به او است. آن حضرت در زيارت ناحيه مقدسه (27) مى فرمايد:
«و لئن اخرتنى الدهور و عاقنى عن نصرك المقدور لاندبنك صباحا و مساء و لابكين لك [عليك] بدل الدموع دما; اگر روزگار مرا به تاخير انداخت و مقدرات از يارى و نصرت تو در روز عاشورا باز داشت، هر آينه من صبح و شام بر تو ندبه مى كنم و به جاى قطرات اشك، بر تو خون مى گريم » .
آرى يارى امام مهدى (عج)، عبادتى بزرگ است، چرا كه در حقيقت خدمت به تمام پيامبران و اوصيا و امامان معصوم عليهم السلام مى باشد; زيرا او آخرين حجت الهى است و اراده خداوند بر آن تعلق يافته كه زحمات طاقت فرساى همه پيامبران را، به دست با كفايت آخرين حجت خود به ثمر رساند. اگر نهضت جهانى آن ولى الله اعظم (عج)، از برنامه جهانى خلقت حذف شود، برنامه همه پيامبران عقيم گشته و هدف نهايى فرستادن رسولان و تشريع اديان ضايع و تباه مى شود. (28)
خدمت به امام عصر عليه السلام، مطلوب امام صادق عليه السلام نيز بوده است. «خلاد ابن قصار مى گويد: از امام صادق عليه السلام پرسيدند: آيا قائم متولد شده است؟ فرمود:
«لا ولو ادركته لخدمته ايام حياتى; نه متولد نشده ولى اگر من او را درك مى كردم، همه عمر را با خدمت گزارى او سپرى مى كردم » . (29)
هنگامى كه امام معصوم عليه السلام در حق حضرت بقية الله (عج) چنين تعبيرى به كار مى برد; مقام رفيع ياران آن حضرت و ارزش خدمت به آيين «انتظار» روشن مى شود.

10. عاشورا روز ظهور 

درباره روز قيام و ظهور حضرت، روايات مختلفى وارد شده است. كه در آنها، روز نوروز، عاشورا، شنبه و يا جمعه، روز ظهور معرفى شده است.
البته از آن جايى كه نوروز، طبق سال شمسى و عاشورا، بر اساس سال قمرى محاسبه مى شود، يكى شدن اين دو روز امكان پذير است و هم زمانى اين دو روز با جمعه يا شنبه نيز ممكن است.
اما رواياتى كه روز ظهور را، دو روز از هفته بيان كرده، قابل توجيه است; يعنى، در صورت صحيح بودن سند اين روايات، احاديث روز جمعه به روز «ظهور» و روايات روز شنبه به روز «استقرار و تثبيت قيام حضرت و نابودى مخالفان » تفسير مى شود. البته روايات روز شنبه، از نظر سند مورد تامل و بررسى است; ولى روايات روز جمعه از اين نظر ايرادى ندارد. (30)
اما آنچه مهم است، اين كه قيام حضرت ولى عصر (عج)، مصادف با روز شهادت سيدالشهداء عليه السلام است و اين مطلب ما را به ارتباط ويژه صاحبان اين دو قيام رهنمون مى سازد.
امام محمد باقر عليه السلام فرموده است: «كانى بالقائم يوم عاشورا يوم السبت قائما بين الركن و المقام و بين يديه جبرئيل ينادى: البيعة لله فيملاها عدلاكما ملئت ظلما و جورا; (31) گويا حضرت قائم (عج) را مى بينم كه روز عاشورا، روز شنبه بين ركن و مقام ايستاده و جبرئيل پيش روى او ندا مى كند: بيعت براى خدا است. پس زمين را پر از عدل مى كند; همان گونه كه پر از ظلم و جور شده بود» .
امام جعفر صادق عليه السلام نيز مى فرمايد: «ان القائم صلوات الله عليه ينادى باسمه ليلة ثلاث و عشرين و يقوم يوم عاشورا يوم قتل فيه الحسين بن على عليه السلام; (32) قائم - درود خدا بر او باد در شب بيست و سوم ماه رمضان، به نام [شريفش] ندا مى شود، و درروز عاشورا، روزى كه حسين بن على عليه السلام، در آن كشته شد، قيام خواهد كرد» .

11. ياد امام حسين عليه السلام نخستين كلام حضرت مهدى عليه السلام
 

در رواياتى چند، به مطالب و سخنان نخستين امام زمان عليه السلام اشاره شده است; از جمله آنها روايتى است كه محدث بزرگوار شيخ على يزدى حائرى (ره) نقل كرده است. او مى گويد: «زمانى كه قائم آل محمد ظهور كند، ما بين ركن و مقام مى ايستد و پنج ندا مى دهد:
1. «الا يا اهل العالم انا الامام القائم ; آگاه باشيد اى جهانيان كه منم امام قائم » ;
2. «الا يا اهل العالم انا الصمصام المنتقم; آگاه باشيد اى اهل عالم كه منم شمشير انتقام گيرنده » ;
3. «الا يا اهل العالم ان جدى الحسين قتلوه عطشانا; بيدار باشيد اى اهل عالم كه جد من حسين را تشنه كام كشتند» ;
4. «الا يا اهل العالم ان جدى الحسين طرحوه عريانا; بيدار باشيد اى اهل عالم كه جد من حسين را عريان روى خاك افكندند» ;
5. «الا يا اهل العالم ان جدى الحسين سحقوه عدوانا; آگاه باشيد اى جهانيان كه جد من حسين را از روى كينه توزى پايمال كردند» .
امام زمان (عج) ابتدا خود را چنين به جهانيان معرفى مى كند: كه قائم و شمشير انتقام منم; قيام نمودم تا انتقام خون جدم حسين عليه السلام - كه او را تشنه لب شهيد كرده، بدن مطهرش را عريان روى خاك افكندند و پايمال كردند - بگيرم.
آرى اولين كلام حضرت مهدى (عج)، ياد امام حسين عليه السلام است كه همواره ياد او، در دل هر انسان آزاد مرد و طالب حقى زنده است و اين مصيبت عظمى، جز با ظهور فرزندش تسلى نمى يابد.

