چهار خواسته اهل معرفت از خدا

نهايتاً اهل ايمان از خداوند بزرگ چهار حقيقت را كه در حيات دنيا و آخرت آنان جنبه كار بردى و اثرات قابل توجه دارد درخواست مى‏كنند و اميد قاطعانه دارند كه دعاى مؤمن مستجاب و حاجاتش در پيشگاه قاضى الحاجات برآورده مى‏شود. چرا كه دعا محبوب خداست و دعا كننده مورد محبت اوست و دعا عبادتى است كه حضرت حق نسبت به آن فرمان داده و دعا كردن فرمان بردن از خداست.

حضرت باقر (ع) مى‏فرمايد:

«و افضل العبادة الدعاء:»

و برترين عبادت در پيشگاه حق دعاست.

سدير كه از روايان روايات اهل بيت است مى‏گويد:

به حضرت باقر (ع) عرضه داشتم:

«اى العبادة افضل؟ فقال ما شيئ افضل عند الله عزوجل من ان يسأل و يطلب ما عنده، و ما احد ابغض الى الله تعالى ممن يستكبر عن عبادته و لا يسأل ما عنده:»

كدام عبادت برتر است؟ فرمود چيزى نزد خدا برتر از اين نيست كه از او بخواهند، و عنايات و الطافش را بطلبند و كسى نزد خدا مبغوض‏تر از بنده‏اى نيست كه از عبادت كردن تكبر ورزد و رحمت و لطف خدا را درخواست نكند.

امام صادق (ع) فرمود: اميرمؤمنان فرموده است.

«احب الاعمال الى الله تعالى فى الارض الدعا و افضل العبادة العفاف، قال و كان اميرالمؤمنين (ع) رجلًا دعاء:» «3»

محبوب‏ترين اعمال در زمين نزد خدا دعاست و برترين عبادت عفاف است، آنگاه حضرت صادق فرمود: اميرالمؤمنين مردى بود بسيار بسيار اهل دعا.

تكرار ربنا در آيات شريفه در زمينه درخواست‏هاى گوناگون به اميد برانگيختن نسيم رحمت الهى، و اظهار بندگى از جانب مربوب ضعيف و مملوك ناتوان است، در اين نام به وقت دعا خصوصيتى است كه در ديگر نامها نيست، لذا انبياء الهى و اولياء حق، و عاشقان جمال و متحيران در كمال در دعاها به ويژه در حالت انقطاع از ما سوى الله و اتصال به حق از اين نام كمك مى‏گرفتند.

عفو: از نظر لغت به معناى نابود كردن اثر شيئ است و مراد از اين كلمه در آيات و رويات محو كردن آثار معاصى و گناهان است، آثارى كه بر قلب و نفس نقش بسته و حجاب ميان ربّ و مربوب است.

غفران: به معناى پرده پوشى است. و در آيات و روايات بمعنى چشم پوشى از گناه و اسقاط حق عقوبت و عذاب است.

رحمت: مهربانى و مهرى است كه از جانب حق به صورت لطف و احسان و نعمت بخشى و گره گشائى و در قيامت به صورت بهشت و جنت النعيم جلوه‏گر مى‏شود و نسبت به ظاهر و باطن و همه شئون انسان در دنيا و آخرت فراگير است.

فرشتگان عرش و اطراف عرش يكى از دعاهايشان درباره مؤمنان تائب، تائبانى كه در صراط مستقيم درآمده و در چرخه بندگى و طاعت قرار گرفته‏اند، و بناى بازگشت به گناه و آلودگى را ندارند و رابطه خود را با گناه و گناهكار قطع كرده‏اند اين است:

وَ قِهِمُ السَّيِّئاتِ وَ مَنْ تَقِ السَّيِّئاتِ يَوْمَئِذٍ فَقَدْ رَحِمْتَهُ وَ ذلِكَ هُوَ الْفَوْزُ الْعَظِيمُ:

و آنان را از عقوبت‏ها حفظ كن و كسى را كه در قيامت از عقوبت‏ها حفظ كنى جداً به او رحمت آورده‏اى و حفظ از عقوبت همان پيروزى و فوز عظيم است.

مؤمنان به پيشگاه حضرت حق پس از آراسته شدنشان به ايمان به خدا و فرشتگان و كتب آسمانى و رسولان الهى و اعلام به اين كه ما با همه وجود اوامر و نواهى و احكام تو و پيامبرت را پذيرفتيم و به عرصه عبادت و طاعت در آمديم و از تو مى‏خواهيم از بابت نسيان و خطا ما را مؤاخذه مكن و جريمه سنگين بر دوش ما مگذار و مشقت و رنج و عذاب به ما تحميل مكن، با كمال تضرع و زارى و تواضع و فروتنى دست به دعا برداشته به حضرت حق عرضه مى‏دارند:

پروردگارا آثار گناه و معاصى را از وجود ما محو كن‏ وَ اعْفُ عَنَّا و بر گناهام ما پرده پوشى فرما و حق عقوبت را از ما اسقاط كن و رحمتت را در همه امور شامل حال ما فرما، و در راه نشر اسلام و دعوت انسان‏ها به حق، و اعلاى كلمه توحيد و برافراشتن پرچم قرآن و زمينه‏سازى براى تحقق عدالت بر كافران نصرت و پيروزى ده.

اين است ادب دعا در پيشگاه غنى بالذات و آن وجود مقدسى كه لطف و احسانش نسبت به همه موجودات درياوار جارى است، و ملك و ملكوت و تمام موجودات ارضى و سمائى از سفره فيضش بهره ميبرند و پيوسته روى اميد به سوى او دارند، مهربانى كه خواهنده‏اى از درگاهش دست خالى برنمى‏گردد، و اميدوارى در پيشگاهش به خاك نااميدى نمى‏افتد.

بى‏ترديد يارى و نصرت خداوند در هر عصرى و در هر روزگارى در روياروئى با دشمن در دو ميدان فرهنگى و نظامى به مؤمنان مى‏رسد، زيرا يارى رساندن از شئون ولايت حق بر مؤمنان است و ولايت حضرت او اقتضاء مى‏كند كه به مؤمنان در مصاف با دشمنان يارى برساند و پيروزى را نصيب آنان كند: أَنْتَ مَوْلانا فَانْصُرْنا عَلَى الْقَوْمِ الْكافِرِينَ.

آرى ولايتش بر مؤمنان سيطره دارد و قدرتش بى‏نهايت است، و تجربه روزگاران نشان داده كه مؤمنان را در هر صفى و هر موقعيتى يارى مى‏دهد و نصرت ويژه‏اش را به آنان ميرساند.

هيچ مؤمنى از دولت ولايت و يارى او بى‏نصيب نيست و هيچ دشمنى روزنه فرار از حكومت او نمى‏يابد.