بسم الله الرحمن الرحیم

«الحمدلله رب العالمین صلاة و السلام علی سید الانبیاء و المرسلین حبیب الهنا و طبیب نفوسنا ابی القاسم محمد صلی الله علیه و علی اهل بیته الطیبین الطاهرین و المعصومین المکرمین».

عظمت زیارت حضرت معصومه(س) در روایات

چهار روایت از کتاب‌های معتبر، مخصوصاً کتاب‌های شیخ صدوق، رئیس محدثین شیعه و متولدشده به دعای امام عصر(عج) دربارهٔ حرم حضرت معصومه(س) و عظمت زیارت دختر موسی‌بن‌جعفر(ع) عرض می‌کنم.

-شهر قم، حرمی برای چهارده معصوم

در یک روایت نقل شده که فرمودند: برای پروردگار حرمی است که کعبه نام دارد، برای پیغمبر اسلام حرمی است که در مدینه است و برای ما چهارده معصوم هم حرمی در قم است. این بخش سوم روایت، فوق‌العاده مهم و قابل‌دقت است! حرمی برای همهٔ ما چهارده معصوم است که آن در قم است. یقیناً این روایت به دختر موسی‌بن‌جعفر(ع) توجه دارد که در این شهر دفن شده و وجودش از زمان دفن شدن تا امشب، از امشب تا لحظهٔ برپاشدن قیامت، برای دین خدا، علوم اهل‌بیت(علیهم‌السلام) و مردم شیعه، مانند خورشید است. خورشید در عالم ماده چه می‌کند، برکات وجود مبارک فاطمهٔ معصومه(س) هم همان کار خورشید را در عالم معنا می‌کند. از برکت وجود او در این شهر، چهارده قرن است که ایمان، دین، تشیّع، علم، فقاهت، تبلیغ دین و تألیف هزاران کتاب علمی طلوع کرده است.

-بهشت، پاداش زیارت حضرت معصومه(س)

یکی از راویان به‌نام سعدبن‌سعد بنا به نقل شیخ صدوق در یک حدیث حَسَن که تقریباً نزدیک به حدیث صحیح و نزدیک به روایت صحیحه است، می‌گوید: من از وجود مقدس حضرت رضا(ع) دربارهٔ حضرت معصومه(س) سؤال کردم، امام معصوم که هرچه می‌گوید، هم‌وزن وحی و علم او گرفته‌شدهٔ از پروردگار است، در جواب سعدبن‌سعد فرمودند: «مَنْ زارَها فَلَهُ الْجَنَّةُ»، البته با شرط داشتن ایمان! چون شما در آیات قرآن مجید ملاحظه می‌کنید که عمل صالح در کنار ایمان ذکر شده است: «مَنْ عَمِلَ صَالِحًا مِنْ ذَكَرٍ أَوْ أُنْثَىٰ وَهُوَ مُؤْمِنٌ»(سورهٔ نحل، آیهٔ 97)؛ «إِلَّا الَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ»(سورهٔ عصر، آیهٔ 3). آدمی که خداباور و قیامت‌باور است و دلش به نور ایمان روشن است، چه مقیم شهر قم باشد و چه از شهرهای دیگر به قم بیاید(روایت مطلق است)، امام هشتم می‌فرمایند: هر کسی فاطمهٔ معصومه(س) را زیارت کند، بهشت پاداش این زیارت است؛ یعنی شما ارزش زیارت را باید از این زیارت بگیرید. کسی نیم‌ساعت، یک‌ربع یا یک‌ساعت حضرت معصومه(س) را زیارت می‌کند و زیارتش این‌قدر ارزش دارد که مزد، اجر و پاداشی چون بهشت برای زیارتش قرار داده شده است.