12. حضرت مهدى (عج) تكميل كننده سفر امام حسين عليه السلام 

يكى از رابطه هاى دقيق بين اين دو امام همام عليه السلام و قيامشان، مركز حكومت آن دو است. امام حسين عليه السلام از مكه به جانب كوفه، رهسپار بود و شايد با رسيدن به كوفه، مانند پدر بزرگوار خود آن جا را مقر حكومت خويش قرار مى داد; ولى سپاهيان يزيد، راه را بر آن حضرت بستند و او در دوم محرم، در كربلا منزل نمود.
زمانى كه خورشيد تابناك مكه، ظهور كند، كوفه را به عنوان مقر حكومت خود بر خواهد گزيد. امام محمد باقر عليه السلام مى فرمايد: «مهدى قيام مى كند و به سوى كوفه مى رود و منزلش را آن جا قرار مى دهد» . (33)
هم چنين مى فرمايد: «هنگامى كه قائم ما قيام كند وبه كوفه برود، هيچ مؤمنى نخواهد بود، مگر آن كه در آن شهر، در كنار مهدى سكونت مى گزيند، يا به آن شهر مى رود» . (34)
ابوبكر حضرمى مى گويد: به امام محمد باقر يا امام صادق عليهم السلام گفتم: كدام سرزمين پس از حرم خدا و حرم پيامبرش با فضيلت تر است؟ فرمود: «اى ابابكر! سرزمين كوفه كه جايگاه پاكى است و در آن مسجد سهله قرار دارد و مسجدى كه همه پيامبران در آن نماز خوانده اند. آن جا عدالت الهى پديدار مى گردد و قائم به عدل و قيام كنندگان پس از او از همان جا خواهند بود. آن جا، جايگاه پيامبران و جانشينان صالح آنان است » . (35)
امام صادق عليه السلام از مسجد سهله ياد كرد و فرمود: «آن خانه صاحب ما (مهدى موعود) است; زمانى كه با خاندانش در آن جا سكونت گزيند» . (36)
از مجموع اين روايات فهميده مى شود كه شهر كوفه، پايگاه اصلى فعاليت ها و مركز فرمانروايى امام زمان (عج) خواهد بود، پايگاهى كه زمانى مقر حكومت اميرمؤمنان عليه السلام بود و امام حسين عليه السلام به آن سو مى رفت.

13. خون خواهى حضرت مهدى (عج) از قاتلان امام حسين عليه السلام 

سالار شهيدان به فرزندش امام سجاد عليه السلام فرمود: «سوگند به خدا كه خون من از جوشش باز نمى ايستد تا اين كه خداوند، مهدى را برانگيزد. او به انتقام خون من، از منافقان فاسق و كافر، هفتاد هزار نفر را مى كشد» . (37)
هروى مى گويد: به حضرت رضا عليه السلام عرض كردم: اى فرزند رسول خدا! نظرتان درباره اين سخن امام صادق عليه السلام كه مى فرمايد: «هرگاه قائم ما قيام كند، بازماندگان قاتلان امام حسين عليه السلام به كيفر كردار پدرانشان كشته مى شوند» چيست؟ حضرت رضا عليه السلام فرمود: «اين سخن صحيح است » .
گفتم: پس اين آيه قرآن «و لاتزر وازرة وزر اخرى » چه معنايى دارد؟ فرمود «آنچه خداوند مى فرمايد صحيح است; ولى بازماندگان قاتلان امام حسين عليه السلام، به كردار پدرانشان خوشحال اند و به آن افتخار مى كنند و هر كس از چيزى خشنود باشد، مانند آن است كه آن كار را انجام داده است. اگر مردى در مشرق كشته شود و مرد ديگرى در مغرب به كشته شدن او خشنود باشد، نزد خداوند شريك گناه قاتل است. و اين كه قائم، فرزندان قاتلان امام حسين را هنگام ظهورش نابود مى سازد، براى اين است كه آنان از كردار پدرانشان خشنودند» . (38)

14. يارى امام حسين عليه السلام، يارى امام مهدى (عج) 

يكى ديگر از جلوه هاى روشن ارتباط بين اين دو اختر تابناك آسمان ولايت و امامت يارى نمودن امام حسين عليه السلام است كه در حقيقت اين يارى، نصرت امام عصر (عج) مى باشد. امام حسين عليه السلام در اين زمينه در شب عاشورا به اصحاب خود فرمود:
«... و قد قال جدى رسول الله صلى الله عليه و آله: ولدى حسين يقتل بطف كربلا، غريبا وحيدا عطشانا فريدا. فمن نصره فقد نصرنى و نصر ولده الحجة [ عليه السلام] ...;
همانا جدم رسول خدا [ صلى الله عليه و آله] فرمودند: فرزند من حسين [ عليه السلام] در زمين كربلا، غريب و تنها، عطشان و بى كس، كشته مى شود، كسى كه او را يارى كند مرا يارى نموده و فرزندش مهدى [ عليه السلام] را يارى نموده است...» . (39)

15. فرشتگان ياور امام حسين عليه السلام، ياوران مهدى (عج) 

يكى از ويژگى هاى قيام يوسف زهراء، برخوردارى از نصرت الهى به وسيله فرشتگان است. شيخ صدوق (ره) در روايت ريان بن شبيب، از حضرت امام رضا عليه السلام نقل مى كند:
«و لقد نزل الى الارض من الملائكة اربعة آلاف لنصره فوجدوه قد قتل فهم عند قبره شعث غبر الى ان يقوم القائم فيكونون من انصاره و شعارهم يا لثارات الحسين; (40)
به تحقيق چهار هزار فرشته براى نصرت و يارى حسين [ عليه السلام] به زمين فرود آمدند. آنان هنگامى كه نازل شدند، ديدند حسين [ عليه السلام] كشته شده است، از اين رو، ژوليده و غبارآلود در نزد قبر آن حضرت، اقامت كردند و همچنان هستند تا اين كه قائم، قيام كند و آنان از ياوران و سپاه آن حضرت خواهند بود و شعارشان يا لثارات الحسين است » .
به راستى، چه ارتباطى ميان اين دو كوكب درخشان آسمان ولايت - كه ملك و ملكوت، عرش و فرش همه از يگانگى آن دو سخن مى گويند - وجود دارد. هر كجا حسين عليه السلام است، مهدى (عج) نيز هست و هر كجا مهدى (عج) است، حسين عليه السلام نيز مى باشد. ذكر و نام آن يكى، با ياد و نام ديگرى قرين و عجين است. از امام زمان (عج) ; سيد الشهدا عليه السلام را مى طلبند و از سيد الشهداء امام زمان را.

16. حضرت مهدى (عج) ويرانگر مساجد چهار گانه 

امام عصر (عج) از بين برنده و محو كننده تمام آثار شرك و نفاق است; از اين رو عاشقان هر صبح آدينه، زمزمه «اين هادم ابنية الشرك و النفاق » را سر مى دهند و منتظرند تا حضرت ظهور كند و كاخ ظلم و ستم، استبداد و بناهاى نفاق را نابود سازد. به همين جهت او مساجدى را كه به شكرانه كشتن امام حسين عليه السلام بنا شده است، ويران خواهد كرد.
امام محمد باقر عليه السلام درباره اين مساجد مى فرمايد: «در كوفه به دليل شادى از كشتن، حسين عليه السلام، چهار مسجد ساخته شد: مسجد اشعث، جرير، سماك و شبث بن ربعى » (41) ابو بصير مى گويد: امام محمد باقر عليه السلام فرمود: «هنگامى كه قائم ما قيام كند، چهار مسجد را در كوفه ويران مى سازد...» . (42)
اين مساجد اگر چه هم اكنون موجود نيست; ولى ممكن است بعدها گروهى از روى دشمنى با اهل بيت عليه السلام، آنها را دوباره بسازند. (43)

همراه ادعيه و زيارات 

با بررسى «ادعيه و زيارات » مربوط به سيد الشهدا عليه السلام و امام عصر (عج) به ارتباط وثيق و تنگاتنگ ميان اين دو نور پاك پى مى بريم; چرا كه هر دو در ماه شعبان به دنيا آمده اند و در روز تولد حسين عليه السلام بايد به ياد مهدى (عج)، بود و در روز تولد مهدى (عج)، بايد حسين عليه السلام را ياد كرد. در دعاى هر يك، بايد جملاتى را زير لب زمزمه نمود كه ياد ديگرى را در دل زنده مى كند. در اين قسمت، نمونه هايى چند از اين حقيقت اشاره مى شود:

