رزق طيب‏  

يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا كُلُوا مِنْ طَيِّباتِ ما رَزَقْناكُمْ وَ اشْكُرُوا لِلَّهِ إِنْ كُنْتُمْ إِيَّاهُ تَعْبُدُونَ‌
إِنَّما حَرَّمَ عَلَيْكُمُ الْمَيْتَةَ وَ الدَّمَ وَ لَحْمَ الْخِنْزِيرِ وَ ما أُهِلَّ بِهِ لِغَيْرِ اللَّهِ فَمَنِ اضْطُرَّ غَيْرَ باغٍ وَ لا عادٍ فَلا إِثْمَ عَلَيْهِ إِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ رَحِيمٌ‌
اى مؤمنان از انواع ميوهها و خوردنيهاى پاكيزه كه روزى شما نموده ايم بخوريد و خدا را شكر كنيد، اگر فقط او را ميپرستيد.
جز اين نيست كه خدا [براى مصون ماندن شما از زيانهاى جسمى و روحى‌] مردار و خون و گوشت خوك و حيوانى را كه هنگام ذبح نام غيرخدا بر آن برده شده بر شما حرام كرده است ولى كسى كه براى نجات جانش از خطر به خوردن آنها ناچار شود در حالى كه لذت خواه نباشد و از حد لازم تجاوز نكند، گناهى بر او نيست، زيرا خدا بسيار آمرزنده و مهربان است.

از اين كه آيه شريفه خطابش به اهل ايمان است، چنين برداشت ميشود ك مؤمنان شايستهترين بندگان براى استفاده از نعمتهاى حضرت حقاند، زيرا اينان براساس ايمان به خدا و اعتقاد به قيامت رزق را از طريق كسب مشروع به ميآورند، و در هزينه كردن از افراط و تفريط و اسراف و تبذير ميپرهيزند، و مازاد بر نياز خود را در گردونه انفاق و صدقه و زكات و خمس و كمك به ديگران استحقاق ميگذارند.

مؤمنان با دورى از زهد بيمورد، كه بدعتى از بدعتهاى برخى از جوكيان هندى و صوفيان ناآگاه از اسلام ناب است، خود و زن و فرزندانشان را از نعمتهاى حق و عطاياى حضرت ربّ محروم نميكنند.

اهل ايمان بدون اين كه تحت تأثير مكتبهاى انحرافى و جاهلى قرار بگيرند حلال خدا را حلال و حرام حق را حرام دانسته و ميدانند كه تسليم بودن به خواستههاى پروردگار از لوازم حقيقى بندگى و عبوديت است‌ إِنْ كُنْتُمْ إِيَّاهُ تَعْبُدُونَ‌ اهل ايمان ميدانند كه بايد بنابر احكام شرعيه و مصالح عرفيه از حلال پاكيزه و طيب استفاده كنند، و از حلالى كه از عنوان طيب و پاكيزه بودن خارج است بپرهيزند و خلاصه به اين معنا آگاهى دارند كه لازم است در مورد خوراك و نوشيدنى و در ديگر موارد بهداشت را كه سبب مهمى در حفظ سلامتى و صحت است رعايت نمايند.

اسلام و مسئله بهداشت‌

آئين مقدس اسلام براى طب و بهداشت ارزش و اهميت خاص قائل شده و در هر دو بخش از طب و بهداشت دستورات و برنامههاى قابل توجهى ارائه نموده است.

در حديث مشهور منسوب به رسول خدا صلى الله عليه وآله آمده:

«العلم علمان علم الابدان و علم الاديان»

دانش دو دانش است، دانش مربوط به بدن و دانش مربوط به دين و چگونه زيستن.

دراين روايت علم ابدان كه طب و بهداشت است در متن روايت تقدم ذكرى دارد، و اين اشاره است به تقدم رتبى آن، زيرا كه تأمين معاش مقدم است بر تأمين معاد و جمله:

«من لامعاش له لامعادله»

كه از معصوم رسيده آن را تأييد ميكند.

