از انسان چه مى‏خواهند

گاهى كه امواج خروشان دريا آرام مى‏شود، كشتى با نظمى دقيق و كامل روى آب حركت مى‏كند و سرنشينان آن از ديدن اشعه خورشيد جهانتاب، و آب‏هاى ساكن نقره‏فام مسرور مى‏شوند.

اما چيزى نمى‏گذرد كه اتفاق ناگوارى روى مى‏دهد و طوفانى برپا مى‏شود و كشتى را دچار امواج سهمناك مى‏كند، سرنشينان كشتى خود را مى‏بازند و تمام لذت‏هاى گذشته را فراموش مى‏نمايند.

اين حالت مردم غير مؤمن است. آن روز كه از زرق و برق دنياى ماديگرى خبرى نبود و شهوات و آمال غلط، مانند سيل بنيان كن اجتماع را تهديد نمى‏كرد مردمى آرام به نظر مى‏آمدند؛ اما چند روزى كه ظاهر زندگى عوض شد و بى‏بندوبارى در تمام مراحل زندگى راه يافت، پاك باخته شدند و رذائل اخلاقى و فساد را جانشين فضايل و حسنات نمودند!!

آن قوم و ملتى كه محكوم شهوات شدند و از منطقه ايمان كوچ كردند، سخنان ياوه و پوچ درمغز خويش مى‏پرورانند، و از طرف ديگر عقيده و ايمان به گفته‏هاى خود ندارند، بار خود را به منزل و مقصود نخواند رسانيد؛ بلكه در وادى گمراهى سرگردان و در نتيجه هلاك خواهند شد؛ زيرا اين گونه اشخاص بى‏بندوبار، مرد عمل و ايمان نيستند.

اما مردم مؤمن و موحد و پايدار چنين نيستند؛ هميشه كشتى آنها آرام در حركت است و پيوسته سعادتمند و رو به ترقى هستند.

هر ملت و قومى كه خود را از پستى و خوارى نجات داد، به واسطه سعى و كوشش به چنين سعادتى رسيد.

علل و اسبابى كه يك قوم و ملت را به اوج ترقى و تعالى مى‏رساند و از هلاكت و نيستى نجات مى‏دهد، همان ايمان به خداى متعال، حسن رفتار و عمل آنها مى‏باشد.

مردمى كه داراى اخلاق حسنه و صفات پسنديده باشند، از ميان نخواهند رفت. آن قومى كه همت خود را خداشناسى، ايمان، بندگى حقتالى و شجاعت، حريت و سخاوت قرار دهد، نامش از صفحه تاريخ محو نخواهد شد، تا جايى كه ساير ملل، از اخلاق حميده و صفات پسنديده‏ى آن، كسب فضيلت خواهند نمود.

اما مردمى كه مذهب و ايمان نداشته‏باشند و آنچه مى‏گويند بدان عمل و رفتار نكنند، در انظار ديگران خوار و زبون هستند، و نمى‏توانند در برابر ساير اقوام قد علم نمايند.

قبل از بعثت نبى اسلام دنياى بشريت گرفتار جهل و نادانى و از نظر اخلاق در نكبت و ذلّت بود. مردم بدون علم دانش، و آگاهى و بصيرت زندگى مى‏كردند و فرسنگ‏ها از حقايق و معارف دور بودند. در آن زمان وضع زندگى ملل و اقوام از صورت زندگى انسان دور و به زندگى حيوانات نزديك يا عين زندگى چهارپايان بود.

همت مردم قبل از بعثت، جز شهوت، شكم، غارتگرى، دزدى، جنايت، ظلم، خيانت، تعدى و تجاوز چيز ديگرى نبود.

در آن دنياى تاريك و پر هرج و مرج، خداى متعال پيغمبر اسلام را مبعوث به رسالت كرد تا جامعه بشر را از كارهايى كه مخالف حقيقت انسانيت و بشريت بود باز دارد، و مردم رااز عواقب وخيم سوء اخلاق برحذر بدارد.

آن رهبر عاليقدر نزاعى با علم انسانيت نداشت؛ بلكه با آنهايى كه مى‏خواستند در برابر معبود حقيقى و يكتا قد علم نمايند مخالفت داشت.