1. ياد حضرت مهدى (عج)، در ميلاد امام حسين عليه السلام 

شيعيان و شيفتگان مذهب جعفرى، در روز ميلاد سالار شهيدان (سوم شعبان)، ياد فرزندان آن حضرت را نيز در دل ها تازه تر مى كنند. در توقيع مبارك حضرت امام حسن عسكرى عليه السلام براى قاسم بن علاء همدانى آمده است: در روز تولد امام حسين عليه السلام اين دعا را بخوان: «اللهم انى اسئلك بحق المولود فى هذا اليوم الموعود بشهادته قبل استهلاله و ولادته بكته السماء و من فيها و الارض و من عليها... المعوض من قتله ان الائمة من نسله و الشفاء فى تربته و الفوز معه فى اوبته و الاوصياء من عترته بعد قائمهم و غيبته; (44) خداوندا! من تو را به مقام مولود اين روز مى خوانم. او پيش از آن كه به دنيا چشم بگشايد و قبل از آن كه تولد يابد، وعده و خبر شهادتش داده شد. آسمان و هر كس در آن بود و زمين و هر كس بر روى آن بود، بر او گريه كرد... . او كه در عوض شهادت او، ائمه از نسل او شدند و شفا در تربت او قرار داده شد، فوز و رستگارى با او، در روز رجوع و بازگشت او و بازگشت اوصياء از خاندان او، بعد از قائم آنان و سپرى شدن غيبت او مى باشد» .و در لوحى كه به نام مقدس فاطمه عليها السلام معروف است (45) ، ارتباط محكم و راستينى بين امام حسين عليه السلام و حضرت حجت (عج) وجود دارد. اين لوح به مناسبت تولد امام حسين عليه السلام توسط جبرئيل امين به رسم چشم روشنى از طرف خداوند متعال به پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله هديه شد. رسول اكرم صلى الله عليه و آله آن را مطالعه مى كنند و مى فرمايند: «سزاوار نيست كه اين چشم روشنى به شخصى غير از فاطمه زهرا عليها السلام سپرده شود.
نكته مهم آن، زمان فرستادن (تولد امام حسين) و محتويات و مطالب آن (ياد مهدى عليه السلام) است.وقتى به نام مقدس امام حسين عليه السلام مى رسد، مى فرمايد: «... جعلت كلمتى التامة معه و حجتى البالغة عنده...; كلمه تامه و حجت بالغه خود (امام زمان) را با حسين و نزد او قرار دادم » . (46)

2. ياد حسين عليه السلام، در ميلاد امام زمان (عج) 

يكى از شب هاى با عظمت سال، شب تولد يوسف زهرا عليها السلام است كه در روايت، افضل شب هاى سال بعد از شب قدر شمرده شده، و در آن احياء و شب زنده دارى توصيه شده است.
عاشقان حضرت در آن شب، ياد حضرت اباعبدالله عليه السلام را در دل هاى خود احياء مى كنند و با زيارت عاشورا جان خود را صفا مى بخشند، چرا كه شب امام عصر (عج) ، شب زيارتى مخصوص سالار شهيدان فرزند فاطمه زهرا عليها السلام است.
محدث بزرگوار، شيخ عباس قمى (ره) در «مفاتيح الجنان » مى نويسد: با فضيلت ترين اعمال شب نيمه شعبان - كه باعث آمرزش گناهان است - زيارت امام حسين عليه السلام مى باشد. هر كه مى خواهد، روح 124 هزار پيامبر با او مصافحه كند، امام حسين عليه السلام را زيارت كند. اقل زيارت آن حضرت آن است كه به بالاى بامى رود و به سمت راست و چپ نگاه كند، سپس سر به جانب آسمان بلند كند و حضرت را با اين كلمات زيارت كند: «السلام عليك يا اباعبدالله، السلام عليك و رحمة الله و بركاته » (47)
در قسمت «زيارات » نيز مى نويسد: احاديث بسيارى در فضيلت زيارت امام حسين عليه السلام در نيمه شعبان وارد شده است. و بس است در اين باب آنچه كه به چندين سند معتبر از حضرت امام زين العابدين عليه السلام و امام جعفر صادق عليه السلام وارد شده كه: هر كه بخواهد با او 124 هزار پيامبر، مصافحه كنند، زيارت كند قبر ابى عبدالله الحسين عليه السلام را در نيمه شعبان. به درستى كه ملائكه و ارواح پيامبران، رخصت مى طلبند و به زيارت آن حضرت مى آيند. پس خوشا به حال آن كه مصافحه كند با ايشان، و ايشان مصافحه كنند با او. پنج پيامبر اولوالعزم (نوح، ابراهيم، موسى، عيسى عليهم السلام و محمد صلى الله عليه و آله) نيز با ايشان اند.

3. شب قدر و ياد امام حسين عليه السلام

شب قدر، شب امام زمان عليه السلام است. وملائكه و روح بر آن حضرت نازل شده، تقدير امور رادر اختيار او مى گذارند. پيشوايان معصوم عليهم السلام در تفسير سوره قدر فرموده اند: فرشتگان در اين شب، مقدرات يك سال را نزد ولى مطلق زمان آورده، بر او عرضه و تسليم مى كنند. (48)
در چنين شبى - كه به حجت بن الحسن العسكرى عليه السلام تعلق دارد - ياد جدبزرگوارش در دل ها زنده مى شود; چرا كه يكى از اعمال مستحبى شب قدر، زيارت امام حسين عليه السلام است. شيخ عباس قمى (ره) مى نويسد: «بدان كه احاديث در فضيلت زيارت امام حسين عليه السلام در ماه مبارك رمضان - خصوصا شب اول و نيمه و آخر آن و به خصوص شب قدر - بسيار است. از حضرت امام محمد تقى عليه السلام منقول است كه هر كه زيارت كند، امام حسين عليه السلام را در شب بيست و سوم ماه رمضان - و آن شبى است كه اميد است شب قدر باشد و در آن شب هر امر محكمى جدا و مقدر مى شود - مصافحه كند با او روح 124 هزار ملك و پيغمبر كه همه رخصت مى طلبند از خداوند در زيارت آن حضرت در اين شب.
از حضرت صادق عليه السلام مروى است: چون شب قدر مى شود، منادى از آسمان هفتم از بطن عرش ندا مى كند كه حق تعالى هر كسى را كه به زيارت قبر حسين عليه السلام آمده، آمرزيد.
و در روايت ديگر است كه هر كه شب قدر نزد قبر آن حضرت باشد و دو ركعت نماز بگزارد، نزد آن حضرت يا آنچه كه ميسر شود و از حق تعالى بهشت و پناه از آتش را بخواهد; خداوند به او بهشت و پناه از آتش را عطا فرمايد. و ابن قولويه از حضرت صادق عليه السلام روايت كرده كه هر كه زيارت كند قبر امام حسين عليه السلام را در ماه رمضان و در راه زيارت بميرد، حسابى نخواهد داشت و به او بگويند كه بدون خوف و بيم داخل بهشت شو» . (49)