-ارزش زیارت در شهر قم

در روایت دیگری که از وجود مبارک حضرت جوادالائمه(ع) نقل شده که خیلی روایت باحالی است، حضرت می‌فرمایند: «مَنْ زارَ قَبْرَ عَمَّتی بِقُمَّ فَلَهُ الْجَنَّةُ» کسی که عمهٔ مرا در شهر قم زیارت کند، بهشت برای اوست. جالبی مطلب این است که می‌گویند شهر قم؛ آدم می‌تواند از تهران، شیراز یا اصفهان هم در خانه‌اش بنشیند و زیارت کند، اما امام حضرت جواد(ع) می‌فرمایند در شهر قم؛ یعنی از هر نقطه‌ای که هستی، زحمت بکش، بلند شو و به قم برو که برای زیارت عمهٔ من می‌ارزد. هزار کیلومتر بیایی، می‌ارزد؛ از کشورهایی غیر از ایران بروی، می‌ارزد؛ هرکس عمهٔ مرا در قم زیارت کند، بهشت برای اوست.

-ثواب زیارت با شناخت حق حضرت معصومه(س)

ما تفسیر معروفی داریم که برای قرن چهارم است و از نظر قمری، حدود 1100 سال پیش نوشته شده است. نویسنده‌اش هم عالم بزرگوار قمی به نام علی‌بن‌ابراهیم است. علی‌بن‌ابراهیم از پدرش ابراهیم نقل می‌کند، پدرش از سعد اشعری قمی نقل می‌کند که سعد می‌گوید: من به زیارت حضرت رضا(ع) در منزلشان رفتم، امام هشتم به من فرمودند: قبری در قم است(آن زمان چندهزار قبر در قم بوده، ولی امام هشتم به سعد اشعری قمی فرمودند که یک قبر در قم هست)؛ یعنی حضرت با شگفتی، تعجب و عظمت سؤال کردند و فرمودند که سعد اشعری، قبری در قم است. سعد عرض کرد: یابن رسول‌الله! قبر فاطمهٔ معصومه(س) را می‌فرمایید؟ حضرت فرمودند: بله! وقتی گفتم قبر حضرت معصومه(س)، امام هشتم بلافاصله فرمودند: «مَنْ زارَها عارِفاً بِحَقِّها فَلَهُ الْجَنَّةُ». این روایت، یک جملهٔ اضافی از دو روایت قبلی دارد. کسی که او را با شناخت حقش زیارت کند، بهشت برای اوست.

حقیقت معنایی شناخت حق معصومین در زیارت آنها

-حضرت معصومه(س)، دریایی از علم و بندهٔ واقعی پروردگار

شناخت حقش چیست؟ این است که ایشان جزء معصومین عالم است و با آن سن کم، دریای علم و دانش بودند؛ همچنین ایشان عبد به‌معنای واقعی پروردگار و از ایمان و اخلاق کامل بهره‌مند بودند. این شناخت حضرت معصومه(س) است، پس وقتی به زیارت او می‌روی، بدان و بفهم که زیارت یک خانم معمولی نمی‌روی؛ زیارت خانمی نمی‌روی که ارزش او فقط دختر امام معصوم است؛ او را بشناس! او آدم کاملی در بندگی، برخوردار از همهٔ ارزش‌های اخلاقی در اخلاق و دارای مقام عصمت بوده است؛ یعنی از وقتی چشمش را به زندگی باز کرد تا لحظه‌ای که در اینجا دفن شد، حتی فکر گناه هم به او هجوم نکرد! امام هشتم(ع) این را می‌فرمایند؛ البته وقتی بخواهیم جملهٔ حضرت را معنی کنیم، همین می‌شود: «مَنْ زارَها عارِفاً بِحَقِّها فَلَهُ الْجَنَّةُ».

-شرط حرام بودن آتش جهنم بر زائر حضرت رضا(ع)

