روزه بي سحری ممنوع!

 فوايد فراوان و گوناگون روزه که يکي از ارکان عبادي دين مبين اسلام است، برهيچ کس پوشيده نيست. از آنجايي که رعايت نکات پزشکي و تغذيه اي در ماه مبارک رمضان مي تواند در حفظ سلامت و فعاليت مناسب بدني فرد روزه دار موثرتر باشد، در اين مقاله سعي شده که ابتدا توصيه هاي همگاني تغذيه اي براي عموم مردم و سپس توصيه هاي اختصاصي براي افراد مبتلا به بيماري هاي مختلف ارائه گردد:

توصيه هاي همگاني:

 1-به جاي شيريني هاي تهيه شده با شکر سفيد، افطار را با يک قند طبيعي از جمله خرما، کشمش و عسل آغاز کنيد. به اين ترتيب اشتهاي شما کنترل شده و نياز بدن به مواد قندي ساده پس از گرسنگي طولاني تامين مي گردد. البته در مصرف اين نوع قندها اعتدال را فراموش نکنيد.

 

2-افطار را با صرف غذاي سبک نظير سوپ و آش (رقيق و بدون سير و پياز سرخ کرده) آغاز کنيد و شام را ساعاتي بعد ميل نماييد. مصرف همزمان افطار و شام و وارد کردن يکباره مواد غذايي حجيم و متنوع به دستگاه گوارش، مطلوب نبوده و مي تواند مشکلاتي را به دنبال داشته باشد.

3-به جاي آب سرد، از آب گرم استفاده کنيد. خوردن چاي شيرين کم رنگ، شير گرم، فرني يا شير برنج و هليم کم روغن در افطار مناسب است و توصيه مي گردد که صرف مايعات با فاصله (1/5-2)ساعت بعد از غذا صورت گيرد.

4-نوشيدني هاي کافئين دار مانند قهوه و چاي، ديورتيک هستند وکاهش ناگهاني آنها موجب سردرد و کج خلقي مي شود، لذا بهتر است چند هفته قبل از رمضان صرف اين نوشيدني ها را به تدريج کاهش دهيد.

5-پرخوري در افطار وسحري هر دو مضر است و اشتها را در طول روز کاهش نمي دهد، بلکه برخلاف عقايد عوام، پرخوري در وعده سحري با افزايش انسولين خون موجب بروز سريع تر گرسنگي در روز خواهد شد.

6-خوردن سحري سبک براي افراد نرمال، به ويژه افراد چاق و خوردن سحري متعادل از نظر دريافت کالري، مواد مغذي و پروتئين براي گروه هاي به اصطلاح در معرض خطر توصيه مي گردد. مصرف متعادل غذاهاي ديرهضم از جمله حبوبات و غذاهاي چرب با توجه به تخليه ديرتر معده، گرسنگي روزانه را کاهش مي دهد.

7-مصرف زياد سبزيجات از جمله بادمجان، فلفل، غذاهاي پر ادويه و شور و نيز غذاهايي چون کله پاچه و سيرابي مي تواند منجر به تشنگي زياد در طول روز شود.

8-کساني که با توجه به نوع کار و فعاليت روزانه خود بيشتر عرق مي کنند، بايد نمک مصرفي خود را در افطار و سحري افزايش دهند و کساني که از طرف پزشکان محدوديت مصرف نمک دارند، در ماه رمضان نيز بايد آن را رعايت کنند.

9-از نظر تغذيه اي، روزه بي سحري به خصوص براي نوجوان در حال رشد و افراد ضعيف مانند سالمندان توصيه نمي شود. از طرف ديگر روزه داري طولاني مدت و بدون سحري مي تواند در ايجاد بودي بد دهان، سردرد عضلاني، سستي و بي حالي بيش از حد موثر باشد.

10-افراد چاق بايد الگوي غذايي تجويز شده توسط مشاور تغذيه را در ماه رمضان نيز رعايت کنند. مصرف غذاهاي چاق کننده به ويژه غذاهاي غني شده از شکر و قندهاي ساده، غذاهاي سرخ کردني و همچنين خواب زياد در طي روز مي تواند موجب افزايش وزن حتي در ماه رمضان شود.

توصيه هاي ويژه براي افراد لاغر
 

1-افراد لاغر بهتر است در افطار، شام و سحري همراه با يک و يا دو ميان وعده، از گروه هاي مختلف غذايي استفاده کنند و براي جبران کمبود ويتامين ها، مواد مغذي و نيز جلوگيري از کاهش بيشتر اشتها، از مکلمل هاي ويتاميني استفاده کنند.
2-از آنجايي که افراد لاغر اکثراً مستعد کم خوني هستند، لذا توصيه مي شود از مصرف آب و چاي زياد در افطار و قبل از وعده غذايي پرهيز کنند و تا (2)ساعت بعد از غذا چاي ننوشند.
3-افراد لاغر مي توانند از مواد قندي و نيز غذاي پرچرب بعد از افطار و شام استفاده کنند.