4. دعاى ندبه و ياد امام حسين عليه السلام 

يكى از دعاهاى بسيار مهم و با ارزش در ميان شيعه، دعاى «ندبه » است كه عاشقان حضرت ولى عصر (عج) هر صبح جمعه دور هم گرد آمده و با خواندن آن، با حضرتش تجديد عهد و پيمان مى كنند اين دعا سندى صحيح دارد و بخش عمده و چشمگير آن، التجاء به مهدى موعود و تاسف از غيبت و دردمندى از فراق آن بزرگوار است و بخش هايى از اين دعاء، مربوط به جد بزرگوار امام زمان (عج) سالار شهيدان است;
مانند: «اين الحسن؟ اين الحسين؟ اين ابناء الحسين; حسن عليه السلام كجا است؟ حسين عليه السلام چه شد؟ فرزندان حسين كجايند و چه شدند؟» .
قسمت ديگرى از اين دعاى شريف «اين الطالب بدم المقتول بكربلا؟ ; كجاست آن طالب خون شهيد كربلا؟» كه از حساسيت فوق العاده اى برخوردار است.
ندبه كنندگان مهدى (عج)، منتظران منتقم آل محمدند تا تقاص خون به ناحق ريخته فرزند فاطمه عليها السلام را بگيرد و موجب شادى و بهجت قلب نازنين رسول خدا صلى الله عليه و آله شود.
آرى صبح جمعه و دعاى سوزان ندبه، در فراق امام زمان و ياد سيد الشهدا عليه السلام است. و چه بسا همين ياد امام حسين عليه السلام در صدق و صفاى اين دعا، اثرى ژرف به جاى نهد.

5. زيارت عاشورا و ياد مهدى (عج)

«زيارت عاشورا» ، كه از سوى امام محمد باقر عليه السلام، به شيعيان و شيفتگان تعليم داده شده است مضامين والايى دارد.
در يكى از قسمت هاى زيارت چنين آمده است: «ان يرزقنى طلب ثارك مع امام منصور من اهل بيت محمد صلى الله عليه و آله; همانا از خداوند مى خواهم خون خواهى تو را در كنار امام يارى شده از خاندان پيامبر صلى الله عليه و آله روزيم گرداند» .
زائر در اين فقره، مشاركت در خون خواهى امام حسين عليه السلام به وسيله امام زمان عليه السلام را طلب مى كند، چرا كه مقصود از امام منصور، دوازدهمين پيشواى شيعيان حضرت ولى عصر (عج) مى باشد و علت اين كه او را منصور ناميده اند، اين است كه ايشان در طلب خون جدشان يارى مى شوند.
امام محمد باقر عليه السلام در شرح آيه شريفه «و من قتل مظلوما» فرمودند: «سمى المهدى المنصور كما سمى احمد محمدا و كما سمى عيسى المسيح; مهدى [عج]، منصور ناميده شد، همان طورى كه احمد، به محمد [ص] و عيسى به مسيح [ع] ناميده شد» . (50)
محمد بن مسلم مى گويد: شنيدم اباجعفر فرمود: «قائم ما منصور به رعب و مؤيد به نصر است..» . (51)

6. روز عاشورا و ياد حضرت مهدى (عج)

جلوه اى ديگر از ارتباط دو فرزند زهرا عليها السلام، روز عاشورا است، كه دل عزاداران بايد به عشق ولى عصر بتپد و ذكر قيام اباعبدالله، با ياد امام زمان (عج)، توام باشد.
صالح بن عقبه از پدرش نقل مى كند: امام محمد باقر عليه السلام فرمود: «هر كس حسين بن على عليهم السلام را در روز دهم محرم زيارت كند تا آن كه نزد قبر آن حضرت گريان شود، خداوند - تبارك و تعالى - ثواب دو هزار حج و دو هزار عمره و دو هزار جهاد به او عطا كند كه ثواب آن ها، مثل ثواب كسى است كه درخدمت رسول خدا صلى الله عليه و آله و ائمه طاهرين عليه السلام حج و عمره و جهاد كرده باشد.
راوى مى گويد: عرض كردم: فدايت شوم، كسى كه در شهرهاى دور باشد و ممكن نباشد كه در مثل اين روز به سوى قبر آن حضرت رود، آيا براى او ثوابى است؟
امام عليه السلام فرمود: هرگاه چنين باشد به سوى صحرا يا بربلندى بام خانه خود رود و به سوى حضرت اشاره كند و سلام دهد و در نفرين بر قاتلان وى جديت نمايد و بعد از آن دو ركعت نماز بخواند. اين كار را در اوايل روز انجام دهد و خود بر امام حسين عليه السلام بگريد و كسانى را كه در خانه اش هستند، نيز به گريه بر آن حضرت وا دارد. و يكديگر را به اين كه در شهادت امام حسين عليه السلام مصيبت زده شده اند، تعزيت گويند. و هرگاه چنين كنند، همه آن ثواب ها را براى آنان ضامنم.
گفتم: يكديگر را چگونه تعزيت بگويند ؟
حضرت فرمودند بگويند: «اعظم الله اجورنا بمصابنا بالحسين عليه السلام و جعلنا و اياكم من الطالبين بثاره مع وليه الامام المهدى من آل محمد عليهم السلام; خداوند اجر ما و شما را در مصيبت حسين عليه السلام بزرگ گرداند و ما و شما را از كسانى قرار دهد كه به همراه ولى امام حسين، امام مهدى [عج] از آل محمد عليهم السلام طلب خون آن حضرت كرده و به خون خواهى او برخيزيم » . (52)

7. شعار سپاه حضرت مهدى (عج) 

در شعارهاى لشكر آن حضرت - كه برگرفته از شعور عميق آنان است - به روشنى مى توان ياد و خاطره امام حسين عليه السلام را مشاهده كرد.
در يكى از «زيارات جامعه » در قسمت سلام به حضرت مهدى (عج) آمده است: «السلام على الامام الغائب عن الابصار و الحاضر فى الامصار و الغائب عن العيون و الحاضر فى الافكار، بقية الاخيار، وارث ذى الفقار، الذى يظهر فى بيت الله الحرام ذى الاستار و ينادى بشعار يا لثارات الحسين، انا الطالب بالاوتار، انا قاصم كل جبار; (53) سلام و درود بر امامى كه از ديده ها پنهان است و در شهرها حاضر; آن كه از ديده ها، نهان است و در دلها حاضر; باقى مانده اخيار و خوبان; و وارث شمشير ذوالفقار; آن بزرگوارى كه در بيت الله الحرام - كه داراى پرده ها است - ظاهر مى شود و به شعار «يا لثارات الحسين » ندا مى كند و مى فرمايد: منم مطالبه كننده خون هاى به ناحق ريخته; منم شكننده هر ستمگر جفا پيشه » .
و ياران حضرت مهدى (عج) نيز به پيروى از امامشان، شعار يا لثارات الحسين سر مى دهند. محدث بزرگ مرحوم حاجى نورى (ره) از كتاب غيبت فضل بن شاذان نقل كرده: «ان شعار اصحاب المهدى (عج) يا لثارات الحسين عليه السلام; به درستى كه شعار ياوران مهدى (عج) يا لثارات الحسين است » . (54) امام صادق عليه السلام هم مى فرمايد: «شعار ياران حضرت مهدى يا لثارات الحسين (اى خونخواهان حسين عليه السلام) است » . (55)

