مهدویت از دیدگاه اهل بیت علیهم السلام و غیر ایشان (5)
فصل سوم : ارزش عقیدتی مفهوم مهدویت در مکتی اهل بیت -علیهم السلام -
عقايد زميني كه منشاء آن به انسان برمي گردد و عقايد آسماني كه منشاء آن به خداي متعال باز مي گردد، بايستي يك مدلول انساني داشته باشند. عقايد زميني، ناشي از محيط و موقعيتي كه انسان در آن زندگي مي كند و بيان گر تلاش ها و پي گيري هايش براي رسيدن به زندگي برتر است و عقايد آسماني، بيانگر لطف و رحمت خداوند بر بندگانش و حرص و ولع در كشاندن آنها به ساحل نجات مي باشد.
اين مطلبي است كه يك مومن در اصل عقيده اسلامي بدان يقين پيدا مي كند، چه اينكه اين مدلول انساني به صورت تفصيلي توضيح داده شود يا به صورت مجمل باقي بماند.
انسان، گاهي با عقايد از ناحيه دليل و برهان برخورد مي كند و گاهي از اين جهت كه اهدافي را براي او محقق مي كند يا مشكلات روزانه زندگي اش را حل مي كند، با آن مواجه مي شود. هر چه عقايد از ناحيه دليل و برهان قوي باشند، اگر از جهت تأمين منافع انساني غامض و ساكت باشند، مورد شك و ترديد واقع شده و در قلب ها رسوخ نمي كنند.
عقايد اسلامي كه عقايدي آسماني است به هر دو جهت عنايت داشته است و در صدد تأمين سعادت دنيوي و اخروي بشر برآمده است، چنان كه خداوند خطاب به پيامبر اكرم صلي الله عليه و آله مي فرمايد:
((و ما ارسلناك إلّا رحمة للعالمينَ)); ما تو را جز براي رحمت جهانيان نفرستاديم.
ما با بررسي به اين نتيجه رسيديم كه مفهوم مهدويت از جهت برهان و دليل در مذهب تشيع، قوي تر از مذاهب چهارگانه ديگر است. و با كتاب و سنت سازگاري بيشتري دارد; اما با اين حال عده اي در آن شك و ترديد مي كنند; چون از ناحيه دليل و برهان به آن نمي نگرند و بلكه از جهت ثمره هاي انساني بدان مي نگرند.
آنها دائماً سوال مي كنند كه ثمره غيبت و عمر طولاني و امامت در كودكي چيست؟
و هنگامي كه نمي توانند به جواب قانع كننده اي در زمينه ثمره هاي انساني برسند، آن را به طور كلي انكار مي كنند، اگر چه دلايل و برهان هاي متعددي آن را اثبات كرده باشد!
اگر در مفهوم مهدويتي كه اهل بيت عليهم السلام آن را ارائه مي دهند، دقت كنيم. مي فهميم كه اين مفهوم از ناحيه انساني بسيار كامل تر از مفهومي است كه پيروان خلفا ارائه مي دهند.
براي مثال عمر طولاني براي حضرت حجت، باعث مي شود كه در مدتي طولاني، تمام حوادث عالم را ببيند و هنگامي كه حكومت جهاني تشكيل مي دهد، از تجربيات هزار ساله خود استفاده كند. از سوي ديگر اين غيبت طولاني باعث مي شود كه جامعه بشري در علوم مادي و انساني پيشرفت كند و انواع حكومت ها را تجربه كند و سرانجام به اين نتيجه برسد كه براي برپايي و اقامه قسط و عدل به يك حكومت الهي كه فردي با تجربه و عالم بر آن حكومت كند، نياز دارد.
اين انديشه مبتني بر اين عقيده است كه خدا، براي پياده شدن قسط و عدل از اسلوب خاصي استفاده نمي كند; از مجاري علت و معلول استفاده مي شود و خداوند إبا دارد كه مسائل جز از طريق مجراي عادي جريان يابد. البته اين سنت الهي، منافاتي با اين ندارد كه گاهي خداي متعال در امور مداخله كند و مؤمنان را ياري كند و در دل كفار ترس و وحشت ايجاد كند و يا ابراهيم را از آتش نجات بخشد و يا دست يهودي اي كه شمشير بالاي سر حضرت رسول اكرم صلي الله عليه و آله گرفته را بي حركت نگاه دارد تا نتواند نقشه ترور رسول الله صلي الله عليه و آله را اجرا كند.
با اين ديدگاه، در مي يابيم كه جريان تغيير اجتماعي، يك جريان آهسته و آرام است و احتياج به محيط و شرايط خاصي دارد و براي اينكه تمام بشريت از ظلمات و ظلم و جور خارج شوند و به سوي قسط و عدل و هدايت و نور راهنمايي شوند، احتياج به رهبري بي نظير و محيطي خاص دارند; يعني شرايط مادي مناسب، بايستي فراهم شود تا پيام عدالت خواهي مهدي عجل الله تعالي فرجه الشريف به سرعت به گوش جهانيان برسد.
