حكايت مرحوم جهانگيرخان قشقايى‏

بر خلاف حكايت بالا، داستان زندگى مرحوم جهانگيرخان قشقايى ارزش هاى آگاهى و لحظه اى دل سپردن به معرفت را به خوبى نشان مى دهد. من اولين بار اين داستان را در كتاب ريحانه الادب مرحوم مدرس خيابانى ديدم و بعد از اين كه قبر قهرمان اين داستان را در اصفهان پيدا كردم كه در حال نابودى بود، به شهردار اصفهان ماجراى زندگى ايشان را بازگو كردم و گفتم: حيف است مقبره انسان باارزشِ فهيمِ فقيهِ حكيم عالمى چون او از بين برود! ايشان هم مقبره و بارگاهى براى اين مرد بزرگ بنا كرد تا ياد و خاطره اين بزرگمرد فراموش نشود.

جهانگير خان فرزند رئيس ايل قشقايى در منطقه سميرم استان فارس بود. براى همين، او را «خان» صدا مى كردند. او، در ايام جوانى، زمانى كه براى فروش كشك و پنير و روغن و ساير محصولات ايل خود به اصفهان رفته بود، علاقمند به يادگيرى تار شد. از آن پس، او شب ها در چادر خود مى نشست و تار مى زد.

وقتى سن او به 35 يا 36 رسيد، جوان تنومندى بود كه مانند پدرش سبيل هايش از بناگوش در رفته بود و لباس خانى به تن داشت و كلاه قشقايى بر سر مى گذاشت.

در همين ايام، روزى كه براى داد و ستد به اصفهان رفته بود، نشانى تارزنى را خواست تا تار شكسته اش را تعمير كند. مردى كه خان نشانى را از او پرسيده بود از او پرسيد: خان! چند سال تار مى زنى؟ گفت: از 14- 15 سالگى. پرسيد: چند سال دارى؟ گفت: نزديك 40 سال. گفت: خان! يك بار هم بنشين و تار وجود خود را بزن و ببين چه صداهايى از آن در مى آيد!

جهانگير خان با شنيدن اين سخن به فكر فرو رفت و پرسيد: كجا بايد بروم تا تار وجود خودم را بزنم؟ آن مرد هم مدرسه صدر را در بازار اصفهان نشان داده و گفته بود: اين جا.

پس از آن، جهانگيرخان كاروانش را به يكى از همراهانش سپرد و گفت: به ايل برگرد و به خانواده من بگو منتظر من نباشند. و به سمت مدرسه به راه افتاد.

از آن طرف، طلبه هاى مدرسه ديدند جوان تنومندى از ايل قشقايى داخل مدرسه شد. يكى از او پرسيد: خان! اين جا چه كار دارى؟ گفت: آمده ام نواختن تار وجودم را ياد بگيرم.

معلوم نيست آن طلبه چه كسى بوده كه از خان با محبت بسيار استقبال كرده و تشويق به ماندنش در مدرسه كرده است، ولى مى دانيم كه او را به حجره خود برده و به او در آموختن علم كمك فراوان كرده است.

خان از آن روز به تحصيل علم مشغول شد و به زودى فقيه و اديب و اصولى و حكيم و عارف و فيلسوف بزرگى شد. ايشان هرگز عمامه بر سر نگذاشت و ازدواج نكرد و همواره همان لباس ايلياتى خويش را به تن داشت، با اين تفاوت كه كلاه لبه دارش را كنار گذاشته و كلاه پوستى بر سر گذاشته بود.

در مكتب درس جهانگير خان، حدود 50 نفر از علماى بزرگ پرورش يافتند كه يكى از يكى بهتر و بى نظيرتر بودند. يكى از شاگردان ايشان مرحوم آيت الله العظمى بروجردى است. شاگرد ديگرشان مرحوم آيت الله العظمى آسيد جمال الدين گلپايگانى است كه مرحوم آيت الله العظمى بروجردى سالى يك بار از قم براى ايشان نامه مى نوشت و به نجف مى فرستاد كه «حضرت آيت الله آسيد جمال الدين گلپايگانى! حسين بروجردى را نصيحت كن!»

از شاگردان ديگر ايشان مرحوم آيت الله العظمى حاج شيخ مرتضى طالقانى و مرحوم آيت الله العظمى حاج آقا رحيم ارباب است كه من در 90 سالگى ايشان را در اصفهان ديدم و از زبان ايشان راجع به جهانگير خان مطالب عجيبى شنيدم. شاگرد ديگرشان نيز شهيد كم نظير مرحوم آيت الله سيد حسن مدرس است.

اين است ثمره يك لحظه آگاهى يافتن و با بصيرت به زندگى نگريستن. از اين روست كه به حق مى گوييم آگاهى و بينش و معرفت رمز سلامت و سعادت انسان در دنيا و آخرت است و بدون آن رستگارى ممكن نيست.