21 - قال علیه السلام : یا مَعْشَرَ مَنْ لَمْ یَحِجَّ اسْتَبْشَرُوا بِالْحاجِّ إ ذا قَدِمُوا فَصافِحُوهُمْ وَعَظِّمُوهُمْ، فَإ نَّ ذلِكَ یَجِبُ عَلَیْكُمْ تُشارِكُوهُمْ فى الاْ جْرِ.(79)

فرمود: شماهائى كه به مكّه نرفته ايد و در مراسم حجّ شركت نكرده ايد، بشارت باد شماها را به آن حاجيانى كه بر مى گردند، با آن ها - ديدار و - مصافحه كنيد تا در پاداش و ثواب حجّ آن ها شريك باشيد.

22 - قال عليه السلام : الرِّضا بِمَكْرُوهِ الْقَضاءِ، مِنْ اءعْلى دَرَجاتِ الْيَقينِ.(80)

ترجمه :

شادمانى و راضى بودن به سخت ترين مقدّرات الهى از عالى ترين مراتب ايمان و يقين خواهد بود.

23 - قال عليه السلام : ما مِنْ جُرْعَةٍ اءَحَبُّ إ لى اللّهِ مِنْ جُرْعَتَيْنِ: جُرْعَةُ غَيْظٍ رَدَّها مُؤْمِنٌ بِحِلْمٍ، اءَوْ جُرْعَةُ مُصيبَةٍ رَدَّها مُؤْمِنٌ بِصَبْرٍ.(81)

ترجمه :

فرمود: نزد خداوند متعال حالتى محبوب تر از يكى از اين دو حالت نيست :

حالت غضب و غيظى كه مؤ من با بردبارى و حلم از آن بگذرد و ديگرى حالت بلا و مصيبتى كه مؤ من آن را با شكيبائى و صبر بگذراند.

24 - قال عليه السلام : مَنْ رَمَى النّاسَ بِما فيهِمْ رَمَوْهُ بِما لَيْسَ فيِهِ.(82)

ترجمه :

فرمود: هركس مردم را عيب جوئى كند و عيوب آنان را بازگو نمايد و سرزنش كند، ديگران او را متهّم به غير واقعيّات مى كنند.

25 - قال عليه السلام : مُجالَسَةُ الصَّالِحيِنَ داعِيَةٌ إ لى الصَّلاحِ، وَ اءَدَبُ الْعُلَماءِ زِيادَةٌ فِى الْعَقْلِ.(83)

ترجمه :

فرمود: هم نشينى با صالحان انسان را به سوى صلاح و خير مى كشاند، معاشرت و هم صحبت شدن با علماء، سبب افزايش شعور و بينش ‍ مى باشد.

26 - قال عليه السلام : إ نَّ اللّهَ يُحِبُّ كُلَّ قَلْبٍ حَزينٍ، وَيُحِبُّ كُلَّ عَبْدٍشَكُورٍ.(84)

ترجمه :

فرمود: همانا خداوند دوست دارد هر قلب حزين و غمگينى را (كه در فكر نجات و سعادت خود باشد) و هر بنده شكرگذارى را دوست دارد.

27 - قال عليه السلام : إ نَّ لِسانَ ابْنَ آدَمٍ يَشْرُفُ عَلى جَميعِ جَوارِحِهِ كُلَّ صَباحٍ فَيَقُولُ: كَيْفَ اءصْبَحْتُمْ؟

فَيَقُولُونَ: بِخَيْرٍ إ نْ تَرَكْتَنا، إ نَّما نُثابُ وَنُعاقَبُ بِكَ.(85)

ترجمه :

فرمود: هر روز صبحگاهان زبان انسان بر تمام اعضاء و جوارحش وارد مى شود و مى گويد: چگونه ايد؟ و در چه وضعيّتى هستيد؟

جواب دهند: اگر تو ما را رها كنى خوب و آسوده هستيم ، چون كه ما به وسيله تو مورد ثواب و عقاب قرار مى گيريم .

