عقیله بنی هاشم حضرت زینب کبری(س)

وجود مبارك حضرت زينب كبرى، عليها السلام، به منزله دختر، خواهر، مادر، عمه و خاله شهيد، در همه زمينه ها، از جمله ايمان، اخلاق، عمل صالح، شوهردارى، مقام مادرى و خواهرى، و مقام عبادت كه بالاترين مقام او به شمار مى آيدبراى تمام زنان عالم اگو و سرمشق است.

بدين لحاظ، در روز قيامت، او حجت كبراى پروردگار بر تمام زنان پس از خود خواهد بود. خداوند متعال در روز قيامت، با استناد به برجستگى هاى معنوى حضرت زينب، عليها السلام، با وجود گذران زندگى در روزگار پرفتنه امويان، آن حضرت را معيار تربيت دينى و اخلاقى زنان قلمداد مى فرمايد و دلايل واهى زنان ناپاك را رد مى كند.

عناصر تأثيرگذار در شخصيت حضرت زينب (ع)

 غور در آيات خداوند در قرآن كريم نشان مى دهد شكل گيرى شخصيت انسان ها براساس چهار جنبه صورت مى پذيرد: پدر، مادر، آموزگار، و تغذيه (لقمه) . ازاين رو، در روز قيامت، بسيارى از پدران و مادران و آموزگاران محاكمه و، در نهايت، محكوم خواهند شد؛ چراكه فرزند يا شاگردان پاك سرشت خود را به نابودى كشانده و از درجه رفيع انسانيت پايين آورده اند. پيغمبر اكرم، صلى اللّه عليه و آله، درباره اين گونه والدين و فرزندان مى فرمايد: اگر اين پدر و مادرها عقرب به دنيا مى آوردند، به مراتب، نتيجه اى بهتر از به وجود آوردن انسان دوپا عايدشان مى شد. 

در روايتى ديگر، حضرت براى پدران مدعى ديندارى دوزخ طلب مى كند؛ زيرا آنان زمينه كفر و تباهى فرزندان خود را فراهم مى آورند. 

بر اين اساس، در اين مقال، شخصيت والاى زينب كبرى با توجه به اين چهار جنبه كاويده مى شود:

الف. پدر زينب (ع)

مرحوم كلينى، در جلد دوم كتاب شريف اصول كافى، روايت مهمى از رسول خدا، صلى اللّه عليه و آله، نقل كرده است. [۵] در اين روايت، پيامبر عظيم الشأن اسلام از درخت طوبى نام برده اند. براساس اين روايت و قول قرآن، جاى اين درخت در بهشت است؛ اما شاخه هاى آن به صورت امور معنوى در دنيا يافت مى شوند. مانند سخاوت كه يكى از امور معنوى و اخلاقى مهم است. حضرت مى فرمايد:

«السخاء شجرة فى الجنة». 

جود و سخاوت از درختان بهشت است.

هركس بتواند با شاخه هاى دنيايى اين درخت پيوند يابد و اين پيوند را حفظ كند، وقتى بساط دنيا برچيده شود و آخرت آشكار گردد، شاخه هاى اين درخت او را تا ابد به بهشت مى فرستند.  همچنين در ادامه روايت آمده است:

«من كان سخيا اخذ بغصن منها».

آدم هاى كريم و سخاوتمند (به شرط ايمان) به يكى از شاخه هاى اين درخت متصل هستند.

«فلم يتركه هذا الغصن حتى يدخله الجنة».

بارى، وجود مبارك امير المؤمنين، پدر بزرگوار زينب كبرى، عليها السلام، با تمام شاخه هاى درخت طوبى يعنى با همه گونه اخلاق الهى، آداب الهى، تربيت الهى، و ارزش هاى الهى پيوند دارد. ضمن اين كه اتصال على، عليه السلام، به سرچشمه خصايل الهى از نوع آگاهانه، عاشقانه و از همه ارزشمندتر «مخلصانه» است. از زمان حضرت آدم، عليه السلام، تاكنون، كسان بسيارى در مقابل ظلم و تجاوز دشمنان حق جهاد كرده و صاحب «اجر عظيم» الهى شده اند:

«فضل اللّه المجاهدين على القاعدين اجرا عظيما».

اما پيغمبر عظيم الشأن اسلام، رزم آورى امير مؤمنان على، عليه السلام، در جنگ خندق را مى ستايد و مى فرمايد:

«ضربة على يوم الخندق افضل من عبادة الثقلين». 

حركت دست اسلحه دار خندق در ضربه زدن به دشمن، از عبادت جن و انس ارزشمندتر است.

آنچه حركت على، عليه السلام، در جنگ را با جهاد بقيه جنگ آوران جبهه‌ هاى تاريخ متفاوت مى سازد اخلاص بى نظير آن حضرت است.

به واقع، درك اين اخلاص به آسانى امكان پذير نيست. اين اخلاص، حقيقتى نهانى بين امير المؤمنين و پروردگار مهربان عالم است.

