جایگاه سیره معصومین در فقه و اخلاق و تربیت

سیره معصومین در نظام فکری و فقهی شیعه از همان جایگاهی برخوردار است که قرآن و احادیث پیامبر (صلی الله علیه و آله) در آن جایگاه قرار دارند. از این رو شناخت سیره معصومین در قلمرو فقه، سیاست و اخلاق، کاربرد وسیع دارد.

جایگاه سیره در تدوین کتاب های فقهی، جایگاه اساسی و بنیادی بوده است. هیچ حکم فقهی بدون شناخت سیره، استنباط نشده است. کار فقیهان گذشته در حقیقت، شناخت سیره معصومین (علیهم السلام) در موضوعات مختلف فقهی بوده است. آنها تمام احکام فرعی فقهی را که به آن دست یافته اند، از همین سیره معصومین استنباط کرده اند. تمام احکام فقهی که فقها در موضوعات مختلف فقهی به تفصیل بیان کرده اند، در حقیقت بیان تفصیلی سیره معصومین است که اگر سیره معصومین را درست شناخته اند، حکم خدا را درست بیان کرده اند، اما اگر در شناخت سیره به خطا رفته اند، در بیان احکام نیز دچار خطا شده اند. مستدل، یا غیر مستدل بودن حکم فقهی نیز که فقها بیان کرده اند، با همین سیره معصومین ارزیابی می شود که آن حکم بر اساس سیره معصومین بیان شده یا خیر؟ یعنی آن حکم به نحوی در سیره معصومین بوده است یا خیر؟ ضروری است که تمام احکام فقهی اعم از تصریحی یا استنباطی، مستند به سیره معصومین باشد. پس هر فقیهی نخست باید سیره معصومین را بشناسد و سپس این شناخت خود را برای دیگران بیان کند. پس فقیه واسطه شناخت، بین مردم و سیره معصومین است.
نمونه های بسیار والا از زندگی معصومین در تاریخ، در خصوص همین سیره اخلاقی ثبت شده است. به ارزش های اخلاقی، بدون شناخت سیره معصومین نمی توان راه یافت. دستورهای اخلاقی معصومین، بیان تئوریک اخلاق و زندگی معصومین نیز تجسم عینی فضیلت های اخلاق می باشد.

جایگاه سیره در اخلاق
ارزش های اخلاقی را باید با سیره معصومین شناخت. چه آنکه معصومین خود تجسم ارزش های اخلاقی بوده اند. این موضوع در سخن و عمل، یعنی گفتار وکردار معصومین بسیارگستره و به تفصیل بیان شده است. نمونه های بسیار والا از زندگی معصومین در تاریخ، در خصوص همین سیره اخلاقی ثبت شده است. به ارزش های اخلاقی، بدون شناخت سیره معصومین نمی توان راه یافت. دستورهای اخلاقی معصومین، بیان تئوریک اخلاق و زندگی معصومین نیز تجسم عینی فضیلت های اخلاق می باشد. یعنی معصومین تمام آنچه را که در موضوع فضایل اخلاقی بیان کرده و مردم را به انجام و رعایت آن ها دستور داده اند، خود ایشان همه را به طورکامل و در حد اعلی انجام داده اند. آن ها نمونه های جامع فضایل اخلاقی و کمال بوده اند. پس برای شناخت تئوریک فضایل اخلاقی و مشاهده عینی آن ها باید سیره معصومین را شناخت و با شناخت سیره معصومین در این خصوص می توان جایگاه ارزشی فضایل اخلاقی و تأثیر آن را در تربیت اشخاص و روابط اجتماعی، سیاسی، اقتصادی، خانوادگی و .... به خوبی شناخت.

جایگاه سیره در تربیت
اتخاذ شیوه درست تربیت و تدوین فرمول ها و قوانین تربیت و شناخت عوامل و ابزارهای تربیت و چگونگی استفاده و به کارگیری آن ها، بدون شناخت سیره معصومین امکان پذیر نیست.

دیگر موضوعات
ما امروز درتمام موضوعات فردی و اجتماعی نیاز به شناخت سیره معصومین داریم. شناخت سیره معصومین و شناخت ضابطه های زندگی، مستلزم یکدیگرند و رابطه سیره معصومین و زندگی، رابطه عملی وکاربردی است. پس شناخت سیره معصومین، صرفا تئوریک وغیرکاربردی نمی باشد و اجرای آن نیز درتمام شئون زندگی گسترش می یابد.

منابع:
1 اعلام الوری، ابوعلی طبرسی، الاحیاء التراث، 1417.
2 اعلام الهدایه، مجمع جهانی اهل بیت.
3 درسنامه سیره معصومین علیهم السلام

فرآوری: محمد باعزم