چهار: همراه با تشرفات 

1. حضرت مهدى (عج) و گريه بر امام حسين عليه السلام
 

سيد بحر العلوم (ره) روزى به قصد تشرف به سامرا تنها به راه افتاد. در بين راه درباره اين مساله كه «گريه بر امام حسين عليه السلام گناهان را مى آمرزد» فكر مى كرد. همان وقت متوجه شد كه شخص عربى، سوار بر اسب به او رسيد و سلام كرد. بعد در لحظه اى پرسيد: جناب سيد! درباره چه چيز به فكر فرو رفته اى؟ و در چه انديشه اى؟ اگر مساله علمى است مطرح كنيد، شايد من پاسخش را بدانم. سيد بحر العلوم فرمود: در اين باره فكر مى كنم كه چطور مى شود، خداى تعالى اين همه ثواب به زائران و گريه كنندگان بر حضرت سيدالشهدا عليه السلام مى دهد; مثلا در هر قدمى كه در راه زيارت بر مى دارد، ثواب يك حج و يك عمره در نامه عملش نوشته مى شود و براى يك قطره اشكى تمام گناهان صغيره و كبيره اش آمرزيده مى شود؟
آن سوار عرب فرمود:
تعجب نكن! من براى شما مثالى مى آورم تا مشكل حل شود.
سلطانى به همراه درباريان خود به شكار مى رفت. در شكارگاه از همراهيانش دور افتاد و به سختى فوق العاده اى افتاد و بسيار گرسنه شد. خيمه اى را ديد و وارد آن جا شد. در آن سياه چادر، پيرزنى را با پسرش ديد. آنان در گوشه خيمه بز شيرده اى داشتند، و از راه مصرف شير اين بز، زندگى خود را مى گذراندند. وقتى سلطان وارد شد، او را نشناختند; ولى براى پذيرايى از مهمان، آن بز را سر بريده و كباب كردند; زيرا چيز ديگرى براى پذيرايى نداشتند. سلطان شب را همان جا خوابيد و روز بعد، از ايشان جدا شد و خود را به درباريان رسانيد و جريان را براى اطرافيان نقل كرد.
در نهايت از ايشان سؤال كرد: اگر بخواهم پاداش مهمان نوازى پيرزن و فرزندش را داده باشم، چه عملى بايد انجام بدهم؟ يكى از حاضران گفت: به او صد گوسفند بدهيد. و ديگرى كه از وزيران بود، گفت: صد گوسفند و صد اشرفى بدهيد. يكى ديگر گفت: فلان مزرعه را به ايشان بدهيد.
سلطان گفت: هر چه بدهم كم است; زيرا اگر سلطنت و تاج و تختم را هم بدهم، آن وقت مقابله به مثل كرده ام; چون آنان هر چه را كه داشتند به من دادند. من هم بايد هر چه را كه دارم، به ايشان بدهم تا مقابله به مثل شود.
بعد سوار عرب پرسيد فرمود: حالا جناب بحرالعلوم، حضرت سيدالشهدا عليه السلام، هر چه از مال و منال، اهل و عيال، پسر و برادر، دختر و خواهر و سر و پيكر داشت، همه را در راه خدا داد، پس اگر خداوند به زائران و گريه كنندگان، آن همه اجر و ثواب بدهد، نبايد تعجب كرد; چون خدا - كه خدائيش را نمى تواند به سيدالشهدا عليه السلام بدهد - پس هر كارى كه مى تواند، انجام مى دهد; يعنى، با صرف نظر از مقامات عالى خودش، به زائران و گريه كنندگان آن حضرت، درجاتى عنايت مى كند. در عين حال اينها را جزاى كامل براى فداكارى آن حضرت نمى داند.
چون شخص عرب اين مطالب رافرمود، از نظر سيد بحر العلوم غايب شد. (56)

2. حضرت مهدى (عج) و عزادارى امام حسين عليه السلام 

يكى از ويژگى هاى بارز و از خصايص برجسته علامه بحر العلوم (ره)، ارادت وصف ناپذير و شور و عشق خالصانه او به سالار شهيدان و ارج نهادن به سوگوارى براى آن حضرت و بزرگداشت روزهاى جاودانه تاسوعا و عاشورا بود. در اين رابطه، علامه بحر العلوم، حضرت ولى عصر (عج) را نيز در صف عزاداران مى بيند كه قضيه از اين قرار است:
روز عاشورايى بود و موج سوگواران از هر سو، به سوى كربلا در حركت بود. علامه بحرالعلوم (ره) نيز به همراه گروهى از طلاب، به استقبال عزاداران و سينه زنان حركت كردند. در فاصله نه چندان دورى از كربلا، محلى به نام «طويرج » هست كه دسته سينه زنى آنان و سبك سوگواريشان مشهور بود.
هنگامى كه علامه و همراهانش به آنان رسيدند، ناگهان علامه با آن كهولت سن و موقعيت اجتماعى و علمى، لباس خويش را به كنارى نهاده، و سينه خويش را گشود و در صف سينه زنان، با شورى وصف ناپذير به سينه زدن پرداخت.
علما و طلاب كه همراه او جهت استقبال سوگواران و دسته هاى عزادارى آمده بودند، هر چه تلاش كردند تا مانع كار او شوند و از شور و احساسات گرم و عارفانه او بكاهند، نه تنها موفق نشدند; بلكه گروهى از آنان، چنان تحت تاثير او قرار گرفتند كه به او پيوستند و گروهى ديگر نيز براى حفظ او - كه مبادا بر اثر موج جمعيت زير دست و پا بيفتد و دچار ناراحتى و صدمه شود - به مراقبت از او پرداختند.
سرانجام مراسم پرشور سوگوارى و سينه زنى پايان يافت و آن سيد بزرگوار، لباس خود را پوشيده، به خانه بازگشت. يكى از خواص، از او پرسيد: چه رويدادى پيش آمد كه شما چنان دچار احساسات پاك و خالصانه شديد كه آن گونه سر از پا نشناخته، لباس از تن در آورديد و به سينه زنان پيوستيد؟
آن مرحوم در پاسخ گفت: حقيقت آن است كه با رسيدن به دسته سوگواران و سينه زنان، به ناگاه چشمم به محبوب دل ها، كعبه مقصود و قبله موعود، امام عصر عليه السلام افتاد و ديدم آن گرامى مرد عصرها و نسل ها، با سر و پاى برهنه در ميان انبوه سينه زنان، در سوگ پدر والايش حسين عليه السلام با چشمانى اشك بار به سر و سينه مى زند. به همين جهت آن منظره مرا به حالى انداخت كه قرارم از كف رفت و سر از پا نشناخته، وارد صف سوگواران و سينه زنان شدم ودر برابر كعبه مقصود و قبله موعود، به سوگوارى پرداختم. (57)