روايت العلم علمان ... در كتاب تمدن الاسلام ص 176 به اين عبارت آمده:

«علم الابدان ثم علم الاديان»

يعنى اول بايد به تحصيل علم ابدان روى آورد سپس به علم اديان، و واژه «ثم» در متن روايت دلالت بر تأخير و تراخى دارد، و حفظ ابدان بر حفظ اديان مقدم است، به همين سبب واجبات شرعيه و احكام الزاميه در صورت تزاحم با صحت بدن به حكم ديگر كه منافاتى با سلامت بدن نداشته باشد تبديل ميشود، از باب مثال اگر روزه واجب ماه رمضان تزاحمى با حفظ الصحه و بهداشت بدن داشته باشد تبديل به حكمى ديگر چون قضا در غير رمضان يا كفاره ميشود، و غسل و وضو به تيمم تبديل ميگردد و آيه شريفه‌

لا عَلَى الْمَرِيضِ حَرَجٌ* بر اين معنى دلالت دارد.

در طب قديم بهداشت را كه يك مسئله مهم پزشكى است حفظ الصحه و تدبير الاصحاء ميگفتند، و در فرهنگ امروز جهان آن را پيش گيرى از درمان تعبير ميكنند، و اين عبادت ضرب المثل پزشكى شده است: «پيش گيرى از بيمارى بهتر از بيمار شدن و درمان كردن است.»

بايد به دستور اسلام بدن را در برابر حملات نابهنگام بيماريها چنان مجهز و قوى كرد كه حتى الامكان آسيبى متوجه آن نگردد.

انسان بايد بداند دشمنى خونخوارتر و بدتر از عوامل مضرّه براى بدن ندارد، و بر او لازم است خود را از هجوم اين عوامل با رعايت بهداشت و دستورات مفيد دينى حفظ نمايد.

محافظت از دروازههاى بدن: «چشم، گوش، دهان، بينى عورتين» در برابر هجوم ميكروبها و ديگر عوامل زيانبار جداً لازم و واجب است، و گرنه‌ بهداشت و سلامت بدن تأمين نخواهد شد. فرمان اسلام به مسواك پس از غذا خوردن، سه بار شستن بينى و دهان به هنگام وضو، روى آوردن به آب زلال و پاك و به ويژه آب كر، و چشمهها و رودها براى شستن بدن، لباس، و وضو و غسل همه و همه براى اين است كه مبادا انواع ميكروبها از دروازهاى بدن وارد شوند و سنگرهاى سربازان مدافع كشور بدن را اشغال و در سلامتى بدن اختلال ايجاد كنند.

از فرمايشات حكيمانه حضرت رضا (ع) در رساله بهداشتياش موسوم به رساله ذهبيه كه براى مأمون نوشت و ارسال داشت اين است:

«بدن شما به منزله زمين زراعتى شما است كه بايد مواظب آن باشيد، و آن را به دست حوادث نسپاريد، هر چه بيش تر آن را حفظ كنيد و به لوازم سلامتش تيام نمائيد از آن بهره بيشترى خواهيد گرفت.»

ارزشى كه فرهنگ امروز جهان براى نظافت و بهداشت قائل است، و براى گسترش و حفظ آن در ميان جوامع ادارات عريض و طويل به وجود آورده و نسبت به رعايت آن سخت گير است بيش از ارزشى كه اسلام براى نظافت و بهداشت قائل است نيست، اسلام در اين زمينه از همه فرهنگهاى امروز پيشرفته تر و قوانين بهداشتياش از قوانين بهداشتى دنياى فعلى بيش تر و اصولى تر و جامع تر است.

مقررات و قوانين اسلام براساس نواميس طبيعى و اصول فطرى غيرقابل تغيير پايه گذارى و تشريع شده و از جمله آن قوانين قانون نظافت و بهداشت و وجوب حفظ الصحه است.

در اسلام به مسئله نظافت و بهداشت به اندازهاى ارزش داده شده كه اين مسئله كه در نگاه شارع با ايمان و دين به ميزان سنجش درآمده است.

