بسم الله الرحمن الرحیم

«الحمدلله رب العالمین صلاة و السلام علی سید الانبیاء و المرسلین حبیب الهنا و طبیب نفوسنا ابی القاسم محمد صلی الله علیه و علی اهل بیته الطیبین الطاهرین و المعصومین المکرمین».

شخصیت امیرالمؤمنین(ع) در کلام رسول خدا(ص)

-امیرالمؤمنین(ع)، پیشوای نیکوکاران عالم

کتاب «کنزالعمال» یکی از کتاب‌های بسیار معروف اهل‌سنت است که در حدیث 32909 با سند از وجود مبارک رسول خدا(ص) نقل می‌کند. حضرت می‌فرمایند: «عَليّ إمٰام الْبَرَرة» علی(ع) پیشوای نیکوکاران عالم است. به‌نظر می‌رسد که هر نیکوکار واقعی روش نیکوکاری‌اش را از این پیشوا و رهبر الگو و سرمشق گرفته است. امیرالمؤمنین(ع) امام نیکوکاران است و بدکاران حرفه‌ای که شاید هم ادعای شیعه‌بودن داشته باشند، به این دلخوش نباشند که امیرالمؤمنین(ع) امام و پیشوای آنهاست. بین امیرالمؤمنین(ع) و مجرمان عالم چه نسبتی است؟ از هر مذهبی که باشند، حتی اگر از مذهب خودی باشند!

-پیکار امیرالمؤمنین(ع) با بدکاران حرفه‌ای

امیرالمؤمنین(ع) از ابتدایی که در کنار پیغمبر(ص) بودند تا پایان عمرشان، یک جنگِ ایشان جنگ با بدکاران، مشرکان و مجرمان حرفه‌ای بود. پس من اگر آدم درستی نیستم، واقعاً آدم خوبی نیستم و حاضر هم نیستم از بدی‌هایم دست بکشم، ادعا نکنم که امیرالمؤمنین(ع) امام من است و من هم مأموم ایشان هستم. مأموم، یعنی کسی که به روش امامش اقتدا می‌کند؛ پیغمبر(ص) در همین روایت می‌فرمایند: «وَقٰاتِل الْفَجَرة» امیرالمؤمنین(ع) به‌شدت در جنگ با بدکاران حرفه‌ای است و با آنها آشتی ندارد. اما اگر بدکار و مجرمی واقعاً پشیمان شود و قصد قطعی داشته باشد که از جرم خود، ظلم و مال مردم‌خوری دست بردارد و توبه کند، امیرالمؤمنین(ع) او را می‌پذیرند و به او محبت می‌کنند. آن‌وقت او مأموم و امیرالمؤمنین(ع) امامش می‌شود.

-امیرالمؤمنین(ع)، یاری‌گر یاری‌کنندگان خود

سپس حضرت در ادامه می‌فرمایند: «منصورٌ مَن نَصرَهُ» هر کس امیرالمؤمنین را یاری کند، مورد یاری قرار می‌گیرد. این ارزش یاری کردن امیرالمؤمنین(ع) است. آن‌که علی(ع) را یاری می‌کند، یاری می‌شود. چه کسی او را یاری می‌کند؟ خدا، فرشتگان و خوبانِ عالم او را یاری می‌کنند و در زمینهٔ یاری کردن امیرالمؤمنین(ع) یک سرمایه‌دار عظیم معنوی می‌شود. یاری کردن امیرالمؤمنین(ع) به چیست؟ من چگونه مولی‌الموحدین(ع) را یاری کنم؟

چهار خصلت یاری‌کنندگان امیرالمؤمنین(ع)

خود حضرت راه آن را نشان می‌دهند که چگونه مرا یاری کنید. ایشان در نامه‌ای که به استاندارشان در بصره نوشته بودند و البته خطاب به همهٔ مردم است، چنین می‌فرمایند: «أَعِینُونِی بِوَرَعٍ وَاجْتِهَادٍ وَعِفَّةٍ وَسَدَاد». این نامه در «نهج‌البلاغه» آمده است و قبل از این جملات در همان نامه می‌گویند: «أَلَا وَ إِنَّکُمْ لَا تَقْدِرُونَ عَلَی ذَلِکَ» شما قدرت علی‌شدن ندارید، ولی همهٔ شما، چه مرد و چه زن، این قدرت را دارید که به من کمک بدهید چگونه به من کمک بدهید؟

-تقوا و پاک‌دامنی

«بِوَرَعٍ» با پاک‌دامنی، تقوا و جدایی از هر گناهی.

-اجتهاد در عبادت

«وَاجْتِهَادٍ» آدم‌های تنبلی در عبادت، خدمت به خلق خدا، انجام واجبات و ترک محرّمات نباشید. اجتهاد و جهد، یعنی کوشش و تحمل زحمت. عبادت زحمت دارد، ولی عبادت کن تا علی(ع) را یاری کنی؛ به مردم خدمت کن تا امیرالمؤمنین(ع) را یاری کرده باشی.

-خودنگهداری از زشتی‌ها

«وَعِفَّةٍ» و اینکه شما خودنگهدار از همهٔ زشتی‌ها باشی؛ عفت زبان، عفت چشم، عفت گوش، عفت شکم و عفت شهوت. مطالب باارزشی در معارف ما دربارهٔ عفت در همهٔ این زمینه‌ها ارائه شده است.

-درستی و استقامت

«وَسَدَاد» که به‌معنی راستی و درست بودن، درستی در کردار و گفتار و استقامت است.

این یاری کردن امیرالمؤمنین(ع) است؛ کسی نگوید الآن که امیرالمؤمنین(ع) در دنیا نیست و در قرب حق به‌سر می‌برد، من هم که او را نمی‌بینم، پس چگونه او را یاری کنم؟ خود حضرت راهنمایی کرده‌اند که شما در هر زمانی که زیست می‌کنید، می‌توانید به من یاری و کمک بدهید. کمک‌ شما هم کمک معنوی، الهی و ملکوتی است: «أَعِینُونِی بِوَرَعٍ وَاجْتِهَادٍ وَعِفَّةٍ وَسَدَاد». ان‌شاءالله که این چهار حقیقت در یادمان بماند!

خسارت سنگین رهاکنندگان امیرالمؤمنین(ع)

بعد پیغمبر(ص) در پایان گفتارشان می‌فرمایند: «مَخْذُولٌ مَنْ خَذَلَهُ» هرکس امیرالمؤمنین را رها کند، به‌سراغ امامت و ولایتش نرود و در زندگی‌اش کاری امیرالمؤمنین(ع) نداشته باشد، چنین آدمی را ترک می‌کنند! کسی که علی(ع) را ترک و رها کند، خدا و فرشتگان او را رها می‌کنند، پیغمبر(ص) هم او را در دنیا و آخرت رها می‌کند. اکنون فکر کنید چه خسارت و ضرری بالاتر از اینکه انسان به‌خاطر بی‌توجهی به امیرالمؤمنین(ع) و امامتش در پیشگاه خدا مورد توجه قرار نگیرد؛ همچنین در کنار فرشتگان، مخصوصاً قیامت مورد توجه قرار نگیرد و مورد توجه مؤمنین اولین و آخرین هم قرار نگیرد.

قم-کاشان/ برنامهٔ حکیمانه/ ربیع‌الاول/ پاییز 1399ه‍.ش./ جلسهٔ دوم