3. حضرت مهدى (عج) و زيارت امام حسين عليه السلام 

حاج على بغدادى مى گويد: [در تشرف خود] به حضرت صاحب الامر عليه السلام عرض كردم: اى سرور ما! مساله اى دارم؟ فرمود: بپرس. گفتم: روضه خوان هاى امام حسين عليه السلام، مى خوانند كه سليمان اعمش، نزد شخصى آمد و از زيارت حضرت سيدالشهدا عليه السلام پرسيد، آن شخص گفت: بدعت است. شب آن شخص در عالم رؤيا، هودجى را ميان زمين و آسمان ديد، سؤال كرد: در آن هودج كيست؟ گفتند: فاطمه زهرا و خديجه كبرى عليهما السلام. گفت: به كجا مى روند؟ گفتند: امشب (شب جمعه)، براى زيارت امام حسين عليه السلام مى روند. همچنين ديد رقعه هايى از هودج مى ريزد ودر آنها نوشته است:
«امان من النار; لزوار الحسين فى ليلة الجمعة امان من النار يوم القيامة; اين برگ امانى است در روز قيامت براى زوار امام حسين عليه السلام در شب هاى جمعه ».
آيا اين حديث، صحيح است؟
فرمودند: آرى! راست ودرست است.
گفتم: سيدنا! صحيح است كه مى گويند: هر كس امام حسين عليه السلام را در شب جمعه زيارت كند، اين زيارت برگ امان از آتش است؟
فرمود: آرى والله; و اشك از چشمانش جارى شد و گريست... (58)

4. حضرت مهدى (عج)، در سوگ امام حسين عليه السلام 

شيخ جليل حاج ملا سلطان علي روضه خوان تبريزي - كه از جمله عبّاد و زهّاد بود - نقل مي كند.
در عالم رؤيا به حضور حضرت بقية الله - ارواحنا فداه - مشرف شده، خدمت ايشان عرض كردم: مولاي من! آنچه در زيارت ناحيه مقدسه ذكر شده كه مي فرماييد: ((فَةََنْدَبَنَّكَ صَباحاً و مَساءً و لابِكغ َ عَليكَ بدل الدّموُعِ دماً))(59) صحيح است؟ فرمود: بلي صحيح است.
عرض كردم: آن مصيبتي كه در آن به جاي اشك خون گريه مي كنيد، كدام است؟ آيا مصيبت حضرت علي اكبراست؟ فرمود: نه، اگر علي اكبر زنده بود، در اين مصيبت او هم خون گريه مي كرد.
گفتم: آيا مصيبت حضرت عباس است؟ فرمود: نه، اگر عباس در حيات بود، او هم در اين مصيبت خون گريه مي كرد.
عرض كردم: لابد مصيبت حضرت سيدالشهداء(ع) است. فرمودند: نه، اگر حضرت سيدالشهداء(ع) هم در حيات بود، در اين مصيبت خون گريه مي كرد.
عرض كردم: پس اين كدام مصيبت است كه من نمي دانم؟ فرمودند: آن مصيبت، مصيبتِ اسيري زينب است)).(60)

5. عنايت حضرت مهدي(عج) به مجالس ذكر امام حسين(ع) 

از آن جايي كه امام زمان (ع) صاحب عزاي واقعي است، بدون ترديد به مجالسي كه براي جد بزرگوارش(ع) برگزار مي شود، عنايت و توجّه ويژه اي دارد.
خطيب بزرگ شيعه، مرحوم شيخ عبدالزهراء كعبي (ره) مي گويد: يك روز بعد از ظهر وارد صحن مطهر امام حسين(ع) شدم، شخصي در مقابل يكي از حجره هاي صحن شريف - كه كتاب هاي مذهبي مي فروخت و ما با من سابقه آشنايي داشت. مرا ديد و گفت: كتاب كوچكي دارم كه به نظرم براي شما خوب باشد و در آن اشعاري بسيار زيبا دارد. قيمت آن هم اين است كه يك بار آن را برايم بخواني.
كتاب را گرفتم. خيلي كتاب مفيد و سودمندي بود؛ زيرا اشعار قصيده ابن عَرَنْدَس حلّي - كه مدت ها دنبال آن مي گشتم - در آن بود. در يكي از رواق ها نشسته، به خواندن آن اشعار براي كتاب فروش مشغول شدم و هر دو اشك مي ريختيم كه ناگهان سيدي از بزرگان عرب را ديدم كه در برابرم ايستاده به اشعارم گوش مي دهد و گريه مي كند.
چون به اين بيت رسيدم:
ايقتل ظمْآناً حسين بكربلا
و في كل عضوٍ من انامِله بحرُ
گريه آن بزرگوار شديد شد، رو به ضريح امام حسين (ع) كرد؛ اين بيت را تكرار مي نمود و همچون زن جوان مرده مي گريست. همين كه اشعار را به پايان رساندم، ديگر آن بزرگوار را نديدم. براي ديدن ايشان، از صحن خارج شدم تا شايد او را بيابم؛ ولي ايشان را نديدم. به هر كجا رو نمودم، اثري نيافتم؛ گويا از برابر چشمم غايب شده است. به يقين دانستم كه حضرت حجت و امام منتظر(ع) بوده است.(61)
علامه اميني (ره) در الغدير(62) مي گويد: در ميان اصحاب ما مشهور است كه در هر مجلسي قصيده ابن عرندس خوانده شود، موجب تشريف فرمايي حضرت بقية الله - روحي له الفداه - به آن مجلس مي شود. ما براي تيمن و تبرك چند بيت اين قصيده را ذكر مي نماييم.
ايقتل ظمْآناً حسين بكربلا
و في كلّ عضو من انامله بحر
و والدهُ الساقي علي الحَوْض في غدٍ
و فاطمه ماء الفرات لها مهر
فوالهف نفسي للحسين و ما جني
عليه غداة الطف في حربه الشمر

6. سفارش حضرت مهدي(عج) به زيارت عاشورا 

محدث نوري (ره) حكايت سيد رشتي را چنين نقل مي كند كه حضرت به سيد دستور خواندن نافله (خصوصاً نافله شب)، زيارت جامعه و زيارت عاشورا را مي دهد و بعد از آن مي فرمايد: شما چرا نافله نمي خوانيد؟ نافله نافله، نافله! شما چرا عاشورا نمي خوانيد؟ عاشورا، عاشورا، عاشورا! و بعد فرمود: شما چرا جامعه نمي خوانيد؟ جامعه، جامعه، جامعه!(63)

دولت حضرت مهدي(عج) و رجعت امام حسين(ع) 

((رجعت)) مسأله اي است كه در زمان ظهور نمود پيدا مي كند و حضرت ولي عصر(ع) صاحب رجعت است. اولين امامي كه در دولت كريمه رجعت مي كند، امام حسين(ع) است و بعداز امام زمان، حضرت سيد الشهدا 7، حاكم و امام حكومت مي باشد.

