بسم الله الرحمن الرحیم

«الحمدلله رب العالمین صلاة و السلام علی سید الانبیاء و المرسلین حبیب الهنا و طبیب نفوسنا ابی القاسم محمد صلی الله علیه و علی اهل بیته الطیبین الطاهرین و المعصومین المکرمین».

معیّت حق و امیرالمؤمنین(ع) تا روز قیامت

کتاب «تاریخ دمشق» از کتب مهم اهل‌سنت است که نویسنده‌اش عالمی به‌نام «ابن‌عساکر» است. ایشان این روایت فوق‌العاده را در جلد سوم، صفحهٔ 120 با سلسله سند خودشان نقل می‌کند. روایت کوتاهی است، ولی خدا می‌داند که چقدر معنا در این روایت نهفته است! روایت این است:

جملهٔ اول: «عَلِيٌّ مَعَ الْحَقِّ» علی با حق معیّت دارد و همراه است؛

جملهٔ دوم: «وَالْحَقُّ مَعَ عَلِيٍّ» حق هم با علی معیت دارد؛

جملهٔ سوم: «وَلَنْ يَتَفَرَّقَا حَتَّى يَرِدَا عَلَيَّ الْحَوْضَ يَوْمَ الْقِيَامَةِ» این دوتا، یعنی حق و علی محال است که از هم جدا شوند. حق و علی، علی و حق همراه هستند و معیّت دارند. تا چه وقتی معیّت دارند؟ تا اینکه روز قیامت در کنار حوض کوثر بر من وارد شوند.

این روایت، خیلی کوتاه است و یک خط هم نمی‌شود،ولی من با خواست خدا، کتابی نزدیک سیصد صفحه در توضیح این روایت نوشته‌ام. این حق چیست که با علی(ع) معیّت دارد؟ یکی ایمان است؛ ایمانْ حق است. ایمان به خدا، قیامت، فرشتگان، قرآن و 124هزار پیغمبر. این حق در این جلوه‌اش با علی(ع) معیّت دارد.

امیرالمؤمنین(ع)، شیفته و سرگشتۀ ذات خداوند

پیغمبر اکرم(ص) روایت دیگری دارند که بعضی‌ها گلایهٔ مختصری از امیرالمؤمنین(ع) نزد حضرت کردند، پیغمبر(ص) فرمودند: گلایه نکنید و زبانتان را نگه دارید! در کنار علی جای گلایه وجود ندارد، چراکه «علیٌ مَمسُوس فی ذاتِ الله». درک این روایت بسیار بسیار مشکل است!

-معیّت پنهان امیرالمؤمنین(ع) با انبیای الهی

واقعاً این را از روی ایمان می‌گویم؛ علی(ع) از ولادت تا شهادت، با حق در همهٔ تجلیاتش بوده و همراهی داشته است. خود امیرالمؤمنین(ع) می‌فرمایند: «كُنْتَ‏ُ مَعَ الأنْبياء سِرًّاً» باز درک این مسئله هم کار مشکلی است! حضرت می‌فرمایند که من با 124هزار پیغمبر در پنهان بوده‌ام؛ این یعنی چه؟ من با 124 هزار پیغمبر معیّت داشته‌ام؛ آیا معنی‌اش این است که همهٔ پیغمبران عاشق من و مؤمن به من بوده‌اند؟ وقتی همهٔ انبیا طبق آیات قرآن در سورهٔ اعراف و سورهٔ بقره، به پیغمبر و قرآن ایمان داشته‌اند، این امری یقینی است! پیغمبر اکرم(ص) و علی‌بن‌ابی‌طالب یک جان و «أَنْفُسَنَا وَ أَنْفُسَکمْ» بوده‌اند، به‌صورت پنهان و با کیفیت عشق و ایمان با انبیا بوده یا معیّتش با پیغمبران به‌صورت دیگر بوده است. «وَ مَعَ رَسول اللّه جَهراً» اما معیّت من با پیغمبر اکرم(ص) به‌طور آشکار بوده است.

امیرالمؤمنین(ع) و قرآن، معرّف یکدیگر

-امیرالمؤمنین(ع)، وجود عینی قرآن

روایت دیگری هم داریم که می‌گوید: «عَلِيٌّ مَعَ الْقُرْآنِ وَالْقُرْآنُ مَعَ عَلِيٍّ» علی با قرآن معیّت دارد و قرآن با علی. ما اگر برای قرآن مجید چند وجود تصور کنیم: وجود ذهنی، قرآنی که در حافظه است؛ وجود لفظی، قرآنی که به زبان جاری می‌شود؛ وجود کتبی، قرآنی که در اختیار همهٔ مسلمان‌ها و بین دو جلدِ خطی و چاپی‌اش است؛ یک وجود هم وجود عینی قرآن است که امیرالمؤمنین(ع) آن وجود عینی قرآن است. قرآن یک وجود ذهنی، یک وجود کتبی، یک وجود لفظی و وجود دیگرش، وجود انسانی قرآن است؛ یعنی هرکس امیرالمؤمنین(ع) را ببیند، کل قرآن را با همهٔ اسرار و علومش دیده است و بین علی(ع) و قرآن هیچ جدایی نیست.

-امیرالمؤمنین(ع)، حقیقتی در دو جلوۀ لفظی و انسانی

در حقیقت، او یک ماهیت، نور و حقیقت در دو جلوهٔ لفظی و جلوهٔ انسانی است. وقتی قرآن‌ها را در جنگ صفین با ترفند و خدعهٔ عمروعاص بر سرِ نیزه کردند و مردم هم گوش به امیرالمؤمنین(ع) ندادند که حضرت فریاد می‌زدند: من قرآن ناطق هستم و این قرآن‌های سر نیزه، قرآن کتبی است؛ شما از من اطاعت کنید! اماگول‌خورده‌های لشکرش روی برگرداندند و سبب شدند که ظاهرِ جنگ به شکست بینجامد؛ بعد هم جنگ نهروان و بعد هم شهادت امیرالمؤمنین(ع) پیش آمد که عاملش همان گول‌خورده‌های جنگ صفین بودند. «عَلِيٌّ مَعَ الْحَقِّ وَالْحَقُّ مَعَ عَلِيٍّ، عَلِيٌّ مَعَ الْقُرْآنِ وَالْقُرْآنُ مَعَ عَلِيٍّ»؛ در بعضی از روایات: «وَ لَنْ یفْتَرِقَا حَتّی یرِدَا عَلَی الحَوْضِ یوْمِ القِیامَةِ»؛ به نقل تاریخ دمشق: «لَنْ يَتَفَرَّقَا حَتَّى يَرِدَا عَلَيَّ الْحَوْضَ» اینها از هم جدایی ندارند تا هر دو در روز قیامت به من برسند.

 قم-کاشان/ برنامهٔ حکیمانه/ ربیع‌الاول/ پاییز 1399ه‍.ش./ جلسهٔ هفتم