اگر بررسي کارشناسي و دقيقي در زمينه فرهنگ عاشورا و نگراني دشمنان اسلام از نهضت حسيني انجام گيرد و اينکه بسياري از نقشه‌ها و توطئه‌هاي آنان از طريق اين نهضت و توجه به ارزشها و ضد ارزشها در آن نقش برآب مي شود، به يقين اهميت و جايگاه فرمايش‌هاي گهربار مقام معظم رهبري، حضرت آيت الله العظمي خامنه اي دو چندان مشخص مي شود، چرا که در فرمايش‌هاي ايشان کاملاً به مقتضيات و زمان شناسي عنايت ويژه اي شده است و براساس آن، ضمن بيان اهميت والاي نهضت عاشورا و عزاداريها براي زنده نگه داشتن اين نهضت، آسيب ها و آفت ها را به صورت دقيق بررسي و بيان فرموده اند و تحليل هاي بسيار روشن و عالمانه اي را ارائه فرموده‌اند که به يقين توجه به اين بيانات تحليلگرانه، بسياري از حقايق را براي ما روشن مي سازد و از اجراي ناخودآگاهانه نقشه هاي دشمن باز مي دارد.
از ويژگي‌هاي بارز فرمايش‌هاي مقام معظم رهبري (دام ظله العالي) به نکات ذيل مي‌توان اشاره کرد:
1- زمان شناسي:
مقام معظم رهبري در سخنان خويش به مقتضيات زمان کاملاً توجه داشته و دارند و اين نکته مهم باعث توجه مضاعف به مسائل محوري در نهضت حسيني و عزاداري ها در آن شده است و با توجه به فلسفه وجودي عزاداري، آنچه که اصل اين موضوع را مورد خدشه قرار مي‌دهد شناسايي و به علاقه‌مندان به اين نهضت ارائه شده است که مبادا در دامن حيله هاي دشمن گرفتار شوند و به جاي پرداختن به اصول، در فروعات توقف نمايند و ضد ارزشها جاي ارزشها را بگيرد.
2- دشمن شناسي:
مقام معظم رهبري براساس الهام گرفتن از آيات الهي و سيره معصومين (عليهم السلام) و ملاک هاي موجود، دوست را از دشمن تشخيص داده و براساس آن، عزاداري ها را آسيب شناسي نموده و آفت ها را بيان مي فرمايند، اگر در موقعيتي با شجاعت تمام مسئله قمه زني و حرمت آن را بيان مي فرمايند، به دليل سوء استفاده دشمن از اين مسئله عليه اسلام به ويژه شيعه در رسانه ها، مطبوعات و سايت هاي اينترنتي بوده است و همچنين راهنمايي هاي ايشان در عرصه هاي مختلف کاملاً گوياي اين است که در دشمن شناسي تبحر خاصي دارند و اين ميسر نشده است مگر با چنگ زدن به قرآن و عترت (عليهم السلام).
3- تأکيد بر ارائه مطالب مستند:
مقام معظم رهبري در گريه کردن، گرياندن و عزاداري بر اباعبدالله الحسين (ع) نيز تأکيد مضاعف بر استفاده از منابع مستند و معتبر روايي و تاريخي دارند و خود نيز در عمل ثابت کرده اند که نمونه بارز آن خواندن مصائب اهل بيت (ع) و حوادث عاشورا از روي مقتل هاي معتبر و منقلب کردن مخاطبين و نمازگزاران نماز جمعه و ساير افراد مي باشد. بنابراين توجه به اين نکته مهم باعث پرهيز از تحريفات، انحرافات، بدعتها و خرافات در نهضت عاشورا خواهد شد و عزاداري ها را خدشه دار نخواهد کرد، در واقع تکيه بر مطالب و منابع مستند تاريخي باعث مصون ماندن عزاداريها از تحريفات و بدعت ها مي‌شود.
