امام کاظم علیه‌السلام همانند پدرانش، عابدترین مردم عصر خویش بود، و همواره به یاد خدا و در حال عبادت و نماز و ذکر و دعا و قرائت قرآن و خضوع و خشوع در برابر پروردگار جهان بود، بلکه در اثر شناخت عمیقی که از توحید و قدرت و عظمت خدای متعال داشت، همه کارها، حتّی امور معیشت را برای رضای خدا انجام می‌داد.
بدون شک، بهترین و شیرین ترین لحظات زندگی امام کاظم (ع) لحظاتی بود که با خداوند خلوت می کرد و سر بر آستان او می سایید؛ در پیشگاهش به نماز میایستاد، یا به مناجات و دعا مشغول می شد و یا با قرآن انس داشت. پیشوای هفتم (ع) بیشتر اوقات را به نماز و سجده های طولانی سپری می کرد. کمتر شبی در عمرش گذشت که سر بر بالین آسایش بگذارد و در رختخواب بخوابد. گاه سر شب به مسجد پیامبر (ص) میرفت و به سجده می افتاد و تا اذان صبح در سجده عرضه می داشت: «عظم الذنب من عندی، فلیحسن العفو من عندک، یا اهل التقوی و المغفره»[1]گناه من بس بزرگ است، پس میباید عفو نیز بزرگ و نیکو باشد.ای آن که اهل تقوا و آمرزشی. عبادت آن بزرگوار به حدی فزون و چشمگیر بود که به «عبد صالح» و «زین المتهجدین» ملقب گشت. ابن شهر آشوب از یونانی نقل می کند:
موسی بن جعفر (ع) متجاوز از ده سال، هر روز پس از طلوع آفتاب تا هنگام ظهر در سجده بود. قرآن را با آهنگی زیبا تلاوت میکرد و در هنگام تلاوت آن محزون میشد؛ شنوندگان نیز از آهنگ تلاوت او به گریه میافتادند. از خوف خدا اشک میریخت، چندان که محاسن شریفش از اشک دیدگانش تر می شد.»[2] هنگامی که به دستور هارون الرشید به زندان افتاد همواره چنین دعا میکرد: «اللهم انک تعلم انی کنت اسالک ان تفرغنی لعبادتک اللهم و قد فعلت فلک الحمد»[3]بار خدایا! تو خود میدانی که من مدت ها بود از تو جای خلوتی میخواستم که با فراغت تو را عبادت کنم؛ اینک که خواستهام را برآوردی تو را سپاسگزارم. هنگام دعا و مناجات مکرر عرضه می داشت: «اللهم انی اسالک الراحه عند الموت و العفو عند الحساب»[4]
پروردگارا! از تو آسایش هنگام مرگ و عفو و گذشت هنگام حساب را خواستارم.
سید بن طاووس، زیارتی برای امام کاظم (ع) نقل کرده که فرازهایی از آن بیان گر مقام عبودیت و شب زنده داری این عبد صالح پروردگار است: «اللهم صل علی موسی بن جعفر… الذی کان یحیی اللیل بالسهر الی السحر بمواصله الاستغفار، حلیف السجده الطویله، و الدموع الغزیره، و المناجاه الکثیره، و الضراعات المتصله»[5]درود بر موسی بن جعفر (ع)، آن که شب را تا سپیده دم با عبادت و استغفار پیاپی زنده می داشت، هم پیمان سجده و گریه های سرشار و مناجات بسیار و ناله و زاری پیوسته بود.
هارون الرشید، سرسخت ترین دشمن موسی بن جعفر (ع) به مقام عبادی آن گرامی اعتراف کرده است: زمانی که آن حضرت را در زندان ربیع افکند از فراز قصر پارچ های را می دید که در گوشه ای از زندان افکنده شده و جابه جا نمی شود. با تعجب از ربیع پرسید: این پارچه چیست که من هر روز آن را در گوشه زندان می بینم؟ گفت: آن پارچه نیست، بلکه موسی بن جعفر است که یک سجدهاش از بعد از طلوع خورشید تا ظهر به درازا می کشد. هارون از این سخن مبهوت شد و گفت: همانا این مرد از راهبان بنی هاشم است.[6]
امام کاظم (ع) بیشتر روزها را روزه می داشت و روشش چنین بود که پس از نماز مغرب افطار می کرد.[7]
پی نوشت ها:
[1] وفیات الاعیان،ج ۴، ص ۲۹۳٫
[2] ر. ک: مناقب، ج ۴، ص ۳۱۸٫
[3] الفصول المهمه، ص ۲۴۰ و ارشاد، ص ۳۰۰٫
[4] مناقب،، ج ۴، ص ۳۱۸٫
[5] الانوار البهیه، ص ۱۷۴ و مفاتیح الجنان، فصل هشتم از باب سوم.
[6] بحارالانوار، ج ۴۸، ص ۲۲۰؛ عیون اخبار الرضا، ج ۱، ص ۹۵٫
[7] مناقب، ج ۴، ص ۳۱۸ و ارشاد،: ص ۳۰۱٫
منبع : زندگانی امام کاظم؛ علی رفیعی، دانشنامه امام کاظم علیه السلام ,
منبع : پایگاه حوزه
