بسم الله الرحمن الرحیم

الحمدلله رب العالمین صلاة و السلام علی سید الانبیاء و المرسلین حبیب الهنا و طبیب نفوسنا ابی القاسم محمد صلی الله علیه و علی اهل بیته الطیبین الطاهرین المعصومین المکرمین.

در قرآن مجید در سوره مبارکه بقره خداوند متعال از بندگان مومنش یک دعای کاملی را نقل می‌کند که وجود مبارک امام صادق این دعا را یک معنای گسترده‌ای برایش کردند.

اصل دعا این است ربنا آتنا فی الدنیا حسنه و فی الآخرة حسنة، کلمه حسنه الف و لام ندارد، آتنا فی الدنیا الحسنه نیست، آتنا فی الدنیا حسنة و فی الآخرة حسنة.

از آیه شریفه کاملا پیداست که این دنیا ظرف همه خوبی‌هاست، چون اگر آیه فرموده بود الحسنه خب معنی آن محدود بود معلوم بود یک حسنه معینی را پروردگار فرموده، و باز معلوم می‌شود که آخرت هم ظرف خوبی‌هاست.

ما هم عقلا، شرعا، مکلف هستیم این ظرفی که در این دنیا در اختیار ماست عمرمان را، از خوبی پر بکنیم تا خداوند هم در آخرت ظرف روزگار ابد ما را از خوبی پر بکند. این حسنه چه خوبی است؟ همه خوبی‌ها. همه خوبی‌ها را هم در یک سخنرانی نمی‌شود بیان کرد، شما هر کدامتان به عربی وارد هستید حداقل به ده جلد بحار مرحوم مجلسی، که حدودا این ده جلد از صد و ده جلد پنج هزار صفحه است مراجعه کنید من بیش از پنجاه سال است با این ده جلد سروکار دارم حتی امسال ماه رمضان هم هر روز با این ده جلد ارتباط داشتم، به خاطر سخنرانی‌های ماه رمضان در این ده جلد تقریبا با آیاتی که مرحوم مجلسی اول هر بابی نقل کرده نود و نه درصد خوبی‌ها را به وسیله آیات و روایات نشان داده و جالب است که خداوند متعال ظرف دنیای ما را در گنجایش به اندازه‌ای قرار داده که همه آن خوبی‌ها را ما می‌توانیم در این ظرف عمرمان وجودمان قرار بدهیم و با یک بار بسیار سنگین معنویت بارمان را ببندیم. و به قول قرآن مجید ثقلت موازینه بشویم.

فَمَنْ ثَقُلَتْ مَوٰازِينُهُ فَأُولٰئِكَ هُمُ اَلْمُفْلِحُونَ  ﴿المؤمنون‏، 102﴾، یا در آیه دیگر فَأَمّٰا مَنْ ثَقُلَتْ مَوٰازِينُهُ  ﴿القارعة، 6﴾ فَهُوَ فِي عِيشَةٍ رٰاضِيَةٍ  ﴿القارعة، 7﴾ این مربوط به قیامت است. اجازه که به ما ندادند این ظرف وجودمان را، ظرف زندگی دنیایمان را، از سیئه پر بکنیم از بدیها. ما اگر ظرف وجودمان را از بدیهای اخلاقی و عملی پر بکنیم به قول قرآن مجید می‌شویم حزب شیطان، اولئک حزب الشیطان این در متن قرآن است.

خب حسنه یعنی همه خوبی‌ها، همه این خوبی‌ها هم ریشه در صفات پروردگار مهربان عالم دارد، و اما آخرتمان را می‌گوید و آتنا و فی الآخرة حسنه آنجا هم ظرف وجود ما را، ظرف عمر ابد ما را از خوبی‌ها پر کن.

امام صادق در توضیح این آیه درباره دنیا دو تا از خوبی‌ها را بیان کردند، خیلی جالب است می‌فرماید حسنه در دنیا که مومن از خدا می‌خواهد یک بخشش حسن خلق است، ما روی منبر که می‌گوییم حسن خلق بعضی‌ از مستمعین به نظرشان می‌آید معنی حسن خلق یعنی اینکه دائم به لب آدم خنده باشد آدم خوشرو باشد این یک جزء از حسن خلق است حسن خلق کامل در دو مرحله در صفحه وجود ما نقش می‌بندد به قول امروزی‌ها یک مرحله‌اش پیراستن است یک مرحله‌اش هم آراستن است. حتما یادتان می‌ماند دو تا لغت را، پیراستن آراستن.