چنین جمله‌ای در زیارت خود حضرت رضا(ع) هم است. امیرالمؤمنین(ع) این روایت را فرموده‌اند که این هم روایت خیلی عجیبی است! من این روایت را اولین‌بار در کتیبه‌های صحن قدیم امام هشتم دیدم و هنوز هم هست. امیرالمؤمنین(ع) می‌فرمایند: «سَتُدْفَنُ بَضْعَةُ مِنِّي بِأَرْضِ خُرَاسَانَ، مَنْ زَارَهُ عَارِفاً بِحَقِّهِ وَ حَرَّمَ اللَّهُ جَسَدَهُ عَلَيَّ النَّارِ»؛ حالا آن زمان فقط امام مجتبی و ابی‌عبدالله(علیهما‌السلام) در دنیا بودند که امیرالمؤمنین این مطلب را فرمودند! زین‌العابدین(ع) هم هنوز به‌دنیا نیامده بود و امیرالمؤمنین(ع) با آن علم غیب و الهی‌شان فرمودند: پارهٔ تن من در زمین خراسان دفن می‌شود، کسی که او را زیارت کند، درصورتی‌که حق او را بشناسد، امام واجب‌الاطاعة و انسان کامل بداند، در ارزش‌های ایمانی و اخلاقی هم والاترین و بالاترین بداند و بداند که تأمین سعادتش در دنیا و آخرت به ارتباط اعتقادی و عملی با او بستگی دارد، اگر این‌گونه امام هشتم را زیارت کند، خداوند بدن او را بر آتش جهنم ممنوع می‌کند؛ یعنی اگر زائر حضرت رضا(ع) را در روز قیامت به هفت طبقهٔ جهنم بیندازند، مثل حضرت ابراهیم(ع) که در آتش نمرود نسوخت، زائر امام هشتم هم در جهنم نمی‌سوزد. البته زائر حضرت رضا(ع) را به جهنم نمی‌برند، ولی با این روایت امیرالمؤمنین(ع)، فرض بکنید که چهار نفر زائر امام هشتم را در محشر بگیرند و به هفت طبقهٔ جهنم بیندازند، خیلی شاد و سالم و سرحال بیرون می‌آید. زائر حضرت رضا(ع) بویی از عظمت ابراهیم(ع) در او پیدا می‌شود؛ چنان‌که خدا آتش نمرود را بر بدن حضرت ابراهیم(ع) ممنوع کرد که او را بسوزاند، به همان شکل هم، پروردگار آتش جهنم را بر زائر امام هشتم(ع) ممنوع می‌کند و نمی‌تواند زائر حضرت رضا(ع) را بسوزاند.

نگاهی به شخصیت حضرت معصومه(س) در زیارت‌نامهٔ ایشان

بعد از این چهار روایت، نگاهی گذرا به شخصیت حضرت معصومه(س) داشته باشیم؛ اگر بخواهیم نگاه عمقی به شخصیت حضرت معصومه(س) بیندازیم، با مطالبی که به فکر خود من می‌رسد و روایاتی که داریم، به‌نظر می‌رسد که یک ماهِ ماه رمضان هم نمی‌تواند جواب ما را بدهد و نمی‌توانیم کمال دقت را در شخصیت دختر موسی‌بن‌جعفر(ع) داشته باشیم. در متن زیارت حضرت معصومه(س) دورنمایی از شخصیتشان را می‌بینیم:

-سلام بر دختر رسول خدا(ص)

«السَّلامُ عَلَیْکِ یَا بِنْتَ رَسُولِ اللهِ» این نَسَب فاطمهٔ معصومه(س) را دقت کنید و اینکه وجود مقدس او به چه منابع عظیم ملکوتی اتصال دارد! ما باید هر منبعی را جدا جدا بحث کنیم و بشناسیم، بعد بفهمیم دختر موسی‌بن‌جعفر(ع) از نظر شخصیتی در چه مقام و منزلتی است. «السَّلامُ عَلَیْکِ یَا بِنْتَ رَسُولِ اللهِ» سلام بر تو، سلامتی دنیا و آخرت و امنیت بر تو ای دختر فرستادهٔ خداوند.

-سلام بر دختر امیرالمؤمنین(ع)

«السَّلامُ عَلَیْکِ یَا بِنْتَ أَمِیرِالْمُؤْمِنِینَ» سلام بر تو ای دختر امیرالمؤمنین، امنیت بر تو ای دختر کسی که از زمان آدم تا قیامت، لقب امیرالمؤمنین فقط ویژه اوست و به هیچ‌کس دیگر نمی‌شود امیرالمؤمنین گفت. لقب امیرالمؤمنین اختصاصی است که مربوط به پروردگار است و برای امیرالمؤمنین رقم زده است.