28 - قال عليه السلام : ما تَعِبَ اءوْلِياءُ اللّهُ فِى الدُّنْيا لِلدُّنْيا، بَلْ تَعِبُوا فِى الدُّنْيا لِلاَّْخِرَةِ.(86)

ترجمه :

فرمود: دوستان و اولياء خدا در فعاليّت هاى دنيوى خود را براى دنيا به زحمت نمى اندازند و خود را خسته نمى كنند بلكه براى آخرت زحمت مى كِشند.

29 - قال عليه السلام : لَوْ يَعْلَمُ النّاسُ ما فِى طَلَبِ الْعِلْمِ لَطَلَبُوهُ وَلَوْبِسَفْكِ الْمُهَجِ وَخَوْضِ اللُّجَجِ.(87)

ترجمه :

فرمود: چنانچه مردم منافع و فضايل تحصيل علوم را مى دانستند هر آينه آن را تحصيل مى كردند گرچه با ريخته شدن و يا فرو رفتن زير آب ها در گرداب هاى خطرناك باشد.

30 - قال عليه السلام : لَوِ اجْتَمَعَ اءهْلُ السّماءِ وَالاْ رْضِ اءنْ يَصِفُوا اللّهَ بِعَظَمَتِهِ لَمْيَقْدِرُوا.(88)

ترجمه :

فرمود: چنانچه تمامى اهل آسمان و زمين گِرد هم آيند و بخواهند خداوند متعال را در جهت عظمت و جلال توصيف و تعريف كنند، قادر نخواهند بود.

31 - قال عليه السلام : ما مِنْ شَيْى ءٍ اءحبُّ إ لى اللّهِ بَعْدَ مَعْرِفَتِهِ مِنْ عِفَّةِ بَطْنٍ وَفَرْجٍ، وَما شَيْى ءٌ اءَحَبُّ إ لى اللّهِ مِنْ اءنْ يُسْاءلَ.(89)

ترجمه :

فرمود: بعد از معرفت به خداوند چيزى محبوب تر از دور نگه داشتن شكم و عورت - از آلودگى ها و هوسرانى ها و گناهان - نيست ، و نيز محبوبترين كارها نزد خداوند مناجات و درخواست نيازمنديها به درگاهش ‍ مى باشد.

32 - قال عليه السلام : إ بْنَ آدَم إ نَّكَ مَيِّتٌ وَمَبْعُوثٌ وَمَوْقُوفٌ بَيْنَ يَدَىِ اللّهِ عَزَّ وَ جَلّ مَسْؤُولٌ، فَاءعِدَّ لَهُ جَوابا.(90)

ترجمه :

فرمود: اى فرزند آدم (اى انسان ، تو) خواهى مُرد و سپس محشور مى شوى و در پيشگاه خداوند جهت سوال و جواب احضار خواهى شد، پس جوابى (قانع كننده و صحيح در مقابل سؤ ال ها) مهيّا و آماده كن .

33 - قال عليه السلام : نَظَرُ الْمُؤْمِنِ فِى وَجْهِ اءخِيهِ الْمُؤْمِنِ لِلْمَوَدَّةِ وَالْمَحَبَّةِ لَهُ عِبادَة .(91)

ترجمه :

فرمود: نظر كردن مؤ من به صورت برادر مؤ منش از روى علاقه و محبّت عبادت است .

34 - قال عليه السلام : إ يّاكَ وَمُصاحَبَةُ الْفاسِقِ، فَإ نّهُ بائِعُكَ بِاءكْلَةٍ اءَوْ اءقَلّ مِنْ ذلِكَ وَإ يّاكَ وَمُصاحَبَةُ الْقاطِعِ لِرَحِمِهِ فَإ نّى وَجَدْتُهُ مَلْعُونا فى كِتابِاللّهِ.(92)

ترجمه :

فرمود: بر حذر باش از دوستى و همراهى با فاسق چون كه او به يك لقمه نان و چه بسا كمتر از آن هم ، تو را مى فروشد؛ و مواظب باش از دوستى و صحبت كردن با كسى كه قاطع صله رحم مى باشد چون كه او را در كتاب خدا ملعون يافتم .