1. رجعت امام حسين(ع)

بعد از حضرت حجت (ع) اولين شخصي كه رجعت مي كند و بر سراسر گيتي حكومت مي كند، امام حسين(ع) است و در اين قسمت به پاره اي از روايات در اين باره، اشاره مي شود:
1. امام صادق(ع) فرمود: ((اولين كسي كه زمين بر رويش شكافته مي شود و به دنيا بر مي گردد، حسين بن علي است)).(64)
آن حضرت هم چنين فرمود: اولين كساني كه به دنيا بر مي گردند، حسين بن علي(ع) و يارانش و يزيد بن معاويه و يارانش هستند كه همه آنها را از اول تا آخر مي كُشد)). سپس امام صادق(ع) اين آيه شريفه را تلاوت فرمود: ((د رددنالكم الكرّة علشم و امددناكم باموال و بنغ و جعلناكم اكق نففاً؛(65) پس شما را بار ديگر بر آنها مسلّط كنيم و با مال و فرزندان ياري رسانيم و تعدادتان را افزون تر كنيم)).(66)
و امام محمد باقر(ع) مي فرمايند: امام حسين(ع) شب عاشورا به اصحابش فرمود:((... فابلاوا باكنة، فوالله اچ ا چ كث ماشاء الله تعاض بعد ما پ ري علينا، د پ رجنا الله و ايّاكم حغ يظهر قاچ نا فينتقم من الظاثغ، و انا و انژ نشاهدهم ص السلاسل و الاغلال و انواع العذاب و النكال...؛ بشارت باد شما را به بهشت، به خدا قسم كه بعد از آنچه بر ما جاري شود، مكث خواهيم كرد آن قدر كه خداي تعالي خواسته باشد، پس بيرون مي آورد ما و شما را در آن هنگامي كه قائم ما ظاهر شود، پس انتقام خواهد كشيد از ظالمان، و ما و شما مشاهده خواهيم كرد ايشان را در سلاسل و اغلال و گرفتار به انواع عذاب و نكال...))(67)
و امام حسين (ع) در روز عاشورا، دوباره از ((رجعت)) خود سخن گفته، مي فرمايد: ((من اولين كسي خواهم بود كه زمين شكافته مي شود و رجعت مي كنم)).(68)
و در زيارت حضرت ابوالفضل(ع) مي خوانيم: ((جئتك يابن امفاثؤمنغ وافداً اليكم و قلظ مسلم لكم... خ عكم معكم لامع عدوكم اص بكم و بايابكم من اثؤمنغ و ج ن خالفكم و قتلكم من الكافرين؛ اي پسر اميرمؤمنان! من به محضر شما شرفياب شدم؛ در حالي كه دلم تسليم شما و ياريم آماده براي شما است... من با شمايم، با شمايم، نه با دشمنان شما. من نسبت به شما و بازگشت شما از ايمان آورندگان و نسبت به آنان كه شما را كشتند، از كافرانم)).(69)

2. امام حسين (ع) در سوگ حضرت مهدي(عج) 

بر اساس رواياتي كه درباره رجعت وارد شده، امام حسين (ع) در اواخر حكومت ولي عصر، با اصحاب باوفايش رجعت مي كند و براي همه مردمان معرفي مي شود، تا كسي در مورد آن حضرت دچار ترديد نگردد. هنگامي كه همه مردم او را شناختند، اجل حضرت بقية الله فرا رسيده، چشم از جهان فرو مي بندد. آن گاه امام حسين(ع) متصدي و متولي امر غسل، كفن، حنوط و دفن ايشان مي گردد.
امام صادق(ع) درباره آيه شريفه ((د رددنا لكم الكرة علشم))(70) مي فرمايد: ((مقصود زنده شدن دوباره امام حسين (ع) و هفتاد تن از اصحابش در عصر امام زمان است؛ در حالي كه كلاه خودهايي طلايي بر سر دارند و به مردم، رجعت و زنده شدن دوباره حضرت حسين(ع) را اطلاع مي دهند تا مؤمنان به شك و شبهه نيفتند)). اين در حالي است كه حضرت حجت در ميان مردم است؛ چون معرفت و ايمان به حضرتش در دل هاي مردم استقرار يافت، مرگ او فرا مي رسد. پس امام حسين(ع) متولي غسل، كفن، حنوط و دفن ايشان مي شود و هرگزغير از وصي، وصي را تجهيز و خاك سپاري نمي كند)).(71)
امام صادق(ع) مي فرمايد: ((حسين(ع) با اصحابش مي آيند و هفتاد پيامبر آنان را همراهي مي كنند؛ چنان كه همراه موسي (ع) هفتاد نفر فرستاده شدند. آن گاه حضرت قائم(ع) انگشتر را به وي مي سپارد و امام حسين(ع) غسل و كفن، حنوط و دفن حضرت قائم را بر عهده مي گيرد)).(72)
----------------------

پي‌نوشت‌ها:
 

