اگر خدا رازق است چرا فقیر داریم؟!

این همه در تعقیبات نماز می خوانیم؛ مثلا یک کارمند و یا کارگر حقوقش معلوم است، حالا مثلا دعا کند خدایا بیشتر بده، آیا مثلا دویست هزار تومان بیشتر گیرش می آید؟
برای پاسخ به چنین سوالاتی در آغاز، ترجمه آیاتی از قرآن کریم را مرور می ‌نماییم و شما را به دقت در مضامین آن فرا می خوانیم:

آنانی که تنها خواهان این دنیا می باشند، اگر اراده نماییم آنان را به برخی خواسته هایشان خواهیم رساند اما بعد از آن، این جهنم است که در انتظارشان بوده و با خواری و ذلت وارد آن خواهند شد. و آنانی که آخرت را بطلبند و نهایت تلاش خود را برای آن انجام دهند، تلاش آنان بی پاداش نخواهد ماند. هر دو گروه، از روزی پروردگار بهره مند خواهند شد و روزی پروردگارت انحصاری نیست. ای پیامبر! ببین که چگونه برخی افراد را بر برخی دیگر در روزی دنیوی برتری دادیم و یقینا درجات اخروی بزرگتر و ارزشمندتر خواهد بود. (اسراء، 21 – 18)

پس باید گفت با مطالعه قرآن و بررسی آیاتی که از واژه رزق در آنها استفاده شده، به این نکته پی می بریم که هر چند از این کلمه در روزی دنیا نیز بسیار استفاده شده، اما در بسیاری موارد، مراد از رزق، روزی اخروی و نعمت های بهشت است. به عنوان نمونه، خداوند به پیامبر توصیه نموده که به ثروت دیگران چشم ندوخته و متعجب نشود، زیرا روزی پروردگار بهتر و بادوام تر است. بر این اساس، رزق هم دنیوی و هم اخروی است و هر دو نیز از جانب خداوند است.
هر کسی از خدا پروا داشته باشد، خداوند برای او راه خروجی [از گناه و مشکلات] پدید می آورد. و او را از جایی که گمان نمی برد روزی می دهد

مطلب مهم دیگری که در باب رزق و روزی بیان شده کلام گهر بار امیرالمومنین است که می فرمایند:
«یابن آدم، الرزق رزقان: رزقٌ تَطلُبُهُ، و رزقٌ یَطلُبُکَ، فإن لَم تأته أَتاکَ. فلا تَحمِل هَمَّ سَنَتِکَ علی هَمِّ یَومِکَ! کفاکَ کُلُّ یَومٍ علی ما فیه؛ فإن تَکُنِ السَّنَةُ مِن عُمُرِکَ فإنّ الله تعالی سَیُۆتیک فی کُلِّ غَدٍ جدیدٍ ما قَسَمَ لک؛ وَ اِن لَم تَکُنِ السَّنَةُ مِن عُمُرِکَ فما تَصنَعُ بِالهَمَّ فیما لیسَ لک؛ وَ لَن یَسبِقَکَ إلی رِزقِکَ طالِبٌ، و لَن یَغلِبَکَ علیه غالبٌ. وَ لَن یُبطِیءَ عَنکَ ما قد قُدِّرَ لک»

امیر بیان علی(علیه السّلام) در این فراز از سخن حکیمانه ی خویش از «رزق و روزی» سخن به میان آورده و در این باره به زیبایی می فرماید: «ای فرزند آدم! روزی دو گونه است، روزیی که تو آن را می جویی، و روزیی که آن تو را می جوید که اگر به سراغش نروی، به سوی تو آید.»

پس اندوه سال خود را بر اندوه امروزت اضافه نکن، که [اندوه] آن روز با آنچه در آن است برای تو کافی است. پس اگر از عمر تو یک سال باقی باشد، خداوند متعال در هر صبحگاه آنچه را که قسمت تو کرده است خواهد داد. و اگر آن سال از عمر تو نیست، پس تو را با اندوه آن چه کار است؟ که هرگز جوینده ای در گرفتن سهم روزی تو، بر تو پیشی نخواهد گرفت، و هیچ غلبه کننده ای بر تو غلبه نخواهد نمود، و آنچه برای تو مقدر گشته، بی کم و کاست به تو خواهد رسید».