35 - قال عليه السلام : اءشَدُّ ساعاتِ ابْنِ آدَم ثَلاثُ ساعاتٍ: السّاعَةُ الَّتى يُعايِنُ فيها مَلَكَ الْمَوْتِ، وَالسّاعَةُ الَّتى يَقُومُ فيها مِنْ قَبْرِهِ، وَالسَّاعَةُ الَّتى يَقِفُ فى ها بَيْنَ يَدَيِ اللّه تَبارَكَ وَتَعالى ، فَإ مّا الْجَنَّةُ وَإ مّا إ لَى النّارِ.(93)

ترجمه :

فرمود: مشكل ترين و سخت ترين لحظات و ساعات دوران ها براى انسان ، سه مرحله است :

1 - آن موقعى كه عزرائيل بر بالين انسان وارد مى شود و مى خواهد جان او رابرگيرد.

2 - آن هنگامى كه از درون قبر زنده مى شود و در صحراى محشر به پامى خيزد.

3 - آن زمانى كه در پيشگاه خداوند متعال - جهت حساب و كتاب و بررسى اعمال - قرار مى گيرد و نمى داند راهى بهشت و نعمت هاى جاويد مى شود و يا راهى دوزخ و عذاب دردناك خواهد شد.

36 - قال عليه السلام : إ ذا قامَ قائِمُنا اءذْهَبَ اللّهُ عَزَوَجَلّ عَنْ شيعَتِنا الْعاهَةَ، وَجَعَلَ قُلُوبَهُمْ كُزُبُرِ الْحَديدِ، وَجَعَلَ قُوَّةَ الرَجُلِ مِنْهُمْ قُوَّةَ اءرْبَعينَ رَجُلاً.(94)

ترجمه :

فرمود: هنگامى كه قائم ما ( حضرت حجّت ، روحى له الفداء و عجّ) قيام و خروج نمايد خداوند بلا و آفت را از شيعيان و پيروان ما بر مى دارد ودل هاى ايشان را همانند قطعه آهن محكم مى نمايد، و نيرو و قوّت هر يك از ايشان به مقدار نيروى چهل نفر ديگران خواهد شد.

37 - قال عليه السلام : عَجَبا كُلّ الْعَجَبِ لِمَنْ عَمِلَ لِدارِ الْفَناءِ وَتَرَكَ دارَالْبقاء.(95)

ترجمه :

فرمود: بسيار عجيب است از كسانى كه براى اين دنياى زودگذر و فانى كار مى كنند و خون دل مى خورند ولى آخرت را كه باقى و ابدى است رها و فراموش كرده اند.

38 - قال عليه السلام : رَاءْيْتُ الْخَيْرَ كُلَّهُ قَدِ اجْتَمَعَ فِى قَطْعِ الطَّمَعِ عَمّا فِى اءيْدِى النّاسِ.(96)

ترجمه :

فرمود: تمام خيرات و خوبى هاى دنيا و آخرت را در چشم پوشى و قطع طَمَع از زندگى و اموال ديگران مى بينم (يعنى قناعت داشتن ).

39 - قال عليه السلام : مَنْ لَمْ يَكُنْ عَقْلُهُ اءكْمَلَ ما فيهِ، كانَ هَلاكُهُ مِنْ اءيْسَرِما فيهِ.(97)

ترجمه :

فرمود: كسى كه بينش و عقل خود را به كمال نرساند - و در رُكود فكرى بسر برد - به سادگى در هلاكت و گمراهى و سقوط قرار خواهد گرفت .

40 - قال عليه السلام : إ نَّ الْمَعْرِفَةَ، وَكَمالَ دينِ الْمُسْلِمِ تَرْكُهُ الْكَلامَ فيما لايُغْنيهِ، وَقِلَّةُ ريائِهِ، وَحِلْمُهُ، وَصَبْرُهُ، وَحُسْنُ خُلْقِهِ.(98)

ترجمه :

فرمود: همانا معرفت و كمال دين مسلمان در گرو رهاكردن سخنان و حرف هائى است كه به حال او - و ديگران - سودى ندارد.

