سرمایه آبرو و فروختن به یک ریال !

عزت، شرف و آبروی هر انسانی اولین سرمایه ای است که خداوند کریم در اختیارش قرار داده است و وظیفۀ اوست تا با تمام توان در حفظ این سرمایه تلاش نماید.
در این جهان هر کس به دنبال چیزی است. هر یک از افراد بشر برای رسیدن به امری تلاش می-کنند. سرمایه هایی برای خود جمع کرده و در حفظ آنان در تلاشند. هر کس برای خود سرمایه ای دارد و آن را عزیز می شمارد.
یکی فرزندانش را بزرگ ترین سرمایۀ زندگی اش می داند و آن دیگری سلامتی را. شخصی همسر خود را عزیز می دارد و فردی اموال خود را گرامی می شمارد. اما شاید در این میان یکی از چیزهایی که همگان به عنوان بزرگ ترین سرمایه مورد توجه قرار دهند “آبرو” است. عزت، شرف و آبروی هر انسانی اولین سرمایه ای است که خداوند کریم در اختیارش قرار داده است و وظیفۀ اوست تا با تمام توان در حفظ این سرمایه تلاش نماید.
بررسی روایات اسلامی به خوبی این مسئله را نشان می دهد که حفظ آبرو دو جنبه دارد. جنبه ای فردی که مربوط به خود انسان است و جنبه ای غیری که افراد در برخورد با یکدیگر باید لحاظ نمایند.
اولین گام در حفظ آبرو مربوط به خود فرد است. هر انسانی وظیفه دارد در اعمال و رفتار خویش دقت نموده و زمینه ای برای از بین رفتن آبروی خویش ایجاد نکند
اندکی در رفتار خود بیاندیشیم!
اولین گام در حفظ آبرو مربوط به خود فرد است. هر انسانی وظیفه دارد در اعمال و رفتار خویش دقت نموده و زمینه ای برای از بین رفتن آبروی خویش ایجاد نکند. پیامبر (صلی‌الله علیه و آله و سلّم) در کلامی گهربار فرموده اند: "ای مردم! خون و مال و آبروی شما حرمت دارد تا قیام قیامت". (تحف‌العقول، ص 30)
در نتیجه اگر کسی در حفظ این سرمایۀ خداداد قصور ورزد حرمت آن را از بین برده است.
اگر اندکی به گوشه و کنار جامعۀ خویش بنگریم نیک خواهیم دید که برخی بی هیچ واهمه ای آبروی خود را به ریالی می فروشند و حرمت دار این ودیعۀ الهی نیستند. متأسفانه عده ای راه تنبلی و کسالت در زندگی پیشه کرده و از کوچک ترین تلاشی برای تأمین معاش خانواده و خود دریغ می-نمایند. این افراد به راحتی کاسۀ گدایی در دست گرفته و در کوچه و خیابان ها از مردم درخواست کمک می نمایند و یا آنکه در بهترین حالت، چشم به دستان والدین، خویشان، آشنایان و دوستان خود دارند.
این در حالی است که پیامبر خوبی ها (صلی‌الله علیه و آله و سلّم) در روایتی فرموده است:"کسی که از پی مال مشروع برود برای آنکه آبروی خود را از ذلت سوال مصون نگه دارد، عائله خویش را اداره کند و به همسایه خود کمک کند، در پیشگاه خداوند سربلند و رو سفید است و صورتش مانند ماه تمام می‌درخشد". (مستدرک الوسائل، ج 13، ص 17)
امر دیگری که متأسفانه در جامعه در حال رواج است گرفتن مدرک تحصیلی بدون تلاش می باشد. برخی دانشجویان برای گرفتن نمره دست به تقلب می زنند. عده ای با جزع و فزع های بی پایه، مانند اینکه مادرم مریض بود، فلان فامیلمان فوت کرده بود و ... ، دست به دامان استاد شده و درخواست نمره می کنند. برخی نیز پا را از این فراتر نهاده و با پرداخت پول مدرک و نمره می خرند. این همه غیر از آنکه دردی بزرگ برای جامعه محسوب شده و سطح کیفی دانشجویان را روز به روز پایین آورده و انگیزۀ اساتید از تلاش برای تربیت دانشجو کم می کند سبب می گردد آبروی انسان در مقابل عده-ای، ولو اندک، ریخته شود. هر چند برخی با افتخار این امور را برای دیگران تعریف کرده و توقع تعریف و تمجدید نیز دارند!!! اما واقع امر چیز دیگری است.
اولین گام در حفظ آبرو مربوط به خود فرد است. هر انسانی وظیفه دارد در اعمال و رفتار خویش دقت نموده و زمینه ای برای از بین رفتن آبروی خویش ایجاد نکند. پیامبر (صلی‌الله علیه و آله و سلّم) در کلامی گهربار فرموده اند: "ای مردم! خون و مال و آبروی شما حرمت دارد تا قیام قیامت"
روی دیگر سکه
در مرحلۀ بعد، حفظ آبرو امری اجتماعی تلقی خواهد شد. وظیفه ای که بر دوش تک تک افراد جامعه بوده و هر کس وظیفه دارد در حفظ آبروی برادر دینی خویش تلاش نماید. راه های مختلفی برای این امر وجود دارد.
به عنوان نمونه، گاه می توان با اندک مالی، آبروی انسانی را خرید. پرداخت بدهی افراد مقروض، دادن دیعۀ افرادی که سهوا در زندان افتاده اند، کمک به نیازمندان آبرومند، پرداخت شهریۀ مدرسۀ فرزندان خانواده هایی که توان مالی خوبی ندارند، کمک به خانواده ها برای تأمین مخارج عروسی، جهیزیه و ... همه از مصادیقی است که می تواند آبروی انسانی را حفظ کرده و لطف الهی را به همراه داشته باشد.
امام علی (علیه السلام) در کلامی فرموده اند: "برترین مال آن است که با آن آبرو حفظ شود". (میزان الحکمة، ج 11، ص 178)
چه بهتر که این کمک ها به پیروی از مولا و مقتدایمان مخفیانه صورت گیرد تا مبادا عرق شرم بر پیشانی فردی نشیند.
گاه می توان با یک کلام آبرویی را حفظ کرد. به عنوان نمونه در مجلسی باب غیبت و تهمت باز شده و فردی را مورد تمسخر، توبیخ یا ... قرار داده اند. در این زمان انسان مومن وظیفه دارد تا با یادآوری خوبی های فرد مورد نظر، آبروی او را حفظ کرده و از ادامه یافتن بحث جلوگیری نماید.
پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند: "کسی که در غیاب برادر (مسلمان) خود از او دفاع کند، بر خداوند لازم است که او را از آتش جهنم محافظت کند". (نهج الفصاحه، ص 12)

