امام صادق(علیه السلام) از نظر اهل سنت

همه مسلمانان (شیعه و سنی) برای خاندان پیامبر(صلی الله علیه و آله) و اهل بیت: احترام و جایگاه خاصی قائل اند که نظیر آن را برای دیگران قائل نیستند. این علاقه و دلبستگی به خاندان پیامبر(صلی الله علیه و آله)، نقطه اشتراک تمامی مسلمانان است و می تواند عاملی برای پیوند و نزدیکی آحاد جامعه اسلامی به یکدیگر باشد. امام صادق(علیه السلام) به عنوان یکی از مصادیق و افراد این خاندان، علاوه بر جایگاه مذهبی ویژه اش در میان شیعیان، مورد توجه اهل سنت بوده و می باشد.

جایگاه نسبی خانوادگی
امام صادق(علیه السلام) از جهت پدری، هاشمی نسب و از جهت مادری، تیمی تبار بود و یازده فرزند داشت. نسب پدری؛ امام صادق(علیه السلام) از نسل ریحانه نبی، سبط و محبوب پیامبر(ص)- حسین بن علی بن أبی طالب می باشد. پدر او، محمد بن علی بن حسین بن علی بن ابی طالب(علیه السلام)، ملقب به «باقر» (م114ق.) و مکنّی به «ابوجعفر» است که از نظر محدثین سنّی، تابعی جلیل القدر و بلندمرتبه ای می باشد و
از لحاظ علم، عمل، سیادت و شرافت، «یکی از اعلام امت اسلامی»، «مدنی»، «ثقه» و «کثیرالحدیث» است.
به باور علمای عامه، ابوجعفر، سرور بنی هاشم در زمان خویش بود. وی کسی است که علم، فقه، شرف، دیانت، رهبری، سیادت، صلاحیت و همچنین لیاقت «خلافت» را داشت و شیعیان معتقد به عصمت اویند. «نسائی» و دیگران، او را از فقهای تابعی مدینه شمرده اند. نسب مادری؛ امام صادق(علیه السلام) از نظر نسب مادری، از نسل محمد بن ابی بکر بن ابی قحافه است. مادر او «ام فروة» بنت قاسم بن محمد بن ابی بکر می باشدکه در خانواده ای عالم پرور و پرهیزگار تربیت یافت. مادر «ام فروه»، اسماء بنت عبدالرحمن بن أبى بکر بود. ابومحمد عبدالرحمن بن قاسم بن محمد بن أبی بکر برادر امّ فروه یکی از فقها، اعلام و فضلای مدینه در عصر خویش بود که به پرهیزگاری شهرت داشت.قاسم بن محمد پدر امّ فروه نیز از فقها و فضلای حجاز بود.
فرزندان؛ امام صادق(علیه السلام) در مجموع، هفت پسر (اسحاق، اسماعیل، عباس، عبدالله، علی، محمد و موسی) و چهار دختر (اسماء، ام فروه، فاطمه و فاطمه صغری) داشت.
جایگاه علمی مذهبی
«ابوحاتم» از علمای اهل سنت در مورد امام صادق(علیه السلام) گفته است: «ثقه ای است که در ثقه بودنش تردید نیست.»
امام صادق(علیه السلام) به اعتراف علمای اهل سنت، در جامعه اسلامی از جایگاه علمی برجسته و ممتازی برخوردار است. او از اجلّ تابعین و طبقه پنجم تابعین مدینه می باشد. وی از علمای اهل مدینه و «فقهای اهل بیت» می باشد و در مرتبه ای است که امام اعظم اهل سنت- ابوحنیفه- می گوید: «فقیه تر از جعفر بن محمد ندیدم.» صالح بن ابی اسود نیز می گوید: «شنیدم که جعفر بن محمد می گوید: از من بپرسید پیش از آنکه مرا از دست دهید؛ زیرا پس از من کسی نیست که نظیر حدیث مرا برای شما بازگو کند.». امام صادق(علیه السلام) «انس بن مالک»، «سهل بن سعد» و برخی دیگر از صحابه و جدّ خویش، «زین العابدین» را رﺅیت کرده است. «یحیى بن معین»، «شافعی» و برخی دیگر از بزرگان اهل سنت نیز او را توثیق کرده اند، اما علی بن مدینی از «یحیى بن سعید» نقل می کند که «مجالد» در نزد من محبوب تر از «جعفر بن محمد» است.

منابع:
الأعلام، ج 1، ص311
ابن اثیر؛ الکامل؛ ج 6، ص356
سیر أعلام النبلاء؛ ج8، ص422
طبقات الحفاظ؛ ج1، ص110
الاصابة؛ ج 2، صص264 و 269 و 278
الانساب؛ ج 8، ص250
وفیات الأعیان؛ ج1، ص327

محمد باعزم