در جائى آن را نصف ايمان خوانده:

«النظافة نصف الايمان»

و در روايتى ديگر آن را وسيله ايمان ناميده:

«النظافة تدع الى الايمان»

و جائى آن را پايه ايمان معرفى كرده‌

«بنى الاسلام «الدين» على النظافة» «1»

و در حديثى آن را از لوازم لاينفك ايمان شمرده:

«النظافة من الايمان»

و در قرآن مجيد اهل پاكى و طهارت و نظافت را محبوب خدا به حساب آورده است:

إِنَّ اللَّهَ يُحِبُّ التَّوَّابِينَ وَ يُحِبُّ الْمُتَطَهِّرِينَ‌ «2»

قوانين عالى اسلام درباره نظافت و بهداشت و پاكيزگى بدن و استحمام و نظافت لباس و منزل و ظروف و بهداشت غذا و به طور كلى در محيط زندگى از گردونه شماره بيرون و استقصاء آن كتاب مستقل قطورى را ميطلبد.

در اين سطور محدود از باب نمونه به بخشى از قوانين بهداشتى كه بيشتر مورد حاجت و ابتلاء است اشاره ميشود تا در ضمن دانسته شود كه حساب مسلمانى كه بهداشت و نظافت را رعايت نميكند از اسلام جداست و مسلمان آلوده و كثيف مبغوض خدا و رسول است، چنان كه منفور جامعه و خانواده و مردم است.

براى لزوم نظافت و پاكيزكى بدن در اسلام كافى است به تشريع غسلهاى واجب و مستحب، و وجوب وضو براى نمازهاى يوميه، و استحباب وضو در همه وقت كه از آن تعبير به نور على نور «3» شده توجه شود، به ويژه آن كه صحت غسل و وضو مشروط به وصول آب به سطح ظاهر بدن شده، تا انسان به رفع آلودگيها و كثافات و اوساخ و ادناس از بدن مجبور شود و در نهايت نظافت اجبارى تحقق يابد، تشويق اسلام در مسئله استحمام با آب سرد و گرم مسئلهاى مهم و قابل توجه است تا آنجا كه استحمام يك روز در ميان سنّت شمرده شده، در اين زمينه كتاب وسائل و بحار و حلية المتقين در باب طهارت روايتى را به اين مضمون از حضرت موسى بن جعفر نقل ميكنند:

«الحمام يوم ويوم لا» «4»

همه روزه حمام نكنيد، بلكه يك روز در ميان براى شستشوى بدن و تحقق نظافت و بهداشت به حمام برويد كه زياده از آن علاوه بر اسراف در مصرف آب مضر و زيان آور است.

معجزه بودن كلام امام هفتم (ع) را در مطلب بسيار مهم زيركه در دانش امروز ثابت شده است ملاحظه كنيد:

«يكى از فوائد خورشيد آن است كه اشعه آن در سطح بدن ما توليد ويتامين‌D ميكند و اين نوع از ويتامين براى توزيع و تنظيم كلسيم كه يكى از عناصر لازمه بدن است به شدت لازم است.

اشخاصى كه پيوسته در سايه و دور از آفتاب زندگى ميكنند فاقد ويتامين مزبور هستند، و در نتيجه عدم تنظيم كلسيم، ضعيف و زرد و رنجور و بيمار مى‌ شوند، و شرط تحقق ويتامين در تابش آفتاب به سطح بدن آن است كه در سطح بدن تا حدى چربى موجود باشد، اشخاصى كه پيوسته در حمام كار ميكنند، يا همه روزه حمام ميروند و چربى سطحى در بدن آنان وجود ندارد فاقد ويتامين‌D ميشوند و عليل المزاج هستند، اين است فلسفه كلام حضرت موسى بن جعفر (ع) كه حداكثر حمام را يك روز در ميان قرار دهيد تا كمى چربى در بدن باقى بماند و بدن از ويتامين‌D محروم نشود.»