براي ما اين امكان نيز وجود دارد كه به فوائد مهدويت در نظر اهل بيت رحمه الله از زاويه ديگري بنگريم. ما مي گوييم كه اعتقاد به مهدويتي كه از نظرها غايب است; اما زنده و موثر در جرياني است كه براي مؤمنين در جامعه رخ مي دهد و از سوي ديگر تمام ويژگي هاي امامت از قبيل عصمت و كمال علمي و عملي را در بر دارد، در جامعه حالت معنوي خاصي و روحيه و نشاط بالايي ايجاد مي كند. انسان با درك اين نكته كه حلقه اي زمين را با آسمان پيوند مي دهد، احساس خوبي پيدا مي كند و بعد از آنكه با عقل و منطق مهدويت را پذيرفته است، احساس آرامش و رضايت خاصي مي كند.
اعتقاد به مهدويت و اينكه دوازدهمين امام با ويژگي هاي خاص امامت، از سوي خدا و رسولش منصوب شده است و حاضر و ناظر بر اعمال و رفتار تمام انسان ها و جريان هاي سياسي و اجتماعي كره زمين است، اين اعتقاد را در قلب ها ايجاد مي كند كه مافوق همه حاكميت ها و جريانات، در زمينه اجتماعي و سياسي، توحيد و حكومت الهي است و نماينده خدا در روي زمين، تمام اعمال و رفتارها را نظاره مي كند. همين عقيده، احساس روحي مثبت و اميدوارنه اي را در انسان هاي مظلوم و منتظر ايجاد مي كند.
اين ارتباط و اشتراك وقتي شديدتر مي شود كه مردم در زمان غيبت صغري با واسطه نواب اربعه با امام در ارتباط باشند و در زمان غيبت كبري با فقهاي جامع الشرايط و به خصوص با مبسوط اليد بودن ولي فقيه جامع الشرايط كه نايب عام امام زمان عجل الله تعالي فرجه الشريف است، در ارتباط باشند. با وجود اين شرايط، انسان احساس مي كند كه امامت در صورت ولي فقيه خودنمايي كرده و در صدد احيا و اجراي احكام اسلام مي باشد.
بنابراين مهدويتي كه اهل بيت عليهم السلام آن را ارائه مي دهند، مهدويتي متحرك، موثر و مثبت نسبت به وقايع بشري است، در حالي كه مهدويت پيروان خلفا، تأثيري در وقايع بشري ندارد و تنها يك پيشگويي از آينده مي باشد.
مهدويت اهل بيت عليهم السلام به گونه اي است كه انسان ها را براي محقق كردن زمينه هاي ظهور تحريك و تشويق مي كند و به آن ها اطمينان مي دهد كه صاحبي دارند و او آنها را در نظر دارد و در اين صورت، انتظار به معناي سكوت و شكست و درماندگي نيست; بلكه به معناي حركت و جوشش و تلاش براي فراهم كردن زمينه هاي مناسب براي ظهور حضرت مهدي عجل الله تعالي فرجه الشريف است.
چکیده ی بحث
در پايان مي توان چكيده بحث را در نكته هاي زير خلاصه كرد:
1. دين، همان تعبير و تفسير كامل تري از حقايق بشري است و اسلام، همان تعبير كامل تر از حقايق ديني مي باشد و تشيع، كامل ترين تعبير از حقايق اسلامي مي باشد. به تبع آن، مهدويتي كه اهل بيت عليهم السلام آن را معرفي و ترويج مي كنند، كامل ترين تعبير از اصل مهدويت است كه تمام مسلمانان در اعتقاد به اصل مهدويت اتفاق نظر دارند.
2. اختلاف اصلي و ريشه اي بين مهدويت اهل بيت عليهم السلام و مهدويتي كه ديگر فرقه هاي اسلامي ارائه مي دهند، به مسأله امامت باز مي گردد.
در مكتب اهل بيت عليهم السلام مهدي عجل الله تعالي فرجه الشريف دوازدهمين امام و جانشين رسول خدا صلي الله عليه و آله مي باشد، در حالي كه در نظر پيروان خلفا، مهدويت، يك پيشگويي از آينده است.
3. و از آنجا كه مهدويت در نظر اهل بيت عليهم السلام همان امامت دوازدهمين امام عليهم السلام مي باشد كه بعد از او امام و جانشين نيست، از همين رو حضرت مهدي عجل الله تعالي فرجه الشريف داراي ويژگي هاي سه گانه زير مي باشد: ولادت امام عجل الله تعالي فرجه الشريف به صورتي مخفيانه و سري صورت گرفته است; در كودكي به مقام امامت رسيده است; لازمه غيبتش اين است كه عمر طولاني داشته باشد.
اين ويژگي ها با ثبوت اصل امامتِ دوازده امام معصوم ثابت مي شود و اين علاوه بر ادله مفصلي است كه قبلاً ذكر شد.
4. ويژگي هاي سه گانه امام عجل الله تعالي فرجه الشريف با دلايل عقايدي، عقلي و تجربي ثابت شده است و اعتقاد به آنها هيچ گونه ايراد عقلي يا ديني به دنبال ندارد. و مفهوم مهدويت، مفهومي با ارزش و كمال آفرين است كه فوايد روحي و معنوي بسياري براي بشر دارد و آنها را به حركت و تلاش وادار مي كند و يأس و نوميدي را ريشه كن كرده و با آموزه هاي ديني در حيات بشري هماهنگي و انسجامي كامل دارد.
پایان.