پیراستن یعنی چی؟ یعنی ما می‌آئیم خانه می‌رویم وضو بگیریم می‌بینیم که آینه روشویی پر از گرد و غبار است، پر از لکه‌های کثیف است، این آئینه خوب ما را نشان نمی‌دهد، ما چه کار می‌کنیم؟ می‌آئیم یک ابری را برمی‌داریم یک مقدار ماده شوینده رویش می‌ریزی یک مقدار خیسش می‌کنیم آئینه را کاملا پاک می‌کنیم بعد هم با یک دستمال خشک تمیز خشکش می‌کنیم حالا می‌ایستیم جلویش ما را به همان شکلی که پروردگار آفریده نشان می‌دهد، این را می‌گویند پیراستن. یعنی گرد و غبار، لکه‌ها را از روی یک جنس صاف پاک کردن.

چه جنسی در این عالم صاف‌تر از نفس انسان است؟ یعنی باطن انسان است خیلی جنس صافی است صاف، اینقدر این جنس صاف است که اگر یک بچه شیرخواره را ببرند در یک غاری بگذارند یکی هم در آن غار تاریک غذایش را بهش بدهد سیزده چهارده سالش که شد سنگ را از در غار بزند کنار بگوید جوان برو بیرون دیگر هم برنگرد تو هم دیگر من را نمی‌بینی، جوان وقتی می‌آید بیرون آسمان را نگاه می‌کند زمین را نگاه می‌کند، خودش را نگاه می‌کند، درختان را نگاه می‌کند، پرندگان را نگاه می‌کند، حیوانات را نگاه می‌کند این زیبایی‌های خیره‌کننده جهان را نگاه می‌کند طول نمی‌کشد که برمی‌گردد به خودش می‌گوید تمام این عرصه را با این زیبایی‌هایش را یک نفر ساخته این درجا خدا را پیدا کرده بدون اینکه پیغمبری ببیند امامی را ببیند کلی خدا را پیدا کرده، فقط برای شناخت صفات خدا باید بدهند دست معلمی مثل انبیا، ائمه، عالمان ربانی، این آئینه اینقدر صاف است که درجا پروردگار در آن منعکس می‌شود.

اماوقتی این آینه شروع بکند به چرک شدن، کثیف شدن، آلوده شدن، آلودگی شرک، آلودگی حسد، آلودگی کبر، آلودگی بخل، آلودگی حرص، آلودگی تنگ نظری، آلودگی کینه‌های بی‌دلیل وقتی روی این آئینه را بگیرد انسان از مقام انسانیت دور می‌شود چون دیگر عکس انسان در این آئینه نمی‌افت. وجود می‌شود ظلمانی، وقتی که ظلمانی شد اگر این آدم بخواهد متخلق به اخلاق حسنه بشود اول باید کار پیراستاری را  انجام بدهد پیراستن ر ا، چی کار بکند؟ بیاید با کمک قرآن یک عالم ربانی، یک آدم حسابی، یکی از اولیاء خدا، زحمت بکشد این آئینه را از این  همه پلیدی و گرد و غبار و ظلمت و تاریکی پاک بکند وقتی پاک شد حالا با آیات قرآن و روایات و اخبار با قلم وحی و قلم اهل بیت حسنات اخلاقی را نقاشی کند، مهربانی، بردباری، وقار، صبر، حلم، خودداری از غضب، اینها را در این آئینه که نقاشی بکند حسنه دنیا یک بخشی‌اش برایش آمده، یک بخشی.

این خیلی مهم است که در قرآن خدا از مومنان نقل می‌کند که از خدا درخواست می‌کنم به ما در دنیا حسنه بده، ربنا آتنا فی الدنیا حسنة، این حسنه چقدر مهم است که پروردگار به اولیائش یاد داده از من بخواهید، از خدا بخواهم حسنه را. یک بخش از حسنه اخلاق خوب است، اخلاق خوب هم نقاشی نمی‌شود در وجود مگر اخلاقهای بد را رد کند مگر.

شما طوطی را با گربه می‌توانی یک جا بگذاری می‌پرد سرش را می‌کند جمع نمی‌شوند با همدیگر، حسد با مهربانی جمع نمی‌شود، خداوند در قرآن می‌گوید و من شر حاسد اذا حسد، حسد زیان می‌زند، در کنار حسد که نمی‌شود مهربانی کرد آدم حسود که نمی‌تواند قربان صدقه محسود برود، نمی‌تواند قربان صدقه مردم برود، حسود بسته است، تلخ است، اگر حسود را بنشانی بهش بگویی راستش را بگو تو کی از حسد نجات پیدا می‌کنی؟ می‌گوید من چشم ندارم این برادرم و این خواهرم را این داماد را، این عروس را این همسایه را این فلان کس را با آبرو ببینم، پولدار ببینم سالم ببینم، با یک زندگی آرام ببینم دلم می‌خواهد اینها نابود بشوند که من خیالم راحت بشود.