-سلام بر دختر فاطمه(س) و خدیجه(س)

«السَّلامُ عَلَیْکِ یَا بِنْتَ فَاطِمَهَ وَ خَدِیجَهَ» سلام بر تو ای کسی که ریشه در وجود فاطمهٔ زهرا(س) و حضرت خدیجه(س) داری. حالا باید فاطمهٔ زهرا(س) را شناخت که حضرت معصومه(س) یک شاخهٔ وجودش است؛ باید خدیجهٔ کبری(س) را شناخت که حضرت معصومه(س) یک شاخه وجود این شجرهٔ طیبه است؛ یعنی خدا چه لطفی به فاطمهٔ زهرا(س) و خدیجهٔ کبری(س) داشته که فرزندی مثل فاطمهٔ معصومه را در نسل این دوتا قرار داده است.

-سلام بر دختر حسن و حسین(علیهما‌السلام)

«السَّلامُ عَلَیْکِ یَا بِنْتَ الْحَسَنِ وَ الْحُسَیْنِ» سلام بر تو ای دختر امام مجتبی(ع)، ای دختر حضرت ابی‌عبدالله‌الحسین(ع). چطور می‌شود که این دو برادر یک دختر داشته باشند؟ امام مجتبی(ع) دختری به‌نام «ام عبدالله» را در خانه‌‌ و دامن خودشان تربیت کردند که کنار علم، حلم، اخلاق و ایمانش، وقتی این دختر آمادهٔ همسر شدن شد(خوب دقت می‌کنید)، وجود مبارک حضرت ابی‌عبدالله‌الحسین(ع) در تمام دختران روزگار خودش، دختری غیر از او نمی‌شناخت که لیاقت همسری حضرت زین‌العابدین(ع) را داشته باشد. امام حسین(ع) دختر برادرش را برای زینت عبادت‌کنندگان و آقای سجده‌کنندگان عالم گرفت.

این دختر عجب ارزش و منزلتی داشته است! انگار که پروردگار این دختر را ویژهٔ زین‌العابدین(ع) خلق کرد. آن‌وقت از این زن و شوهر، یعنی از دختر امام حسن(ع) و پسر ابی‌عبدالله(ع)، چه کسی به‌دنیا آمد؟ امام باقر(ع) به‌دنیا آمد. فرزند امام باقر(ع) چه کسی بود؟ امام صادق(ع) بود. فرزند امام صادق(ع) چه کسی بود؟ موسی‌بن‌جعفر(ع) بود. یک طرف وجودشان تا امام دوازدهم به امام حسن مجتبی(ع) می‌رسد. حضرت مجتبی(ع) عجب امام با برکتی بوده است! نسل حضرت مجتبی(ع) هم نسل فوق‌العاده‌ای است؛ یکی از افراد نسل حضرت مجتبی(ع) که کنار حرم حضرت معصومه(س) دفن شده، آیت‌الله‌العظمی بروجردی است. حالا ببینید چه خبر است!

حالا بقیه‌اش را که درست هم به ما یاد داده‌اند؛ وقتی می‌خواهی به زیارت حضرت معصومه بروی، اول 34 بار «الله اکبر»، 33 بار «الحمدلله» و 33 بار «سبحان‌الله» بگو که بتوانی این عظمت را درک و تحمل کنی.

-سلام بر تو ای دختر، خواهر و عمهٔ ولی‌الله

«السَّلامُ عَلَیْکِ یَا بِنْتَ وَلِیِّ اللهِ» این «وَلیّ اللّه» یعنی چه؟ یک ولی‌الله از چاه درآوردند و به مصر آوردند، تمام مملکت مصر را دگرگون کرد، تمام بت‌ها رادر مصر سرنگون کرد، اسلام الهی را در مصر حاکم کرد و هفت سال قحطی را به‌گونه‌ای نظام داد که یک نفر صبحانه‌اش لنگ نشد. این ولی‌الله است!

«السَّلامُ عَلَیْکِ یَا بِنْتَ وَلِیِّ اللهِ» سلام بر تو ای دختر ولی‌الله!