توصيه هاي ويژه براي بيماران کم خون
 

1-در کساني که سطح شاخص هاي خوني آن ها در مرز پايين محدوده طبيعي مي باشد، کاهش دريافت مواد مغذي در ماه رمضان ممکن است ميزان اين شاخص ها را باز هم کاهش دهد، لذا بايد به کيفيت غذاي مصرفي خود در اين ماه مبارک توجه بيشتري نمايند.
2-براي اين افراد افزايش مصرف مواد غذايي غني از آهن و پروتئين ها به ويژه پروتئين هايي از نوع هم (اولويت گوشت قرمز به پروتئين گياهي) توصيه مي شود. همچنين مصرف ميوه هاي خشک به خصوص زرد آلو و تمشک و مصرف آجيل خام (مانند پسته و بادام)مفيد است.
3-اين افراد بايد از مصرف چاي تا (2)ساعت بعد از غذا به ويژه پس از مصرف مواد غذايي غني از آهن پرهيز کنند.

توصيه هاي ويژه براي بيماران کليوي (سنگ ساز)
 

1-اين بيماران بايد در طول روزه داري از انجام فعاليت فيزيکي سنگين و قرار گرفتن در معرض تعريف، خودداري نمايند و در طول شب براي رقيق کردن ادرار و شستشوي کليه ها مايعات فراوان بنوشند.
2-حتي الامکان حجم غذاي دريافتي را کمتر نموده و به خصوص در مواقع سحري، غذاي سبک و آب زياد بنوشند.
3-از مصرف غذاهاي حاوي املاح سنگ ساز خود داري نمايند.

ب-غذاهايي با منشا حيواني که به علت دارا بودن فسفات زياد، دفع کلسيم از ادرار را افزايش مي دهند.
ج-غذاهاي حاوي اگزالات از قبيل کاکائو، چاي پررنگ، آجيل و سبزيجاتي مانند، اسفناج، کلم، ريواس، گوجه فرنگي، کدو و ...

توصيه ويژه به بيماران قلبي-عروقي
 

1-اين بيماران بايد از مصرف غذاي سنگين در افطار خودداري کنند و رژيم پايين آورنده فشار خون تجويز شده توسط مشاور تغذيه را رعايت نمايند.
2-عدم استفاده از غذاهاي نفخ آور و پرهيز از استرس براي اين بيماران توصيه مي شود.
از جمله غذاهاي نفخ آور مي توان به موارد زير اشاره نمود:

الف-حبوبات (البته براي جلوگيري از اثرات نفخ اور، مي توان آنها را چند ساعت قبل خيسانده و دوباره آب آن را تعويض نمود.)
ب-مصرف شير در افرادي که مدت زمان طولاني شير مصرف نکرده باشند.
ج-سوربيتول (شيرين کننده کم کالري) 
د-عادات بد غذايي از جمله مصرف آب سرد بعد از غذا، با عجله غذاخوردن و خوب نجويدن

3-اين افراد براي تنظيم ميزان داروي مورد نياز خود با مشورت پزشک مي توانند از داروهاي با اثر دراز مدت استفاده کنند و مصرف داروهاي ديورتيک را کاهش دهند. در هر حال، روزه مي تواند به کاهش فشار خون کمک کند.

توصيه هاي ويژه به بيماران ديابتي
 

1-اين افراد بايد رژيم غذايي ديابتي را در افطار و سحري رعايت نموده و از مصرف غذاهاي شيرين در ماه رمضان پرهيز نمايند.
2-پرخوري در افطار و سحري براي بيماران ديابتي مضر است و قند خون آنها را افزايش مي دهد.
3-روزه داري فرصت ايده آلي براي بيماران چاق است تا وزن خود را کم کنند.

نتيجه گيري
 

تمرين (30)روز روزه داري نه تنها در ابعاد معنوي، بلکه در ابعاد پزشکي-بهداشتي نيز يک فرصت طلايي براي هر انسان کمال جو و با ايمان است که بدن را از سموم و چربي هاي انباشته شده طي يازده ماه سال پاکسازي کنند و بعد از اين دوره نيز با پرخوري و يا بدخوري بدن خود را محل تجمع سموم ننمايند.

 

نويسنده: دکتر سلطانعلي محبوب -رضا ستاري وند