تدبر و انديشه در روايات وارده از اهل بيت عصمت و طهارت درباره پاكيزكى و بهداشت به ويژه ظروف ثابت ميكند كه شارع اسلام عنايت ويژهاى به پاكيزه بودن و نظافت ظروفى كه براى خوردن و آشاميدن بكار گرفته ميشود داشته، در كتاب آداب المتعلمين در روايتى آمده‌

«كنس الفناء و غسل الاناء و ترك الزنا مجلبة للغناء:» «5»

نظافت خانه و درب خانه و حفرههاى منزل از آلودگى ها، و شستن ظروف مورد استعمال، و اجتناب از عمل كثيف زنا هر سه موجب توانگرى و غناست.

يقيناً ضد اين سه مورد يعنى آلوده بودن خانه به زبالهها و عوامل ميكروب زا، و غذا خوردن در ظروف نشسته و كثيف، و عمل منافى عفت و انسانيت هر كدام موجب فقر و فلاكت آدمى است.

آلودگيها گاهى انسان را دچار بيماريهاى خطرناك و غيرقابل جبرانى ميكند كه بايد براى رفع آنها همه ثروت و اندوخته را هزينه كرد در صورتى كه ثروت هزينه ميشود، و كابوس فقر نمودار ميگردد ولى بيمارى رو به صحت نميرود و چه بسا كه آدمى را از پاى درآورد و او را به كام مرگ اندازد!

در روايت نقل شده در وسائل الشيعه از كلحة بن زيد آمده كه: رسول خدا دوست داشت از قدحهاى شامى آب بنوشد، و ميفرمود رازش اين است كه اين نوع قدح از پاكيزهترين و نظيفترين ظروف است.  وسائل از حضرت باقر (ع) روايت كرده كه در مورد ظرف آب خورى فرمود:

«لاتشرب من موضع اذنه ومن موضع كسره فانه مقعد الشيطان:»

از محل دسته و محل شكستگى ظرف آب مخوريد كه محل شيطان است.

در زمان پيامبر و امامان كه هنوز نامى از ميكروب نبود، شارع مقدس و امام معصوم ميكروب را كه موجودى زيانبار است براى اعراب بيسواد به عنوان شيطان كه به معناى موجود زيانبار است مطرح نموده اند.

در پارهاى از روايات در رابطه با بهداشت و نظافت علل دورى جستن از آلودگيها را با عبارت: اجتناب از تصرفات شيطان و زيانهاى او بيان نمودهاند كه مراد از شيطان قطعاً همان ميكروب يا موجود زيان آور است.

اين عبارت معجزه آسا در موارد عديده وارد شده كه به برخى از آنها اشاره شده عبارتى كه پيامبر و امامان ميكروب را در آن زمان شيطان ناميدهاند.

1- زباله و خاكروبه را به در خانه نگاه نداريد، و از منزل بيرون ببريد زيرا شيطان در زباله منزل ميگيرد.

2- در منازل و مساكن خود مگذاريد تار عنكبوت بماند كه جايگاه شياطين است.

3- ظروف غذا را بدون درپوش نگذاريد و گرنه شيطان در غذاى داخل ظرف آب دهان مياندازد!!

4- اميرمؤمنان (ع) از رسول خدا روايت ميكند كه آن حضرت فرمود ظرفى كه از قصابى در آن گوشت به خانه ميآوريد در منزل مگذاريد كه آغل و محل آسايشگاه شيطان است.

5- دست اطفال را كه با غذا تماس پيدا كرده، پيش از خواب بشوئيد كه شيطان آلودگى دست آنان را ميليسد!!