4- اهميت و آثار و فوايد عزاداري و زيارت امام حسين (ع):
عزاداري بر امام حسين (ع) از اهميت و جايگاه ويژه اي در مکتب اسلام برخوردار است، به ويژه فرمايش‌هاي گهربار پيامبر اعظم (ص) و اهل بيت طاهرين ايشان و سيره معصومين (عليهم السلام) کاملاً گوياي اين اهميت است، چرا که وقتي در روايت آمده است که اگر کسي بر امام حسين (ع) و مصائب او گريه کند يا ديگران را بگرياند و يا محزون شود بهشت بر او واجب مي شود و روايات مختلف ديگر در اين زمينه که حتي زيارت امام حسين (ع) را بالاتر از حج عمره بيان مي‌فرمايند، اهميت اين عزاداريها را دو چندان مي کند، اما مهم توجه به فلسفه وجودي عزاداري است تا تحريفات و بدعت ها در آن رسوخ پيدا نکند. البته با توجه به اين که يکي از علل وجودي عزاداريها، زنده نگه داشتن اين نهضت است، توجه به ماهيت نهضت و علت ماندگاري آن ضروري است و اگر ما بتوانيم نکات برجسته نهضت را به شکل پسنديده اي استخراج نموده و به ديگران تبيين کنيم، به يقين اهميت و جايگاه نهضت حسيني (ع) بيش از پيش روشن مي شود و در اين صورت نقش عزاداري در بعدهاي فردي و اجتماعي بيشتر روشن مي شود. از جمله آثار فردي عزاداري حضرت سيدالشهدا، ايجاد انگيزه در فرد براي شناخت بيشتر حضرت مي باشد، اينکه علت ماندگاري و جاودانه شدن حضرت چيست؟ همين باعث مي شود با سيره امام حسين (ع) بيشتر آشنا شود و بداند که در مکتب حسيني ذلت راه ندارد و هرگز حاضر نيستند به خاطر مقام و منصب و مال و منال دنيوي عزت خويش را زير سوال ببرند و در اين صورت بهتر مي فهمد که «مرگ سرخ بهتر از زندگي ننگين است» يعني چه؟ و هرگز حاضر نمي شود که عزت و کرامت انساني خويش را پايمال کند و هميشه سعي مي‌كند تا آزاد مرد باشد.
از آثار اجتماعي عزاداري بر امام حسين (ع) احساس مسئوليت نسبت به جامعه و مشکلات و آفت هاي موجود در جامعه است، عزاداري صحيح باعث ايجاد عطش در عزاداران نسبت به آشنايي بيشتر با مکتب و مرام حسيني (ع) خواهد شد و همين باعث مي شود وقتي در فلسفه قيام ابا عبدا... الحسين (ع) اين عبارت را مي بيند که « من براي خوشگذراني و عياشي و فساد و ظلم قيام نکرده ام بلکه براي احياي دو فريضه ديني، يعني امر به معروف و نهي از منکر قيام کرده ام» کاملاً روشن مي شود که هدف امام حسين (ع) در بعد اجتماعي چيست؟ و حاضر است براي رفع دردها و امراض و مشکلات روحي و مفاسد اجتماعي، خود را قرباني کند تا جامعه در مسير کمال و انسانيت قرار گيرد. در ارتقاء كيفيت عزاداري ها، البته بايد به فلسفه وجود عزاداري توجه نمود كه به طور كلي هدف از برگزاري اين عزاداري ها چيست؟ و بر اين اساس بايدها و نبايدها نيز مشخص مي شود.
به طور اجمال فلسفه وجودي عزاداريها، زنده نگه داشتن نهضت حسيني و آرمانهاي نهضت است، بر اين اساس بايدها در نهضت اهداف الهي و قرآني خواهد بود كه آقا امام حسين(ع) نيز در خطابه هاي خويش به مواردي از آنها اشاره فرموده اند كه عبارتند از:
1- احياء سيره و سنت پيامبر (ص) كه در زمان معاويه و يزيد روبه فراموشي سپرده شده بود و در دوره خلفاي سه گانه به شكلي ديگر.
2- احياء دو فريضه الهي يعني امر به معروف و نهي از منكر.
3- احياء ارزشهاي ديني همچون نماز كه در ظهر عاشورا نيز اقامه مي شود.
4- پرهيز از ضد ارزشها چون اعمالي كه در قرآن كريم از آنها نهي شده است مثل شرابخواري، رباخواري، حرام خواري و ساير كارهايي كه جزء شئونات اسلامي محسوب نمي شود.
5- پرهيز از تعلقات دنيوي چون مال، مقام و منصب كه انسانهاي باسابقه اي را در جريان كربلا فريفت.
6- پرداختن به معنويات و ارتباط معنوي با معبود حقيقي همچنانكه امام حسين (ع) در شب عاشورا همراه ياران باوفايش انجام دادند.
انحرافات و بدعتها به شيوه هاي مختلف و به اهداف گوناگون وارد مجالس عزاداري شده است كه از جمله به موارد ذيل مي توان اشاره نمود:
1- خوف و هراس معاندين اسلام از نهضت حسيني و برنامه ريزي هاي كارشناسي جهت براندازي يا تضعيف نهضت حسيني كه در قالب تحريفات، انحرافات و بدعتها صورت مي گيرد.
2- وجود عده‌اي از متوليان هيئات، مداحان و سخنرانان كه آشنائي كامل با منابع غني اسلامي ندارند و چون به سنديت مطالب توجه نداشته و ندارند باعث ورود مطالبي در عزاداري ها مي شود كه اساس و ريشه ندارد.
3- تكيه كردن به يكسري گفته هاي غيرمعتبر و عمل كردن بر اساس آنها كه به مرور زمان شهرت پيدا مي كند.