حسود یعنی آدمی که در کمال بی‌رحمی است، بخیلی که میلیاردها تومان پول در بانک گذاشته این همه یتیم دارند گریه می‌کنند گرسنه دارند گریه می‌کنند دختر در خانه مانده پنج سال است پدرش نتوانسته یک فرش و یک یخچال برایش بگیرد بفرستد خانه شوهر و این آدم ثروتمند هم می‌شناسد این را قوم و خویشش است همسایه‌اش است یک آدرس بهش دادند ولی یک قران نمی‌دهد، خب معلوم است که در کمال بی‌عاطفگی است، حسنات اخلاقی با سیئات اخلاقی در یک اتاق جمع نمی‌شوند، رفیق نمی‌شوند، اینجور نیست که کاری به کار همدیگر نداشته باشند، حسدکه بیاید رحم می‌رود بخل که بیایدجوانمردی می‌رود، بی‌حیائی که بیاید حیا می‌رود، حرص که بیاید عدالت می‌رود، مهر که باشد ظلم نمی‌تواند باشد اصلا نمی‌خوانند با هم نمی‌سازند با هم.

اول پاکسازی لازم است بعد از پاکسازی نقاشی خلق حسن لازم است، امام صادق می‌فرماید آتنا فی الدنیا حسنه فقط خوبی‌های اخلاقی این یک مورد حسنه در دنیاست، مورددیگرش هم می‌فرماید سعة المعاش این است که آدم گشایشی در زندگی داشته باشد آبرویش را برندارد برای یک لقمه نان پیش این و آن برود ده تا بگویند برو ما ا زاین کارها نمی‌کنیم یکی هم شخصیت آدم را خورد کند یک ده تومانی بگذارد کف دست آدم، یکی از حسنه‌های دنیا گشایش در معیشت است، گشایش در زندگی است، خب حسنه آخرت چیست؟ و فی الآخرة حسنه این چقدر جالب است، امام صادق می‌فرماید حسنه در آخرت هم دو مورد بسیار مهم است بسیار مهم.

یکی رضایت است، که ادم وارد آخرت بشود درجا بهش اعلام بکنند که رضی الله عنک، خدا از تو راضی است، وقتی درجا به آدم اعلام بکنند خدا از تو راضی است اصلا خیال آدم در قیامت راحت می‌شود حالا جهنم جلوی چشمش است باشد شعله دارد می‌کشد بکشد، یک عده‌ای دارند زنجیر می‌کنند بکنند، یک  عده‌ای را دارند می‌کشند جهنم بکشند، چون آدم می‌داند هیچکدام از این مسائل سراغ آدم نمی‌آید، از قبر که درآمده اعلام شده رضوان الله فی الآخرة که ای عبد خدا از عبادت تو، اخلاق تو، رفتار تو، کاسبی تو، زن و بچه‌داری تو راضی است.      

خدیجه کبری لحظه مرگ داشت زار زار گریه می‌کرد، پیغمبر هم  کنارش نشسته بود، کسی که خانم پیغمبر است و خانم پیغمبر است، آخه لوط هم زن داشت، نوح هم زن داشت، شما در سوره تحریم می‌بینید که خدا می‌فرماید زن پیغمبر اولوالعزم نوح و زن لوط با وارد شوندگان در جهنم هر دو وارد جهنم می‌شوند، چون زن پیغمبر بودن برای این دو تا امتیازی نداشت اگر زن این دو تا نبودند باز بارشان کمتر بودند زن این دو تا بودند و ایمان نیاوردند بارشان خیلی سنگین شد، اما خدیجه کبری یک خانمی است که پیغمبر بعد از مرگش تا سال دهم هجری، یاد می‌کرد از او، برایش گریه می‌کرد، غصه می‌خورد، یک وقت برای حضرت یک هدیه آوردند هدیه گران، یک خانمی آمده بود از پیغمبر مسئله بپرسد اسمش خدیجه بود پیغمبر حرفش را با این خانمی که اسمش خدیجه بود زد بعد هم آن هدیه سنگین را بهش فرمود بردار ببر اسم تو اسم خانم من است این اسم تو من را یاد خدیجه انداخت این هدیه برای تو. این یک طرف داستان.