از اين مقوله روايات كه به يقين و بدون شك ميتوانيم واژه شيطان را به واژه ميكرب برگردانيم بسيار است، استدلال امام در پنج روايت فوق كه در بحار و حلية المتقين آمده مطابق علوم عصرى و اكتشافات پاستور فرانسوى در اوائل قرن بيستم است، و تعبيرى كه امام در آن عصر از ميكرب به شيطان نموده و حقيقت را به زبان مردم آن روز به مردم فهمانيده بهترين تعبير است، و قال توجه آن كه مضراب ميكربها غالباً به واسطه مايع مسمومى است كه از خود ترشح ميكنند، و در روايت سوم اين معنا به طور روشن در بيان امام آمده است كه: ظرف غذا را بدون درپوش مگذاريد و گرنه شيطان در آن وارد شده لانه ميگذارد و در آن تف ميكند، و عبارتى براى بيان حقيقت در آن عصر تاريك روشن تر از اين تصور ندارد. «6» در رابطه با بهداشت و نظافت لباس، اثاث خانه، فرش، خانه، كوچه و خيابان، دهان و دندان، مراكز غذافروشى، ظروف غذا و آب در كتاب وسائل الشيعه و بحار الانوار، و فروع كافى، و من لايحضره الفقيه و حلية المتقين به قدرى روايت همراه با نكات ظريف و اشارات لطيف وارد شده كه اگر بخواهم گوشهاى آرى فقط گوشهاى از آنها را در اين كتاب نقل كنم به چند جلد قطور ميرسد، آنچه را نقل كردم گوشه اندكى از روايات معجزه آساى پيامبر و اهل بيت بود، تا با اين نمونهها اثبات كنم كه اسلام در همه برنامهها و دستوراتش برفراز اعصار و قرون و فوق علوم قرار دارد، و هر منصفى را پس از مطالعه در مقررات و قوانين اسلام وادار به اعجاب و تسليم نموده از او مسلمانى عامل به مقررات اسلام ميسازد، بسيار بسيار حيفم ميآيد كه اصولى از اخلاق و بهداشت و نظافت در اسلام را كه مبتلابه همه مردم است در اين سطور نياوردم.

اين اصول و قوانين بسيار مهم اخلاقى و بهداشتى در كتاب باعظمت بحارالانوار در بخش السماء والعالم آمده است، اميد است خوانندگان عزيز به دقت آن را مطالعه كرده و از اين طريق پى به عظمت مقام عظماى نبوت و دانش بيكران پيامبر ببرند.

1- پروردگار بزرگ هيچ مرضى را بيدرمان نيافريده، جز بيمارى سام كه درمان ندارد.

2- آنان كه اثرى از آبله بر بدن دارند عمرى طولانى خواهند گذرانيد، اين گروه را به طول عمر بشارت دهيد.

3- اساس و پايه هر بيمارى دردسر است.

4- تا در خود اشتهاى به غذا احساس نكنيد، دست به طعام نبريد، و هم چنان كه در خود اشتها احساس ميكنيد دست از طعام برداريد.

5- معده انسان كانون همه دردها است.

6- اساس هر مداوا گرم نگه داشتن موضع درد و بيمارى است.

7- وجود خود را به هرچه «ازعبادت و كار خير و غذاى لازم است» عادت دادهايد به همان وابگذاريد.

8- خداوند بزرگ آن سفره را دوست دارد كه در اطراف آن خورنده بيشترى باشد.

9- در خوراك گرم بركت اندك، و در خوراكهاى سرد بركت فراوان يافت ميشود.

10- به هنگام غذا خوردن پاى خود را از كفش درآوريد، زيرا پايتان آسوده خواهد ماند، و اين سنت، سنت زيبائى است.

11- با زيردستان غذا خوردن نوعى فروتنى است، بهشت به آنان كه با زيردستان غذا ميخورند مشتاق است.

12- غذا خوردن در ملأعام نوعى پستى است.

13- مؤمن پيوسته به اشتهاى اهل خانه خود غذا ميخورد، امّا منافق اهل خانهاش را محكوم اشتهاى خود ميدارد به اين معنى كه تا خود غذا نخورد اجازه نميدهد براى ديگران سفره پهن شود.

14- هنگامى كه سفره چيده شده هر كس در هر جا نشسته از آنچه در كنار دستش قرار دارد تناول كند، و دست به آن سوى پيش نبرد.