4- افراط و تفريط در بعضي از دوره هاي حكومتي چون حكومت صفوي كه متاسفانه افراط و زياده روي در بعضي از حوادث و وقايع تاريخي عاشورا صورت گرفته است كه قبل از آن رخ نداده بود.
5- عمده نگراني از نهضت حسيني از جانب صهيونيست هاست كه بر اين اساس دولتهاي مطرح در جهان مثل آمريكا و ساير كشورهاي آمريكائي و اروپائي را به واكنش وا مي دارد كه بودجه هاي كلاني را در اين راستا هزينه نمايند كه در اين راستا مي توان به اقدامات سيا در مبارزه با نهضت حسيني اشاره نمود.
6- تضعيف روحانيت كه كارشناسان اين نهضت مي باشند، تا بتوانند توسط افراد ساده لوح خواسته هاي خود را در قالب تحريفات وارد عزاداري ها نمايند. در اين رابطه «مايكل برانت» يكي از معاونان سابق سازمان اطلاعاتي مركزي آمريكا (سيا) مي‌‌گويد: « ... پس از نظرسنجي ها و جمع آوري اطلاعات از سراسر جهان به اطلاعات مهمي دست يافتيم، متوجه شديم كه قدرت مذهبي شيعه در دست مراجع و روحانيت مي باشد ... اين تحقيقات ما را به اين نتيجه رساند كه به طور مستقيم نمي توان با مذهب شيعه رو در رو شد و امكان پيروزي بر آن بسيار سخت است و بايد پشت پرده كار كنيم، ما به جاي ضرب المثل انگليسي «اختلاف بيانداز حكومت كن» از سياست «اختلاف بيانداز نابود كن» استفاده كرديم و در همين راستا برنامه هاي گسترده اي را براي سياستهاي بلند مدت خود طرح كرديم، حمايت از افرادي كه با مذهب شيعه اختلاف نظر دارند و ترويج كافر بودن شيعيان به گونه اي كه در زمان مناسب عليه آنها توسط ديگر مذاهب اعلام جهاد شده است. همچنين بايد تبليغات گسترده اي را عليه مراجع و رهبران ديني شيعه صورت دهيم تا آنها مقبوليت خود را در ميان مردم از دست بدهند».
7- استفاده از افراد سودجو و شهرت طلب: «مايكل برانت» در اين باره مي گويد : يكي ديگر از مواردي كه بايد روي آن كار مي كرديم موضوع فرهنگ عاشورا و شهادت طلبي بود كه هر ساله شيعيان با برگزاري مراسمي اين فرهنگ را زنده نگه مي دارند. ما تصميم گرفتيم با حمايتهاي مالي از برخي سخنرانان، مداحان و برگزاركنندگان اصلي اين گونه مراسم كه افراد سودجو و شهرت طلب هستند عقايد و بنيانهاي شيعه و فرهنگ شهادت طلبي را سست و متزلزل كنيم و مسائل انحرافي در آن به وجود آوريم، به طوري كه شيعه يك گروه جاهل و خرافاتي در نظر آيد. 8- تضعيف مرجعيت و ولايت و وارد كردن موارد خرافي با تضعيف يا كنار زدن مرجعيت ... مايكل برانت در ادامه مي گويد :
در مراحل بعد بايد مطالب فراواني عليه مراجع شيعه جمع آوري شده و به وسيله مداحان ونويسندگان سودجو انتشار دهيم و تا سال 1389 مرجعيت را كه در سد راه اصلي اهداف ما مي باشند تضعيف كرده و آنان را به دست خود شيعيان و ديگر مذاهب اسلامي نابود كنيم و در نهايت تير خلاص را بر اين فرهنگ و مذهب بزنيم. (روزنامه جمهوري اسلامي ، 5/3/83)
راههاي مبارزه با انحرافات و تحريفات در عزاداريها :
1. تكيه بر منابع مستند و تاريخي در بيان وقايع عاشورا.
2. استفاده از كارشناسان متخصص و توانمند در تحليل وقايع عاشورا.
3. تقويت روحانيت به عنوان سنگربانان نهضت حسيني.
4. حمايت قاطع و تقويت جايگاه واقعي مرجعيت.
5. سازماندهي هيئات مذهبي.
6. آموزش تخصصي مداحان اهل بيت عصمت و طهارت (ع) و ارائه آگاهي هاي لازم.
7. تبيين اهداف و نقشه هاي دشمنان اسلام به ويژه صهيونيست.
8. تنظيم مطالب مدون در رابطه با آسيب شناسي عزاداري ها و ارائه راهكارهاي مناسب جهت مبارزه با آسيب ها و آفتها.
حجت الاسلام علي جديدبناب
عضو هيئت علمي دانشگاه
منبع : تبیان زنجان