اول زنی که به پیغمبر ایمان واقعی آورد خدیجه بود این دو طرف داستان تمام ثروتش را به پیغمبر بخشید پیغمبر هم خرج راه خیر کرد این سه تا، چهارمی که در کره زمین در آسمان‌ها، نمونه نداشته مادر یک دختری به نام فاطمه زهراست کم نبوده که، ولی دم مرگش اشک می‌ریخت مثل ابر بهار پیغمبر فرمود خدیجه چرا گریه می‌کنی؟ عجب حرفی، عجب حرفی، گفت یا رسول الله گریه‌ام از این است که دارم می‌میرم نمی‌دانم خدا از من راضی است یا نه، درجا جبرئیل نازل شد، گفت یا رسول الله خدا می‌فرماید سلام من را به خدیجه برسان، و بگو من از تو کمال رضایت را دارم، یک حسنه آخرت رضایت الله است، آدم از قبر دربیاید بهش بگویند خدا از تو راضی است.

یک امنیت عجیبی برای آدم می‌آید، یک آسایش روانی عجیبی برای آدم می‌آید، دیگر حالا قیامت به قول قرآن پر باشد از فزع اکبر، از امور هولناک ترس‌آور ولی وقتی به من گفتند خدا از تو راضی است نه  من از فزع اکبر هم رنج نمیبرم ناراحت هم نیستم، قرآن مجید می‌گوید آخرت اینها وقتی وارد می‌شوند وجوه یومئذ نائمه از قبرها که درمی‌آیند قیافه‌ها شاداب، تر و تازه مثل گلی که وقت سحر شکفته شده.

این یک حسنه آخرت است و اما حسنه دیگر آخرت امام صادق می‌فرماید بهشت است، که به مومن می‌گویند این بهشت هشت راه دارد، حالا ما می‌گوییم هشت تا در، بهشت در ندارد که، این در در اصطلاحی نیست این کنایه است بهشت پهنایش پهنای آسمان و زمین است هم در آل عمران می‌گوید هم در سوره نور مگر این بهشت به این پهناوری دیوار دارد یا در دارد یک عالم جداگانه‌ای است در  همینهایی است که شما دارید انجام می‌دهید نماز در بهشت است، روزه در بهشت است خوبی در بهشت است، اخلاق در بهشت است اینها قیامت برای شما در است یعنی جاده ورودی، یعنی مانع نیست برو.

خب از کدام راه وارد بهشت می‌شود مومن؟ من ای باب شاء خدا بهش می‌گوید از هر طرف بهشت می‌خواهی وارد شوی وارد شو من برایت حدود نمی‌گذارم این هم یک بخش از حسنه آخرت. به تفسیر امام ششم. حسنه دنیا گشایش در زندگی، اخلاق نیک، حسنه آخرت رضایت الله جنت الله، خب این معنا تازه برگرفته شده از یک حقیقت دیگر است، به این مفتی این معنا در دنیا و آخرت ظهور نمی‌کند. اینجا اول باید بگویم خوش به حالتان خیلی هم خوش به حالتان، امام صادق می‌فرماید معنای ریشه‌ای ربنا آتنا فی الدنیا حسنه یعنی خدایا در این دنیا در همه وجود، در همه موجودیت من، در همه امور من، دست من را بگذار در دست  امیرالمومنین. من علوی بشوم در دنیا، پیشوای من امیرالمومنین بشود نه ابوحنیفه، نه بمباز وهابی، نه آخوند غیرشیعه، پیشوای من علی باشد نه فلان فوتبالیست مسیحی برزیلی، پیشوای من علی باشد نه فلان یهودی. حسنه در دنیا امام صادق می‌گوید امیرالمومنین است.

شما حتما لیاقت نشان دادید به خدا که علی را به شما عطا کرد، اقتدای به امیرالمومنین را به شما عطا کرده، این حسنه دنیا، اما حضرت می‌فرماید حسنه آخرت، یعنی خدایا قیامت علی، هر کجا می‌بری من را هم دنبال علی ببر همانجا، این هم حسنه آخرت.

ربنا این دعا را در سجده‌هایتان بخوانید، در قنوت‌تان بخوانید، پشت فرمان ماشین بخوانید، قبل از غذا خوردن بخوانید، با زبانتان هم نخواندید در دلتان بخوانید و واقعا هم از خدا بخواهید، بخواهید دل بدهید به این دعا، دل بدهید.