1) كمال الدين، ج 2، ص 420.
2) تفسير فرات كوفي، ص 212.
3) سوره اسراء، آيه 33.
4) تفسير عياشي ج 2، ص 290: ((عن سلام بن المستنير عن ابي جعفر عليه السلام في قوله: ((و من قتل مظلوما فقد جعلنا لوليّه سلطانا فلا يسرف في القتل انه كان منصورا)) قال: هو الحسين بن علي عليه السلام قتل مظلوما و نحن اولياؤه، و القائم منّا اذا قام طلب بثار الحسين، فيقتل حتي يقال قد اسرف في القتل، و قال: المقتول الحسين عليه السلام و وليه القائم، و الاسراف في القتل ان يقتل غير قاتله انه كان منصورا، فانه لا يذهب من الدنيا حتي ينتصر برجل من آل رسول الله صلي الله عليه و آله يملأ الارض قسطا و عدلا كما ملئت جورا و ظلما)). (البرهان، ج 2، ص 419؛ البحار، ج 10، ص 150؛ اثبات الهداة، ج 7 ، ص 102)
5) ينابيع المودة، ص 590.
6) يادمهدي، محمدخادمي شيرازي، ص 16 و ص 132.
7) منتخب الاثر، آيةالله صافي گلپايگاني، ص 254.
8) كمال الدين، ج 1، ص 317؛ اثبات الهداة، ج 6، ص 397؛ بحارالانوارج 51، ص 134.
9) كفاية الاثر، ص 167.
10) كنوز الحقائق، (چاپ شده در حاشيه جامع الصغير) ج 1، ص 161. (به نقل از مهدي موعود). ج 1، ص 161.
11) البرهان، ص 94 (به نقل المهدي علي لسان الحسين، صابري همداني، ص 12، ح 15).
12) كمال الدين، ج 1، ص 318؛ اثبات الهداة، ج 6، ص 397؛ بحارالانوار، ج 51، ص 133 .
13) النجم الثاقب، ص 78.
14) بحار الانوار، ج 51، ص 37.
15) بحارالانوار، ج 101، ص 239، ح 38.
16) خلاصه قسمت دهم مقاله آية الله كريمي جهرمي، در مجله جان جهان.
17) دلائل الامامة، طبري، ص 239.
18) امالي شيخ طوسي، ج 2، ص 233.
19) كمال الدين، ج 1، ص 317؛ اثبات الهداة، ج 6، ص 397؛ عقد الدرر، ص 134.
20) كمال الدين، ج 1، ص 317؛ عيون الاخبار، ج 1، ص 18؛ بحارالانوار، ج 51، ص 133.
21) كمال الدين، 1، ص 317؛ عيون الاخبار، ج 1، ص 18؛ بحار الانوار، ج 51، ص 133.
22) كمال الدين، ج 1، ص 317.
23) عقد الدرر، ص 111؛ البرهان، ص 113.
24) براي توضيحات اين علايم، ر.ك: غيبت نعماني، باب 14، ص 247 و 257 و 383؛ غيبت طوسي، ص 265 و
274 و 280؛ بحار الانوار، ج 52، ص 181 و 186 و 237 و 239 و 278؛ اثبات الهداة، ج 7، ص 398 و 424 و سيماي آفتاب ص 276.
25) البرهان، ص 115 (اذا هدم حائط مسجد الكوفه ممايلي دار عبدالله بن مسعود...).
26) البرهان، ص 109 (اذا رايتم علامة من السماء ناراً عظيمة...)؛ عقد الدرر، ص 106.
27) گفتني است كه اين زيارت منتسب به امام عصر (ع) است؛ ولي در انتساب آن به حضرت - ترديدهاي جدي
وجود دارد. (ر.ك: بحار الانوار، ج 98، ص 320.)
28) ياد مهدي، ص 199.
29) بحار الانوار، ج 51، ص 148.
30) چشم اندازي به حكومت مهدي(عج)، نجم الدين طبسي، ص 63.
31) غيبة طوسي، ص 274؛ كشف الغمه، ج 3، ص 252؛ بحار الانوار، ج 52، ص 290.
32) غيبة طوسي، ص 274؛ بحارالانوار، ج 52، ص 290.
33) قصص الانبياء، راوندي ،ص 80؛ بحارالانوار، ج 52، ص 225؛ چشم انداز، ص 170.
34) بحارالانوار، ج 52، ص 385؛ غيبة طوسي، ص 275 بااندكي تفاوت؛ چشم انداز، ص 170.
35) كامل الزيارات، ص 30؛ مستدرك الوسائل، ج 3، ص 416؛ چشم انداز، ص 170.
36) كافي، ج 3، ص 415؛ ارشاد، ص 362؛ التهذيب، ج 3، ص 253؛ غيبة طوسي، ص 283؛ وسائل الشيعه، ج 3، ص 532؛ بحارالانوار، ج 52، ص 331.
37) مناقب ابن شهر آشوب، ج 4، ص 85؛ بحارالانوار، ج 45، ص 299؛ چشم انداز، ص 148.
38) علل الشرايع، ج 1، ص 219؛ عيون اخبار الرضا (ع)، ج 1، ص 273؛ بحارالانوار، ج 52، ص 313؛ اثبات الهداة، ج 3، ص 455؛ چشم انداز، ص 154.
39) معالي السبطين، ج 1، ص 208؛ رياض القدس، ج 1، ص 263؛ سحاب رحمت، ص 342.
40) امالي صدوق، مجلس 27؛ بحار الانوار، ج *44 ص 285؛ مجله جان جهان، ص 35.
41) بحار الانوار، ج 45، ص 189.
42) من لايحضره الفقيه، ج 1، ص 53 و 232؛ بحارالانوار، ج 52، ص 333؛ اثبات الهداة ج 3، ص 517، 566؛ الشيعه و الرجعة، ج 2، ص 400؛ ارشاد، ص 365؛ روضة الواعظين، ج 2، ص 246؛ چشم انداز، ص 157.
43) مهدي موعود(عج) ، ص 941؛ چشم انداز، ص 157.
44) مصباح المتهجد، اليوم الثالث يوم ولد فيه الحسين(ع) ص 758، مفاتيح الجنان، اعمال روز سوم شعبان، اقبال، سيد علي بن طاووس 689، شيعه و رجعت ص 190.
45) اصول كافي، ج 2، ص 471.
46) با حسين (ع) تا مهدي (عج) سيد مجتبي حسيني، ص 23.
47) مصباح المتهجد، شيخ طوسي، ليلة النصف من شعبان، مفاتيح، اعمال شب نيمه شعبان.
48) كافي، كتاب الحجة، باب في شان انا انزلناه.
49) مفاتيح الجنان، بخش زيارات، زيارت امام حسين(ع) در شبهاي قدر.
50) بحار الانوار، ج 51، ص 28.
51) همان، ج 52، ص 191، ج 24.
52) مصباح المتهجد، شيخ طوسي، المحرم و شرح زيارة الحسين(ع)، ص 713 و 714؛ مفاتيح الجنان، زيارت عاشورا.
53) النجم الثاقب، ص 469.
54) همان.
55) مستدرك الوسائل ج 11، ص 14 ب 47، ج 7: (فضيل بن يسار عن ابي عبدالله(ع) قال: ((و هم من خشية الله مشفقون، يدعون بالشهادة و يتمنون ان يقتلوا في سبيل الله، شعارهم يا لثارات الحسين(ع) اذا ساروا يسير الرعب امامهم مسيرة شهر)).
56) العبقري الحسان، ج 1، ص 119، س 11.
57) ديدار يار، علي كرمي ج 2، ص 200. هر چند مرحوم نهاوندي اين گفت و گو را از تشرفات مرحوم بحرالعلوم (ره) به محضر امام زمان (عج) دانسته است؛ ولي مرحوم دربندي (متوفاي 1285 ه ق) در اسرار الشهادات تصريح كرده كه اين گفت و گو بين مرحوم بحرالعلوم و شاگرد زاهد و عارفش شيخ حسين نجف انجام گرفته است. (اسرار الشهادات، ج 3، ص 46، قم، انتشارات ذوي القربي، 1420 ه ق)
58) العبقري الحسان ج 2، ص 114؛ النجم الثاقب، ص 484؛ مفاتيح، ص 798؛ عنايات حضرت مهدي موعود (عج)، ص 77، عنايات حضرت مهدي(عج) به علما و طلاب، ص 101.
59) بحار الانوار، ج 98، ص 238.
60) العبقري الحسان، ج 1، ص 98، س 7.
61) شيفتگان حضرت مهدي(عج)، ج 3، ص 172؛ ملاقات با امام عصر، ص 315؛ عنايات حضرت مهدي(عج) به علما و طلاب، ص 397؛ كلمةالمختار، ج 1، ص 440.
62) الغدير، ج 7، ص 14.
63) النجم الثاقب، ص 60، مفاتيح الجنان بعد از زيارت جامعه.
64) بحار الانوار، ج 53، ص 39؛ الزام الناصب، ج 2، ص 360؛ تفسير برهان، ج 2، ص 408؛ ايقاظ ،ص 360.
65) سوره اسراء، آيه 6.
66) بحارالانوار، ج 53، ص 76؛ تفسير صافي، ج 3، 179؛ تفسير عياشي، ج 2ص 282؛ نورالثقلين ج 3، ص 140؛ تفسير برهان، ج 2، ص 408.
67) گزيده كفاية المهتدي، ص 105 و 106، ح 19.
68) بحار الانوار ج 53، ص 62 ؛ ايقاظ، ص 352 ؛ فوز اكبر، ص 36.
69) بحار الانوار، 22، ص 173؛ شيعه و رجعت، ص 217 و 218.
70) سوره اسراء، آيه 6.
71) كافي ج 8، ص 206؛ تأويل الأيات الظاهرة، ج 1، ص 278 و ج 2، ص 762؛ مختصر البصائر ص 48؛ تفسير برهان ج 2، ص 401، بحار الانوار، ج 53، ص 13 و ص 51 ص 56؛ تفسير عياشي، ج 2، ص 281؛ نور الثقلين ج 3، ص 138؛ المحجة ص 121؛ الايقاظ ص 309.
72) ايقاظ، ص 368.