گناهانی که بلا نازل می‌کند (فرازی از دعای کمیل)

تو كز محنت ديگران بى غمى

نشايد كه نامت نهند آدمى (2)

رسول خدا صلى الله عليه و آله فرمود:

مَنْ أَصْبَحَ لَايَهْتَمُّ بِأُمُورِ المُسْلِمِينَ فَلَيْسَ بِمُسْلِمٍ (3) .

كسى كه صبح كند و به امور مسلمانان اهتمام نورزد مسلمان نيست.

برنامه كمك رسانى به يكديگر و توجّه به امور مسلمانان و به ويژه رسيدگى به فرياد فرياد خواهان، دستور حضرت حق و سفارش پيامبر اسلام صلى الله عليه و آله و امامان بزرگوار عليهم السلام است.

امام صادق عليه السلام فرمود:

كسى كه رنج و غصه اى را از مؤمنى برطرف كند، خدا رنج و غصه آخرت او را برطرف مى‌كند و با دل خنك از قبرش درآيد. و كسى كه گرسنگى مؤمنى را بزدايد، خدا او را از ميوه بهشت بخوراند. و كسى كه با شربت آبى مؤمن تشنه را سيراب كند، خدا او را از رحيق مختوم سيراب فرمايد (4) .

همچنين آن حضرت فرمود:

هركس به فرياد برادر مؤمن غصه دار و تشنه‌اش به هنگام سختى و رنجش برسد، غصه‌اش را برطرف كند و او را براى رسيدن به حاجتش يارى دهد، خدا از جانب خود هفتاد و دو رحمت برايش بنويسد كه يكى از آن هفتاد و دو رحمت را در دنيا براى اصلاح امور زندگيش پيش اندازد و هفتاد و يك رحمت را براى ترس و هول قيامتش ذخيره كند (5) .

2- ترك كمك به ستمديده

برنامه كمك به مظلوم و يارى دادن به كسى كه مورد ستم واقع شده، به اندازه اى در اسلام حائز ارزش و اهميت است كه اميرالمؤمنين عليه السلام در دقايق آخر عمرش در شب بيست و يكم ماه رمضان، در ضمن سفارش و وصيّتش به فرزندان فرمودند:

كُونَا لِلظَّالِمِ خَصْماً وَلِلْمَظْلُومِ عَوْناً (6) .

دشمن ستمكار و يار ستمديده باشيد.

آرى، اين زيباترين شعار اسلام و شعار عملى مؤمن در برابر ظلم و ظالم، و نسبت به مظلوم و ستمديده است.

رسول خدا صلى الله عليه و آله فرمود:

مَنْ أَخَذَ لِلْمَظْلُومِ مِنَ الظَالِمِ كانَ مَعى فِى الجَنَّةِ مُصاحِباً (7) .

هركس حق مظلوم را از ظالم باز ستاند، همنشين من در بهشت است.

حضرت على عليه السلام فرمود:

هنگامى كه ستمديده اى را ديدى او را بر ضد ستمكار يارى ده (8) .

و نيز آن حضرت فرمود:

أَحْسَنُ العَدْلِ نُصْرَةُ المَظْلُومِ (9) .

نيكوترين عدل، يارى رساندن به ستمديده است.

امام صادق عليه السلام فرمود:

هيچ مؤمنى نيست كه مؤمن ستمديده اى را يارى دهد، مگر اين كه يارى دادنش از روزه يك ماه، و اعتكافش در مسجد الحرام برتر است. و هيچ مؤمنى نيست كه برادر مؤمنش را يارى دهد، در حالى كه قدرت يارى دادن داشته باشد، مگر اين كه خدا در دنيا و آخرت ياريش دهد. و هيچ مؤمنى نيست كه برادر مؤمنش را در حالى كه توانايى يارى دادن به او را دارد واگذارد، مگر اين كه خدا او را در دنيا و آخرت واگذارد (10) .

رسول خدا صلى الله عليه و آله فرمود:

خداى عز و جل مى‌فرمايد: سوگند به عزّت و جلالم، قطعاً در دنيا و آخرت از ستمكار انتقام مى‌گيرم و يقيناً از كسى كه ستمديده اى را ببيند و قدرت بر يارى او داشته باشد و او را يارى ندهد انتقام خواهم گرفت (11) .