من رفیق‌هایی داشتم وقتی این دعا را می‌خواندند در قنوت، در سجود، در رکوع، زار زار گریه می‌کردند، پشت سرشان من نماز می‌خواندم آخوند هم نبودند یکیشان راننده بود یکیشان قصاب بود، یکیشان مغازه‌دار بود اینها وقتی در نماز می‌گفتند ربنا آتنا فی الدنیا حسنه و فی الآخرة حسنه معلوم بود دارند با همه وجودشان گدایی می‌کنند معلوم بود امید دارند یقین دارند این خواسته را خداوند مهربان بهشان عنایت می‌کند امشب هم رفتید حرم هر جا نشستید زیارت بخوانید اول زیارت با التماس زیارت گریه‌دار بخوانید، زیارت خشک نخوانید، زیارت آدمی که به گدایی آمده یعنی احساس کنید ندارید و می‌خواهید، اول زیارت بخوانید ربنا آتنا فی الدنیا حسنه و فی الآخرة حسنه آخر زیارتتان هم بخوانید بین زیارت اولش و آخرش دعا بکنید این بهترین دعاست، این دعا را خدا از اولیائش در قرآن نقل کرده.

امام صادق توضیح دادند شما هم تا آخر عمرتان دنبال این دعا را بگیرید، ربنا هم بگوییم ربِ نگویید نگویید خدایا به من ربنا من نگویید من درست نیست برای خودتان تنها نخواهید، ربَنا خدایا به ما در نیت‌تان زن و بچه‌هایمان، نسلمان، نوه‌هایمان، نتیجه‌هایمان بچه‌های آینده‌مان تا قیامت آتنا فی الدنیا حسنة و فی الآخرة حسنه دعای تنهایی نداشته باشید خوب نیست.

یک کسی آمد جلوی پیغمبر دو رکعت نماز خواند نمی‌دانم واجب بود یا مستحب در قنوتش برگشت گفت رب اغفرلی و لمحمد خدایا من و این پیغمبر را دوتایی‌مان را بیامرز، نمازش که تمام شد پیغمبر فرمود بد دعا کردی، خدا در این عالم فقط من و تو را دارد؟ خب به همه دعا می‌کردی می‌گفتی اللهم اغفر للمومنین و المومنات چرا فقط به من و تو دعا کردی مگر خدا بخیل است، مگر خدا معدنش، انبارش، ذخیره‌اش خزینه‌اش کم دارد که می‌گویی من و پیغمبر خب به کل دعا کن، این دعا کردن به کل یک سودهای عجیبی هم دارد، ظاهرا امام ششم می‌فرماید قیامت به یکی می‌گویند خیلی کم داری باید بروی جهنم، می‌گوید اگر چاره‌ای نیست که بروم جهنم خب می‌روم، امام صادق می‌فرماید همچین که راه می‌اندازند به طرف جهنم هر چی مرد و زن مومن است، در محشر گذشتگان و آیندگان همه جلوی ملائکه را می‌گیرند می‌گویند نمی‌شوند این را ببری جهنم این در دنیا عادتش بود می‌گفت اللهم اغفر للمومنین و المومنات این برای کل ما دعا کرده حق دارد به ما نمی‌گذاریم ببرید، خطاب می‌رسد ملائکه جلویش را باز کنید بدهیددست مومنین هر کجا می‌روند  او را با خودشان ببرند دعا اثر دارد دعای جمعی.

حرفم تمام امروز قبل از اینکه امام صادق شهید بشود از دنیا برود، چه دلی بنی امیه از ما آتش زدند خنک هم نمی‌شود، این زخم قلب ما خوب شدنی نیست اصلا. من دائم در سال منتظر عاشورا هستم دائم، شب آخر ماه رمضان هم گفتم روی منبر گفتم خدایا من ناراحت نیستم ماه رمضان دارد تمام می‌شود برای اینکه سه ماه دیگر محرم ابی عبدالله می‌رسد آنجا کار دیگر بالاتر از ماه رمضان است. امروز در آن هوای گرم مدینه امام صادق تا می‌گفت تشنه هستم شش تا ظرف آب می‌آوردند گرمش می‌شد بادش را می‌زدند، تمام فرزندان و دختران دور بسترش بودند با آرامش جان داد. اما ابی عبدالله خیلی هوا گرم بود، آب بهش ندادند. امروز بچه‌های امام صادق راحت گریه کردند یکی نیامد بهشان تازیانه بزند، اما بچه‌های ابی عبدالله تا گریه می‌کردند می‌ریختند با تازیانه آنها را می‌زدند، امام صادق تا از دنیا رفت جنازه‌اش را برداشتند آوردند بقیع اما بدن قطعه قطعه ابی عبدالله را نگذاشتند دفن کنند، خواهر هم اینجوری نگاه می‌کرد می‌گفت حسین من به خودت قسم دلم نمی‌خواهد بروم دارند ما را می‌برند.