حکايت هاي درس آموز

سيره تربيتي امام سجاد عليه السلام در عيد فطر
 

با مروري کوتاه به سيره تربيتي ائمه اطهار عليهم السلام در مي يابيم که آن بزرگواران از ماه مبارک رمضان به عنوان يک دانشگاه تربيتي بهره گرفته و با پرورش شاگردان و انسان هاي با استعداد در روز عيد فطر هدايا و جوائز مادي و معنوي به آنان عطا مي کردند و به اين ترتيب اين ماه را به يک آموزشگاه و کلاس پرورش روح و جسم و اخلاق تبديل نموده و به پرورش يافته گان اين مکتب در محدوده وسع و اختياراتش نسبت به شايستگي افراد،عطايائي در نظر گرفته و آنان را تشويق مي کردند. در اينجا گوشه اي از سيره تربيتي و آموزنده امام سجاد عليه السلام را به روايت سيد بن طاووس مي خوانيم:
امام صادق عليه السلام فرمود: شيوه حضرت علي بن الحسين عليهما السلام در ماه رمضان چنان بود که هرگاه غلامان يا کنيزان آن حضرت خطائي را مرتکب مي شدند آنان را تنبيه نمي کرد. آن حضرت فقط خطاها و گناهان آنان را در دفتري ثبت کرده و تخلفات هر کس را با نام و موضوع مشخص مي نمود. در آخر ماه همه غلامان و کنيزان را جمع کرده و در ميان آنان مي ايستاد. آنگاه از روي نوشته تمام کارهاي خلاف آنان را که در طول ماه رمضان مرتکب شده بودند برايشان گوشزد مي کرد و به تک تک آنان مي فرمود: فلاني تو در فلان روز و فلان ساعت تخلفي کردي و من ترا تنبيه نکردم! آيا به ياد مي آوري؟
مي گفت: بلي آي پسر رسول خدا! و تا آخرين نفر اين مطالب را متذکر مي شد و آنان به اشتباهات و خطاهاي خود اعتراف مي کردند. آنگاه به آنان مي فرمود: « ارفعوا اصواتکم و قولوا يا علي بن الحسين! ان ربک قد احصي عليک کما عملت کما احصيت علينا کلما قد عملنا و لديه کتاب ينطق عليک بالحق لا يغادر صغيره و لا کبيره مما اتيت الا احصاها و تجد کلما عملت لديه حاضراً...؛ با صداي بلند بگوئيد: اي علي بن الحسين! پروردگارت تمام اعمال و رفتار تو را نوشته است چنان که تو اعمال ما را نوشته اي . نزد خداوند نامه اعمالي هست که با توجه به حق سخن مي گويد و هيچ عمل ريز و درشتي را فروگزاري نمي کند و هر چه انجام داده اي به حساب آورده و تمام آنچه را که انجام داده اي نزد او حاضر و آماده خواهي يافت، چنان که ما اعمال خود را در نزد تو آماده و ثبت شده ديديم. پس ما را ببخش همچنان که دوست داري خدا تو را ببخشد.
اي علي بن الحسين! به ياد آر آن حقارت و ذلتي را که فرداي قيامت در پيشگاه خداي حکيم و عادل خواهي داشت. آن پروردگار عادل و حکيمي که ذره اي و کمتر از ذره اي به کسي ظلم و ستم روا نمي دارد و اعمال بندگان را همچنان که انجام داده اند به آنان عرضه خواهد کرد و حساب و گواهي خدا کافي است...
ببخش و عفو کن تا پادشاه روز قيامت از تو عفو کرده و در گذرد چنان که خودش در قرآن مي فرمايد: « وليعفوا و ليصفحوا الا تحبون ان يغفر الله لکم و الله غفور رحيم(1)؛ بايد ببخشند و درگذرند.
آيا دوست نداريد خداوند شما را بيامرزد؟ او خداوند آمرزنده و مهربان است.
امام سجاد عليه السلام اين کلمات را براي خويش و غلامان و کنيزانش تلقين مي کرد و آنان با هم تکرار مي کردند و خود امام که در ميان آنان ايستاده بود و مي گريست و با لحني ملتمسانه مي گفت: « رب انک امرتنا ان نعفوا عمن ظلمنا فقد ظلمنا انفسنا فتحن قدعفونا عمن ظلمنا کما امرت فاعف عنا فانک اولي بذلک منا و من المأمورين ...؛ پروردگارا، تو به ما فرمودي از ستمکاران خويش در گذريم و ما به راستي بر خود ستم کرده ايم. همان طور که فرمودي، ما از کساني که ستم کرده اند در گذشتيم، تو هم از ما در گذر که تو در عفو کردن از ما و از ماموران برتري. تو به ما فرمودي سائلي را از درگاه خود محروم نکنيم و هم اکنون ما سائلان و گدايان در آستانه در خانه ات زانو زده و احسان و عطاي تو را مي طلبيم، برما منت بگذار و محروممان نگردان، که تو دراين کار شايسته تر از ما و از مأموران هستي. خدايا! من اکرام کردم تو هم به من اکرام کن و با اهل نعمت و مغفرت محشور نما اي صاحب احسان و کرامت.

حقيقت عيد فطر
 

شيخ صدوق (ره) نقل مي نمايد: امام حسن مجتبي (ع) گروهي از مردم را در روز عيد فطر ديد که به بازي و خنده مشغولند، حضرت رو به ياران خود کرد و فرمود: « خداي عزوجل ماه رمضان را محل مسابقه بندگان خود قرار داده است که به واسطه اطاعت خويش بسوي رضوان الهي پيشي مي گيرند، پس گروهي سبقت گرفتند و پيروز ورستگار گشتند، و گروهي عقب ماندند و محروم شدند، پس عجب دارم از کسي که خندان است و به لهو و بازي مشغول است در روزي که نيکوکاران به اجر و ثواب رسيده و کوتاهي ورزان از آن بي فيض و محرومند، به خدا سوگند اگر پرده برداشته شود هر آينه نيکوکار به عمل نيک خويش و بدکار به عمل بد خود مشغول خواهد شد.»

جزاي گناه در ماه مبارک 

 نجاشي شاعر در روز ماه رمضان شراب خورد، او را بنزد اميرالمؤمنين (ع) آوردند، حضرت پس از يک شب زندان کردن او، و اجراي حد شرعي شرابخواري (80 ضربه)، 20 ضربه شلاق اضافي، بخاطر شکستن حرمت ماه رمضان بر او زد.
بحارالانوار 186/98

نويسنده:حجه الاسلام عبدالکريم پاک نيا

پي نوشت :
 

1- سوره نور، آيه 22.