İslam öğretileri acısından diğer mahlûkatlar için bir hukuk tarif edilmiş midir?

S.a lütfen kaynaklarını bildirmek suretiyle hak ve hukuk kavramı sadece insanlara ait midir? Yoksa diğer mahlûkatlar; canlı, cansız, hayvanlar içinde bir anlam ifade eder mi? Başka bir tabirle İslam öğretileri acısından diğer mahlûkatlar için bir hukuk tarif edilmiş midir?
Kısa Cevap

 

Dini kaynaklarda bu konuyla ilgili birçok rivayet bulunmaktadır. Bunlardan anlaşıldı kadarıyla hak ve hukuk kavramı sadece insanlara özgü kavramlar değildir. Bilakis diğer bütün mahlûkatlarında hak ve hukuka sahip oldukları anlaşılmaktadır. Örneğin  “men la yehzer’ul-fakih” kitabında bir bölüm hayvanın sahibine hakkı olarak adlandırılmış ve bu konuyla ilgili hadisler nakil edilmiştir. Örnek verme babından orada geçen bir rivayeti zikir edelim:

Peygamber Efendimiz(s.a.a) şöyle buyuruyor: havanlarının sahiplerinin üzerinde hakları vardır. Bunlar: Ne zaman yere inse ona ot versin, ne zaman bir suyun kenarından geçse ona su içirsin,  gücünden öte ona yük yüklemesin, takat getiremeyeceği uzun yolculuklara çıkarmasın ve hiçbir zaman onun yüzüne vurmasın; zira o hayvan Allah’ı zikir etmektedir.[1] Yine “Bihar’ul-Envar” kitabında Hayvanın sahibine olan hakları başlığında rivayetler yer almaktadır. Ezcümle şu rivayet: İmam Sadık(a.s) buyuruyor. Hayvanın sahibinin üzerinde yedi hakkı vardır. Gücünden öte ona yük yüklemesin Ne zaman yere inse ona ot versin, ne zaman bir suyun kenarından geçse ona su içirsin…[2]

Diğer mahlûkatların insan üzerindeki haklarına delalet eden rivayetlerden anlaşıldığı üzere hak ve hukuk kavramı sadece insana özgü değildir. Diğer mahlûkatlar içinde geçerlidir.

Konu hakkında daha fazla bilgi için: “Canlı ve cansız varlıkların Allah’ı tespihi” adlı 7585 No. soru cevap portalına başvurabilirsiniz.

 

[1] Şeh Saduk, Men la yehzer’ul-fakih.

[2] Meclisi, Muhammed Bagır, Bihar’ul-Envar.