3- ضايع كردن امر به معروف و نهى از منكر

امر به معروف و نهى از منكر، دو فريضه مهم از فرائض الهى، و دو برنامه واجب از واجبات دينى است كه اجرايش بر كسى كه واجد شرايط است- يعنى معروف و منكر را مى‌شناسد و خود آراسته به معروف و دور از منكر است- لازم و حتمى است و ترك و ضايع كردن اين دو فريضه، گناهى بزرگ و سبب نزول بلاست.

امر به معروف و نهى از منكر، بزرگ ترين محور دين و حقيقت بسيار مهمى است كه همه انبيا به خاطر برپا داشتنش، مبعوث به رسالت شده‌اند.

اگر بساط اين دو فريضه برچيده شود، و علم و عمل به آن از بين برود، حركت نبوت تعطيل مى‌شود و دين به نابودى مى‌رسد و گمراهى همه را مى‌گيرد و نادانى و جهالت شيوع پيدا مى‌كند و فساد به همه امور مردم سرايت مى‌يابد و شهرها رو به خرابى مى‌رود و انسان‌ها به چاه هلاكت مى‌افتند.

قرآن مى‌فرمايد:

وَلْتَكُن مِنْكُمْ أُمَّةٌ يَدْعونَ إِلَى الْخَيْرِ وَيَأْمُرونَ بِالْمَعْروفِ وَيَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْكَرِ وَأُولئِكَ هُمُ الْمُفْلِحونَ (12) .

از شما ملّت اسلام بايد گروهى باشند كه همه را به خير دعوت كنند و امر به معروف و نهى از منكر نمايند، اينان كه به امر به معروف و نهى از منكر اقدام مى‌كنند، همان رستگارانند.

وَالمُؤْمِنونَ وَالمُؤْمِناتُ بَعْضُهُم أَوْلِيآءُ بَعْضٍ يَأمُرُونَ بِالمَعْروفِ وَيَنْهَوْنَ عَنِ المُنْكَرِ (13) .

مؤمنان و مؤمنات دوستان يكديگرند امر به معروف و نهى از منكر مى‌كنند.

رسول خدا صلى الله عليه و آله فرمود:

لَتَأمُرُنَّ بِالمَعروفِ وَلَتَنهَوُنَّ عَنِ المُنْكَرِ أَو لَيُسَلِّطَنَّ اللَّهُ عَليكُم شِرارَكُم ثُمَّ يَدعُو خِيارُكم فلا يُستَجابَ لَهُم (14) .

شما مردم بايد امر به معروف و نهى از منكر كنيد وگرنه خدا اشرارتان را بر شما چيره مى‌سازد، پس خوبانتان دعا مى‌كنند ولى دعايشان مستجاب نمى‌شود.

پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله فرمود:

از نشستن در جادّه‌ها كه محل رفت و آمد مردم است بپرهيزيد. گفتند: ما را از آن چاره اى نيست چون مجالس گفتگوى ماست. فرمود: اگر چاره اى نداريد پس حق جاده را رعايت كنيد. گفتند: حق جادّه چيست؟ فرمود: فروپوشى چشم از نامحرم، خوددارى از آزار مردم، پاسخ سلام و امر به معروف و نهى از منكر (15) .

و نيز آن حضرت فرمود:

همه سخنان انسان به زيان اوست نه به سودش، مگر امر به معروف و نهى از منكر و ذكر خدا (16) .

امام باقر عليه السلام فرمود:

خدا به شعيب وحى كرد: از قوم تو صد هزار نفر را عذاب مى‌كنم، چهل هزار نفر از اشرار و شصت هزار نفر از خوبان. گفت: پروردگارا، عذاب اشرار در جاى خود صحيح است، خوبان چرا؟ خدا وحى فرمود: خوبان، نسبت به اشرار خيرخواهى نكردند و از بدى‌ها بازشان نداشتند و به آنان اعتراض نكردند و به خاطر خشم من بر آنان خشم نگرفتند (17) .

امام صادق عليه السلام مى‌فرمايد:

مردى از قبيله خثعم خدمت رسول خدا صلى الله عليه و آله رسيد و گفت: اى رسول خدا، مرا خبر ده بهترين برنامه اسلام چيست؟ فرمود: ايمان به خدا. گفت: پس از آن؟

فرمود: صله رحم. پرسيد: بعد از آن؟ فرمود: امر به معروف و نهى از منكر.

پرسيد: كدام عمل نزد خدا مبغوض‌تر است؟ فرمود: شريك انگاشتن براى خدا.

گفت: پس از آن؟ فرمود: قطع رحم. پرسيد: بعد از آن؟ فرمود: امر به منكر و نهى از معروف (18) .