آن حضرت مى‏خواست شرك و بت‏پرستى و زشتى‏هاى اخلاقى كه باعث بدبختى و شقاوت بشر بود را از ميان بردارد، و خرافاتى كه در دل و جان و اعمال آنان فرو رفته ريشه‏كن نمايد، و جهانى از مردم خداشناس و با تقوى و درستكار تشكيل دهد.

روى همين مبنا بود كه پس از مدتى كوتاه اقوام و ملل دسته دسته داخل منطقه تربيت آن بزرگوار مى‏شدند و براى ادامه‏دادن تحصيلات اخلاقى و صفات پسنديده و خداشناسى، نام خود را براى هميشه در دفترش ثبت مى‏نمودند.

شاگردانش هم مردمانى خداشناس، وظيفه‏شناس، با تقوى، خداترس، شريف، عالم، باحقيقت، شجاع، سخى، بزرگوار، عزيز بودند و جز خداى بزرگ معبود ديگرى نداشتند به طورى كه تمام اعمال و رفتار آنان براى خدا بود.

آيين مقدس اسلام به وسيله قرآن مجيد و نبى عظيم‏القدر، با نفوذ فوق‏العاده خود مردم، جهان را به اخلاق انسانى دعوت مى‏نمايد و آنان را از هرگونه تبهكارى، فساد و بدبختى بر حذر مى‏دارد.

اسلام دنيا و آخرت مردم را در نظر داشته و براى عمران هريك از آن دو، قوانينى متين و محكم وضع نموده‏است.

رسول گرامى اسلام در يكى از مجالس مكه، در اوايل بعثت، ضمن يك سخنرانى مهمى خطاب به مردم فرمود:

انّى‏ قَدْ جِئْتُكُمْ بِخَيْرِ الدُنيا وَالْآخِرَةِ .

«من براى آبادكردن دنيا و آخرت شما آمده‏ام».

جانشين بلافصل او اميرمؤمنان عليه السلام فرمود: صورت خلافت و حكومتم در آن مدت كوتاه به گونه‏اى بود كه هيچ خانه‏اى در كشورم نبود مگر آنكه از گندم و آب خوشگوار بهره نداشته باشد.

دين مقدس اسلام كه اساس آن بر توحيد و يكتاپرستى است، بشر را به پاكى درون و برون، درستكارى، امانت، راستگويى، صداقت، پاكيزگى، مساوات و مواسات، و به تمام خوبى‏ها دعوت مى‏نمايد، و اين همان اصول و قواعديست كه توده بشر را از جهل و گمراهى و انحطاط اخلاقى به شاهراه تكامل و بالاترين درجه عظمت و ترقى مى‏رساند.

عمل كردن به واجبات دين اسلام و قوانين پاك آيين مقدس و كناره‏گيرى از آنچه حرام كرده، نه تنها آسان و مفيد است؛ بلكه هيچ ناسازگارى و انحرافى با سير تمدن و تجدد نداشته و مؤيد و وسيله پيشرفت حقيقى آن مى‏باشد.

رسول خدا در اواخر عمر خود، پس از آن زحمات طاقت‏فرسا، بنا به دستور پروردگار، دوازده جانشين براى حفظ آيين اسلام و اصول انسانى در ميان جوامع بشرى معرفى نمود كه اول آنها اميرمؤمنان على بن ابيطالب و آخرين آنها حضرت مهدى حجة بن الحسن عليهم السلام است. پيغمبر اسلام در زمان حياتش به معرفى دوازده جانشين خود تصريح فرمود و مردم را به اطاعت از آنان دعوت كرد.