سخن گهربار امیر بیان علی(علیه السلام) بیانگر آن است که انسان در زندگی هرگز نباید به خاطر «رزق و روزی» دنیا غبار غم و غصّه را در خانه ی قلب خویش نشانده و از اینکه آیا وضعیّت مالی او به اندازه ای هست که بتواند از عهده ی اداره ی زندگی خود برآید یا خیر؟! دچار اندوه و نگرانی شود، چرا که مسئله ی «روزی» امری است گریز ناپذیر که خالق متعال هیچ جنبنده ای را از آن محروم نخواهد ساخت.

عنایت داشته باشید این حرف، حرف امام معصوم است اگر عقل معلومی یا بهتر بگویم «وهم» آن را تصدیق نکرد باید آن وهم عقل نما را عوض کرد. سخن امام معصوم از عقل قدسی نشأت گرفته است یعنی عقلی که قواعد کل هستی را می بیند. حال اگر رسیدیم به این که این حرف، حرف امام معصوم است نمی شود بر اساس وهم خودمان آن را تحلیل کنیم. ما در روش تحقیق معتقدیم تک تک حرف هایی را که امام معصوم زده است بگیریم و بر روی آن ها دقت کنیم و ببینیم منظور آن حضرت چه بوده است. حال اگر بیاییم تمام عمرمان را صرف این بکنیم که این حرف ها راست است یا نه، پس چه وقت به آن عمل کنیم ؟!!!

سخن گهربار امیر بیان علی(علیه السلام) بیانگر آن است که انسان در زندگی هرگز نباید به خاطر «رزق و روزی» دنیا غبار غم و غصّه را در خانه ی قلب خویش نشانده و از اینکه آیا وضعیّت مالی او به اندازه ای هست که بتواند از عهده ی اداره ی زندگی خود برآید یا خیر؟! دچار اندوه و نگرانی شود، چرا که مسئله ی «روزی» امری است گریز ناپذیر که خالق متعال هیچ جنبنده ای را از آن محروم نخواهد ساخت

این که می گویند ائمه نور هدایتند از این جهت است که بسیاری از علومی را که در حوزه و دانشگاه ممکن است در حد محدودی به دست آوریم، آن ها بالاترش را و با وسعتی کامل گفته اند. آری ابتدا با عقل برسید به این که این ها معصومند سپس از نور بصیرت آن ها هدایت یابید. نباید انسان نعمت بصیرت آن ها را رها کند و خودش بخواهد همه آنچه را امامان معصوم گفته اند تجربه کند. از طرفی تجربه های امام معصوم را که نمی توانیم تجربه کنیم، پس اگر از امامان معصوم پیروی نکنیم و از بصیرت آنها استفاده ننماییم هیچ وقت به یک سلسله از مقامات دست پیدا نمی کنیم و هرگز از بعضی از تنگناهایی که باید خود را آزاد نماییم، آزاد نمی شویم.

نکته بعدی اینکه در موضوع «روزی» آنچه دانستنش حائز اهمّیّت است آن است که: اگر کسی خود را به سلاح ایمان و تقوا مجهز نماید، به یقین مورد عنایت ویژه حق تعالی قرار خواهد گرفت، و آن یگانه خالق هستی در مورد مسئله ی «رزق و روزی» حساب دیگری روی او باز خواهد نمود. پروردگار متعال در کلام نورانی خویش از این حقیقت پرده برداشته است و در این باره به زیبایی فرموده است: «و مَن یتّق الله یجعل لَهُ مخرجاً و یَرزُقهُ مِن حیث لا یحسَب»
ترجمه: هر کسی از خدا پروا داشته باشد، خداوند برای او راه خروجی [از گناه و مشکلات] پدید می آورد. و او را از جایی که گمان نمی برد روزی می دهد.


منابع:
قرآن کریم
نهج البلاغه
مقاله رزق، نویسنده: محمود قربانی
سایت اسلام کوئیست
بخش نهج البلاغه تبیان

فراوری: فاطمه زین الدینی