15- تا همگان سير نشدهاند دست از غذا مكشيد زيرا اين عمل براى هم سفرههاى شما مايه شرمسارى خواهد شد.

16- بركت در وسط طعام قرار دارد، بنابراين به وسط دست دراز مكنيد.

17- كسى كه از دو چوپ استفاده ميكند «مسواك و خلال» از زحمت دو سگ «يعنى كلبتين كه مراد از آن انبر دندان كشيدن است» محفوظ خواهد ماند.

18- پس از غذا بدون فاصله دندانهاى خود خلال كنيد، و دهانتان را به وسيله مضمضه با آب بشوئيد تا دندانهاى انياب و ثناياى شما آرام گيرند.

19- از خلال استفاده كنيد زيرا خلال كردن نوعى نظافت است، و نظافت از ايمان است، و ايمان به صاحب خود مؤمن در بهشت قرار خواهد داشت.

20- طعام مردم كريم دارو، و طعام مردم لئيم و فرومايه درد است.

21- باهم غذا بخوريد زيرا خداوند بركت را در اجتماع نهاده است.

22- از خوردن غذاهاى متنوع و گوناگون بر يك سفره بپرهيزيد زيرا اين نوع خوراك نامبارك است.

23- كسى كه گرسنه باشد و گرسنگى خود را پنهان كند، «يعنى عزت نفس نشان دهد» و از عض حاجت بپرهيزد خداوند يك سال روزى حلال در حق از مقرر مينمايد.

24- آن كس كه به خدا و روز قيامت ايمان دارد، بايد مهمان خود را محترم بشمارد.

25- كسى كه كمتر ميخورد حسابش در قيامت سبكتر خواهد بود.

26- در حال ايستادن از نوشيدن بپرهيزيد.

27- احتكار «اين عمل زشت و حرام كه مردم را از نظر تغذيه در مضيقه قرار ميدهد» در ده متاع تحقق پيدا ميكند:

گندم، جو، كشمش، ذرت، پيه، عسل، پنير، گردو، روغن، خرما.

28- انسان هنگامى كه جز تجارت خواربار تجارت ديگرى نداشته باشد به طغيان و معصيت خواهد افتاد.

29- كسى كه نوعى از غذا را به اميدگران شدن و گران تر فروختن چهل روز نگاه دارد، از خدا بيزار شده، و خدا هم از او بيزارى خواهد جست.

30- كسانى كه طعام مردم را احتكار كنند، سرانجام به بيمارى جذام «يعنى نفرت مردم از او» و افلاس دچار خواهند شد.

31- سحرخيز باشيد تا بركت آسمانها را دريابيد.

32- بهترين طعامتان نان و بهترين ميوه شما انگور است.

33- نان را با كارد و چاقو نبريد، و آن چنان كه خدا محترمش داشته احترامش كنيد.

34- آنان كه پيش از غذا اندكى نمك ميچشند از سيصد و سى بلا در امان خواهند بود.

35- غذاى خود را با نمك آغاز كنيد.

36- بهترين نوشيدنيها در دنيا و آخرت آب است.

37- هنگامى كه تشنه شديد آن چنان آب بياشاميد كه گوئى آب را ميمكيد، و هرگز آن را دفعة سرمكشيد.

38- آنان كه به زياد خوردن و زياد نوشيدن عادت كردهاند مردمى سنگين دل اند.

39- شيطان همراهان خود را ندا ميدهد، و آنان را به خوردن گوشت و مسكرات دعوت ميكند و ميگويد: من گوشت و مسكر را كانون فسادها و شرور يافتهام.

40- بهترين خورشها در دنيا و آخرت گوشت و انگور است ولى من نه اين دو خوراك را ميخورم و نه حرامش ميدارم.

41- تا ميتوانيد از گوشت گوسپند استفاده كنيد.

42- گوشت مايه روئيدن گوشت است.

43- كسى كه چهل روز لب به گوشت نزند خويش ناخوش خواهد شد.

44- كسى كه به هنگام اضطرار و ضرورت و نياز به حفظ جان از مردار و گوشت خوك و خون بپرهيزد و بر اثر پرهيز از دنيا برود جايش در دوزخ خواهد بود.