امير مؤمنان على، عليه السلام، با همين اخلاص توانست در شب سرنوشت ساز هجرت پيامبر از مكه به مدينه، در بستر پيامبر بخوابد و مشركان را گمراه سازد. قرآن كريم درباره شجاعت مخلصانه حضرت امير در آن شب فراموش ناشدنى مى فرمايد:

«من الناس من يشرى نفسه ابتغاء مرضات اللّه». 

يك نفر از مردم (در ۱۹ سالگى)، در شب هجرت، جان خود را فقط براى به دست آوردن رضاى خدا در طبق اخلاص گذاشت. 

به راستى حضرت على، عليه السلام، به پاداش اين عمل مى تواند در روز قيامت شفاعت تمام انسان ها را از خدا بخواهد؛ بدون اين كه از ظرف عمل خود وى چيزى كاسته شود.

حال، زينب كبرى، عليها السلام، در زير سايه چنين پدرى تربيت شده است. پدرى كه همه ارزش هاى بى نهايت عالم را در خود دارد. البته، قابليت و پذيرش خود شخص نيز بسيار مهم است و همين قابليت و پذيرش موجبات صعود معنوى زينب كبرى را فراهم ساخته است.

بارى، زينب كبرى به آيينه اى تبديل شد كه به اندازه توان وجودى خود، ارزش هاى بيكران پدر را منعكس مى ساخت. به همين سبب، وقتى در روزگار حكومن ابن زياد، در بازار كوفه به سخنرانى افشاگرانه اى درباره واقعه كربلا دست زد، آن ها كه امير المؤمنين را به خاطر داشتند گمان كردند على، عليه السلام، به دنيا برگشته است. 

ب. مادر زينب (ع)

از شيعه و سنّى نقل شده كه خداوند سوره كوثر را در شأن حضرت زهرا، عليها السلام، نازل كرده است. هم چنين در روايت آمده است:

«ان اللّه يغضب لغضب فاطمة و يرضى لرضاها». 

خدا مى پسندد آنچه را فاطمه مى پسندد و خشمگين مى شود از آنچه فاطمه از آن خشمگين مى شود.

به واقع، اين مرتبه بالاترين مقام براى هر انسانى محسوب مى شود، زيرا به مخلصين اختصاص دارد. امام باقر، عليه السلام، درباره نام زهراى مرضيه مى فرمايد:

فاطمه از لغت فطم به معناى بريدن گرفته شده است. معنى فاطمه اين است كه مادر ما از هر نقص و شرى در اين عالم دور بوده و همه كمالات او را همراهى مى كرده اند. 

در روايتى به نقل از ابن جوزى (يكى از علماى اهل سنّت) چنين آمده است:

يك بار حضرت زهرا كار خيرى انجام داد. جبرئيل نازل شد و به پيامبر گفت: خدا مى فرمايد سلام مرا به زهرا برسان و به او بگو هرچه از من مى خواهى اكنون بخواه تا براى تو مهيا سازم. زهرا به پدر خود پاسخ داد:

من چنان در لذت عبادت خدا غوطه ورم كه جايى براى درخواست ندارم؛ اما اگر خدا مى خواهد من از او چيزى درخواست كنم، لقاى خود را در دار السلام به من عطا فرمايد. 

زينب كبرى، عليها السلام، نه ماه از جسم و جان (عبادات و كرامات) ايشان تغذيه كرده است. ضمن اين كه وقتى به دنيا آمد، دو سال از شير علم، معرفت، و ايمان آن بزرگ بانو بهره برد.

ج. لقمه و تغذيه زينب

خداوند در قرآن مجيد، به پيامبران الهى چنين خطاب مى كند:

«يا ايها الرسول كلوا من الطيبات و اعملوا صالحا». 

يعنى اول بايد لقمه را پاك ساخت و بعد به عبادت خدا پرداخت.

زينب، عليها السلام، از حلال ترين غذاى عالم تغذيه كرده است. اين غذا با عرق جبين پدرش امير المؤمنين و مادرش زهرا، عليهما السلام، به دست آمده است.

د. آموزگار زينب

حضرت زين العابدين، عليه السلام، در كنار بازار كوفه، خطاب به زينب كبرى، عليها السلام، گفت:

«أنت بحمد اللّه عالمة غير معلمة، فهمة غير مفهمة». 

خدا را شكر، تو عالمى هستى كه معلم بشرى نداشته اى.

آموزگار دانش فراوان آن بزرگ بانو خدا بوده است. آرى، دخترى كه پدرش على، عليه السلام، مادرش زهرا، عليها السلام، و لقمه اش پاك ترين لقمه باشد معلمش خداست.

در عوض، آن حضرت خود معلم بوده و كلاس هايى چون تفسير قرآن، اخلاق، و فقه برگزار مى كرده است. بدبختانه، از مطالب اين كلاس ها چيزى به دست امروزيان نرسيده است!

*** تمام لحظات حيات على، همسر على، فرزندان معصوم على، و دختر امير المؤمنين، حجت خدا بر همه مردان و زنان عالم و تاريخ است و در روز قيامت، خداوند مردان و زنان فاسق را با معيار قرار دادن اين بزرگان محكوم خواهد كرد.

برگرفته از کتاب عقل؛ محرم راز ملكوت نوشته استاد حسین انصاریان