1- در جلد دوم كتاب «ينابيع الموده» صفحه 174 (چاپ تهران) از جابر جعفى روايت شده است كه:

قال قُلْت لِلْباقِرْ يابْنَ رَسولُ‏اللَّه انَ قَوْماً يَقُوُلونَ انَّ اللَّهْ تَعالى جَعَلَ اْلِامامَةَ فى‏ عَقَبِ الْحُسَيْنِ. قالَ يا جابِرْ انَّ اْلائِمَةَ هُمْ الَّذينَ نَصَّ عَلَيْهِمْ رَسولُ‏اللَّهِ صلى الله عليه و آله بِامامَتِهِمْ وهُمْ اثْنى عَشَرِ وقالَ لَمَّا اسْرى بى‏ الَى الْسَّماءِ وَجَدْتُ اسْمائَهُمْ‏

مِكْتُوبَةٌ عَلى ساقِ الْعَرْشِ بِالنُّورْ اثْنى عَشَرَ اسْماً اوَّلُهُمْ عَلىٌّ وسَبْطاهُ‏ [الحسنُ والحسينُ‏] وعَلىٌّ ومُحمِّدٌ وجَعْفَرٌ وموسى‏ وعَلىٌّ ومُحمَّد وعَلىٌّ والْحَسنُ ومُحمَّدٌ الْقائِمُ الْحُجِةالْمَهْدى‏ عليهم السلام‏ .

«جابر جعفى مى‏گويد: به امام پنجم عرض كردم: مردم مى‏گويند خداى متعال امامت را در فرزندان امام حسين عليه السلام قرار داده، امام باقر عليه السلام فرمود: اى جابر! ائمه كسانى هستند كه پيغمبر اسلام در زمان حيات خود به آنان تصريح فرمود كه پس از آن حضرت، رهبران اسلامند و عدد آنها دوازده نفر است. نبى اكرم فرمود: شبى كه مرا به معراج بردند نام آنها را بر پايه عرش ديدم كه به وسيله نور نگاشته شده بود و دوازده نفر بودند، اول آنان على و سپس حسن و حسين و على بن الحسين و محمد بن على و جعفر بن محمد و موسى بن جعفر و على بن موسى و حضرت امام محمد تقى و امام على النقى و امام الحسن عسگرى و محمد حجة بن الحسن عليهم السلام».

عن جابر بن سَمْرَةِ قالَ: جِئْتُ مَعَ ابى‏ الى‏ الْمَسْجِدِ وَرَسوُلُ‏اللَّهِ يَخْطُبُ فَسَمِعْتُهُ يَقوُلُ يَكونُ مِنْ بَعْدى‏ اثْنى عَشَرَ يعنى اميراً ثُمَّ خَفَضَ صَوْتَهُ فَلَمْ ادر يَقوُلُ فَقُلْتُ لِابى‏: ما قالَ؟ فَقالَ كُلُّهُمْ مِنْ قُرَيْشٍ‏ .

«از جابر بن سَمُرَةْ روايت شده كه گفت: با پدرم به مسجد رفتم نبى اسلام مشغول خطابه بود، شنيدم كه فرمود: بعد از من دوازده نفر رهبر و جانشين‏اند، سپس صداى او آهسته شد، گفتم: پدر جان چه مى‏گويد؟ پدرم گفت: نبى اسلام مى‏فرمايد: همه آنها از قريش‏اند».

رهبران عاليقدر عالم تشيع كه به فرمان خداى متعال و به تصريح رسول اكرم‏ (در دويست و هفتاد و يك حديث بنا بر نقل عامه و خاصه براى راهنمايى بشر بعد از پيغمبر) جانشين آن حضرت بودند، از اول تا دوازدهمين نفر براى هدايت انسان‏ها همانند نبى اكرم كوشش‏ها كردند و علاوه بر زحمات ايام حيات، سخنان پر ارج و گرانبهايى از خود به يادگار گذاشتند.

من در اين نوشتار گوشه‏اى از فرمايشات رهبر بزرگ عاليقدر پيشواى چهارم حضرت زين العابدين سيدالساجدين عليه السلام را براى افرادى كه بخواهند خواسته‏ها و تمايلات خود را مطابق با رضايت خداى متعال قرار دهند نقل كرده‏ام و به صورت اختصار شرحى بر آن نگاشته‏ام. از خداى توانا مى‏خواهم كه جميع مسلمين را در پيروى كردن از دستورات قرآن و كلمات پيشوايان دين و ائمه هدى موفق گرداند و آنان را از خطر غرب‏زدگى و استعمار اجانب و بيگانگان در پناه عظمت خود حفظ نمايد.