«السَّلامُ عَلَیْکِ یَا أُخْتَ وَلِیِّ اللهِ» سلام بر تو ای خواهر ولی‌الله!

«السَّلامُ عَلَیْکِ یَا عَمَّهَ وَلِیِّ اللهِ» سلام بر تو ای عمهٔ ولی خدا!

چه خبر است؟! این خانم کیست؟! «بِنْتَ وَلِیِّ اللهِ»، «أُخْتَ وَلِیِّ اللهِ»، «عَمَّهَ وَلِیِّ اللهِ»؟ چقدر خوب است که ما از خدا بخواهیم حقایق اهل‌بیت(علیهم‌السلام) را به ما بفهماند تا وقتی می‌خواهیم به زیارت برویم، با یک معرفت به زیارت برویم. دنبالهٔ مطلب دربارهٔ شخصیت حضرت معصومه(س) در این دههٔ کرامت، ان‌شاءالله فردا شب.

هر که آیین حقیقت نشناسد ز مَجاز ××××××××× خواجه در حلقهٔ رندان نشود مَحرم راز

یا که بیهوده مران نام محبت به زبان ××××××× یا چو پروانه بسوز از غم و با درد بساز

آن‌قدر حلقه بزن بر درِ درگاه خدا ×××××××‌ تا کند صاحب این خانه به رویَت در باز

هر که شد معتکف اندر حرم کعبهٔ دل ××××××××× حاش لِلّه که شود معتکف کوی مجاز

مگذارید قدم بیهوده در وادی عشق ××××××× که‌اندر این مرحله، بسیار نشیب است و فراز

کلام آخر؛ تشییع جنازهٔ غریبانهٔ حضرت زهرا(س)

دختر موسی‌بن‌جعفر(ع)! روزی که در این شهر شما از دنیا رفتید، تمام شهر تعطیل شد، تمام مردان شهر و زنان شهر گریه‌کنان بر سر و سینه زدند و در تشییع جنازهٔ شما شرکت کردند؛ اما مادرتان فاطمهٔ زهرا(س)، وقتی در مدینه از دنیا رفتند، مردان و زنان مدینه گریه‌کن او نبودند و تنها چند نفر گریه‌کن داشت: امیرالمؤمنین(ع)، امام مجتبی(ع) که آن‌ وقت هشت‌ساله، ابی‌عبدالله(ع) که هفت‌ساله و زینب کبری(س) که شش‌ساله بودند. اینها گریه‌کنندگانش بودند و تشییع جنازه هم نداشتند. نیمه‌شب در همان اتاق زندگی‌اش، علی(ع) با دست خودشان قبری کَندند و وقتی قبر آماده شد، امام دیدند طاقت بلند کردن جنازه و سرازیر کردن میان قبر را ندارند، کنار قبر دو رکعت نماز خواندند و گفتند: خدایا! به من کمک بده تا من این بدن را دفن بکنم. روایات نوشته‌اند: قامت زهرا(س) مثل قامت پیغمبر(ص) بود و اگر بنا بود تشییع کنند، باید هفت هشت ده نفر تابوت را بلند می‌کردند؛ اما امیرالمؤمنین(ع) به‌تنهایی بدن را برداشتند و بدن سبک بود. امام صادق(ع) می‌فرمایند: از بدن مادرم چیزی غیر از پوست و استخوان نمانده بود.

-دعای پایانی

خدایا! این بلای عظیم کرونا را از کرهٔ زمین بردار.

خدایا! بیماران این ویروس را به حق حضرت معصومه(س) شفا بده.

خدایا! درگذشتگانشان و همهٔ گذشتگان را غریق رحمت فرما.

خدایا! دین ما، کشور ما، ملت ما، مرجعیت ما، محراب و منبر ما و رهبری ما را از حوادث حفظ فرما.

خدایا! امام زمان(عج) را در این لحظه دعاگوی ما و زن و بچه‌ها و نسل ما قرار بده.

قم/ حرم حضرت معصومه(س)/ دههٔ کرامت/ تابستان1399ه‍.ش./ سخنرانی اول