45- كسى كه از ميوهها بخورد زيانى نخواهد ديد.

46- روغنى كه از عطر بنفشه معطّر است بكار گيريد، زيرا اين روغن در زمستان گرم و در تابستان سرد است.

47- به زنان حامله شير بنوشانيد، زيرا شير در مشاعر كودك تأثير نيكو خواهد داشت.

48- هنگامى كه شير نوشيديد دهانتان را با آب بشوئيد زيرا بقاياى چربى آن در دهانتان خواهد ماند.

49- پينر را همراه با گردو بخوريد.

50- شير مايعى مفيد است كه استخوانها را قوى و مغز را كامل و ذهن را روشن خواهد ساخت، و عارضه فراموشى را از ضمير انسان بيرون خواهد برد.

51- اين چند خصلت مايه فراموشى است: پنير خوردن، به نيم خودههاى موش دهان زدن، خوردن سيب ترش، ميان دو زن راه رفتن، جسد به دار كشيده را تماشا كردن، سنگ قبرها را خواندن.

52- تنها چيزى كه هم خوردنى و هم نوشيدنى است شير است، كه هم گرسنه را سير ميكند و هم تشنه را سيراب ميسازد.

53- اين سه عمل قلب را شادمان و جسم را فربه خواهد ساخت: استشمام بوى خوش- پوشيدن لباس نرم، نوشيدن عسل.

54- بهترين نوشيدنيها عسل است كه به قلب نشاط ميدهد، و سينه را گرم ميسازد.

55- عسل مايهاى است كه به قوّه حافظه كمك ميكند.

56- نخستين خوراك زنان زائو پس را وضع حمل خوب است خرماى تر يا خشك باشد، چنان كه خداى متعال مريم عذرا را پس از وضع حمل خرما خورانيده است.

57- وقتى خرما به بازار ميآيد به من تهنيت گوئيد، و هنگامى كه فصل خرما به سر ميرسد مرا تسليت دهيد.

58- خداوند درختهاى خرما و انار را از طينت آدم آفريده است.

59- نخله خرما عمه شماست، احترامش كنيد.

60- خرما را ناشتا صرف كنيد تا كرمهاى درون شما را نابود كند.

61- به هنگام سحر از خرما استفاده كنيد.

62- افطارتان را با خرما آغاز كنيد، و اگر به خرما دسترسى نداريد اندكى آب بنوشيد.

63- هرگز از نوشيدن عسل امتناع نورزيد.

64- در ميوههاى نوبر فوائدى است، كه آن فوائد را در پايان فصل نميتوانيد بيابيد، ميوههاى نوبر به بدن صحت ميبخشد و اندوه را از قلب ميبرد.

65- انجير دواى بيمارى قولنج است.

66- خوردن به نورچشم را ميافزايد.

67- بهار امت من در فصل خربزه و انگور فرا ميرسد.

68- خربزه ميوه بهشتى است، از خوردن آن غفلت نورزيد.

69- اگر خربزه را با گاز زدن بخوريد بهتر است، تا آن كه با كارد و چاقو قطعه قطعهاش كنيد.

70- ابن عباس اين روايت را از رسول اكرم نقل كرده كه: خربزه مثانه را شستشو ميدهد، و معده را سبك ميكند، و به پوست بدن شادابى ميبخشد.

71- آب انار اندرون آدمى زاده را پاك ميكند.

72- ترنج به قلب و مغز نيرو ميبخشد.

73- انجير براى كسانى كه به بيمارى بواسير و نقرس دچارند سودمند است.

74- كدو را غنيمت بشماريد، زيرا خداى بزرگ اين سبزى را براى برادرم يونس مفيد دانسته، كه به خاطر او روياينده است.

75- كشمش بهترين خورش هاست.

76- كرفس سبزى پيامبران است.

77- سركه چه خوب خورشى براى غذاهاست.

78- من در ميان ميوهها انگور و خربزه را دوست دارم.