در روایتی دیگر از امام صادق (علیه السلام) گزارش شده که فرمودند: "خدای بزرگ می فرماید هر که بنده مومنم را خوار سازد مرا به ستیز فرا خوانده است. و هر که بنده ی مومنم را بزرگ دارد از خشمم در امان ماند". (ثواب الاعمال محمد بن علی ابن بابویه ، ترجمه صادق حسن زاده ، ص549)

نتیجه
آبرو بزرگ ترین سرمایه ای است که خداوند در اختیار آدمی قرار داده است. هر انسانی وظیفه دارد در درجۀ اول برای حفظ آبروی خویش تلاش کرده و در گام بعدی به فکر گرامی داشت آبروی دیگران باشد تا لطف الهی را در دنیا و آخرت نصیب خویش کند. با این همه به خوبی می توان دریافت که ریختن آبروی دیگران تا چه حد ناشایست بوده و بر اساس روایات خشم خدا را در پی خواهد داشت.
امام علی (علیه السلام) فرمودند: "هر کس می‌تواند خداوند را به گونه‌ای ملاقات نماید که دستش به خون مسلمین و اموال آنان آلوده نباشد و همچنین زبانش از تجاوز به آبروی مسلمانان سالم مانده باشد، این کار را انجام دهد". (نهج‌البلاغة، ص 253)

زینب مجلسی راد