همچنين از رياء و خودنمائى دورى جستن و در برابر مشكلات زندگى بردبار و شكيبا بودن و نيز داراى اخلاق پسنديده و نيك سيرت بودن است .

پی نوشتها:

59- تحف العقول : ص 204، بحارالا نوار: ج 75، ص 141، ح 3.

60- تحف العقول : ص 204، بحارالا نوار: ج 75، ص 140، ح 3.

61- مشكاة الا نوار: ص 172، بحارالا نوار: ج 66، ص 385، ح 48.

62- مشكاة الا نوار: ص 246، بحارالا نوار: ج 67، ص 64، ح 5.

63- تحف العقول : ص 186، بحارالا نوار: ج 71، ص 12، ح 2.

64- تحف العقول : ص 203، بحارالا نوار: ج 75، ص 139، ح 3.

65- تحف العقول : ص 210، بحارالا نوار: ج 75، ص 136، ح 3.

66- تحف العقول : ص 201، بحارالا نوار: ج 75، ص 136، ح 3.

67- مشكاة الا نوار: ص 232، س 20، بحارالا نوار: ج 78، ص 50، ح 77.

68- مشكاة الا نوار: ص 166، س 3.

69- مشكاة الا نوار: ص 157، س 20.

70- مشكاة الا نوار: ص 207، س 18.

71- مشكاة الا نوار: ص 229، س 10، بحارالا نوار: ج 78، ص 141، ح 3.

72- اءعيان الشّيعة : ج 1، ص 645، بحارالا نوار: ج 78، ص 158، ح 19.

73- مستدرك الوسائل : ج 7، ص 252، ح 8.

74- مستدرك الوسائل : ج 17، ص 262، ح 25.

75- تنبيه الخواطر، معروف به مجموعة ورّام : ص 343، س 20.

76- وسائل الشيعة : ج 17، ص 647، ح 1، ومشكاة الا نوار: ص 262.

77- مستدرك الوسائل : ج 4، ص 238، ح 3.

78- من لا يحضره الفقيه : ج 2، ص 146، ح 95.

79- همان مدرك : ج 2، ص 147، ح 97.

80- مستدرك الوسائل : ج 2، ص 413، ح 16.

81- مستدرك الوسائل : ج 2، ص 424، ح 21.

82- بحار الا نوار: ج 75، ص 261، ح 64.

83- بحارالا نوار: ج 1، ص 141، ضمن ح 30، و ج 75، ص 304.

84- كافى : ج 2، ص 99، بحارالا نوار: ج 71، ص 38، ح 25.

85- اصول كافى : ج 2، ص 115، وسائل الشّيعة : ج 12، ص 189، ح 1.

86- بحارالا نوار: ج 73، ص 92، ضمن ح 69.

87- اصول كافى : ج 1، ص 35، بحارالا نوار: ج 1، ص 185، ح 109.

88- اصول كافى : ج 1، ص 102، ح 4.

89- تحف العقول : ص 204، بحارالا نوار: ج 78، ص 41، ح 3.

90- تحف العقول : ص 202، بحارالا نوار: ج 70، ص 64، ح 5.

91- تحف العقول : ص 204، بحارالا نوار: ج 78، ص 140، ح 3.

92- تحف العقول : ص 202، بحارالا نوار: ج 74، ص 196، ح 26.

93- بحار الا نوار: ج 6، ص 159، ح 19، به نقل از خصال شيخ صدوق .

94- خصال : ج 2، ص 542، بحارالا نوار: ج 52، ص 316، ح 12.

95- بحارالا نوار: ج 73، ص 127، ح 128.

96- اصول كافى : ج 2، ص 320، بحارالا نوار: ج 73، ص 171، ح 10.

97- بحارالا نوار: ج 1، ص 94، ح 26، به نقل از تفسير امام حسن عسكرى عليه السلام .

98- تحف العقول : ص 202، بحارالا نوار: ج 2، ص 129، ح 11.