79- كشمش صفرا را از جوشش فرو مينشاند، و بلغم را ميزدايد، و اعصاب را قوى ميسازد، و قلب را به اعتدال ميكشاند.

80- از كدو استفاده كنيد زيرا اين سبزى به مغز شما نيرو ميدهد.

81- عنّاب براى شفا از بيماريهاى تب آميز و خفقان و قلب سودمند است.

82- وقتى نوح از كدورت خاطر ناليد به او وحى شد: خيار بخورد.

83- به زنان حامله خربزه بخورانيد زيرا اين ميوه در زيبائى كودكشان اثرى به سزا خواهد داشت.

84- روزى يك بار گل نرگس ببوئيد، اگر نشد هفتهاى يك بار، و اگر مقدور نيست ماهى يك بار، و يا سالى يك بار، و حتى در عمرتان يك بار اين شكوفه معطر را استشمام كنيد زيرا عطر اين گل شما را از جذام و جنون و برص حفظ خواهد كرد.

85- حنا خضاب اسلام است، دردسر را برطرف ميسازد، و به روشنائى چشم نيرو ميدهد و بر قدرت غريزه جنسى ميافزايد.

86- از استشمام مرزن گوش غفلت نكنيد.

87- آنكس كه ميخواهد بوى مرا بجويد گل سرخ را استشمام كند.

88- هيچ درخت را مثل درخت حنا دوست ندارم.

89- سفرههاى خود را با سبزى بيارائيد، زيرا سبزى شياطين را «ميكربها» را از سفرههاى شما ميرانند.

90- پنير بخوريد زيرا پنير خوابآور است.

91- از سير تا ميتوانيد استفاده كنيد زيرا اين سبزى دواى هفتاد درد است، ولى كسى كه سير و پياز خورده به مسجد نيايد و با مردم نزديك نشود.

92- به شهر غريبى كه رسيديد از سبزى آن شهر بخوريد.

93- از كرفس بسيار بخوريد زيرا اگر غذائى در تقويت عقل مؤثر باشد كرفس است.

94- اگر در دوائى شفا نهفته باشد آن دوا سناست.

95- هليله سياه از درخت بهشتى گرفته شده و شفاى بيماران است.

96- در نهم يا بيست و يكم ماه حجامت كنيد.

97- در شب معراج مرا و امت مرا به حجامت سفارش كرده اند.

98- از خوردن خاك به طور مطلق بپرهيزيد، خاكخوارى براى امتم حرام است.

99- هيچ دردى بدتر از دردچشم نيست و هيچ غصهاى با غصّه قرض برابر نميشود.

100- از زكام نترسيد زيرا اين عارضه شما را از جنون حفظ ميكند.

101- بر هر برگ از برگهاى كاسنى قطرهاى از آب بهشتى ميلغزد.

102- شونيز دواى هر درد است، مگر بيمارى سام كه دوائى ندارد.

براى بدست آوردن حقايق بيشتر در امر نظافت و بهداشت به طب الصادق و طب الرضا و كتاب باارزش بيست و چند جلدى اولين دانشگاه و آخرين پيامبر مراجعه كنيد، تا روشن شود كه پيامبر و اهل بيت اولًا از چه دانش گستردهاى در همه زمينهها برخوردار بودند، و ثانياً چه ارزشى به بهداشت غذا و تغذيه پاك و حلال و خلاصه رزق طيب ميدادند.

پی نوشت ها:

______________________________

(1)- محجة البيضا (، ج 1، ص 283.

(2)- بقره 222.

(3)- محجة البيضاء، ج 1، ص 302.

(4)- من لايحضره الفقيه، ص 26 و محجة البيضاء، ج 1، ص 319.

(5)- بحار، ج 73، ص 175 با تعابير مختلفه در چند روايت.

(6)- فلسفه احكام، ج 1، ص 210 ببعد.

 مطالب فوق برگرفته شده از:

کتاب: تفسیر حکیم جلد پنجم

نوشته: استاد حسین انصاریان