وضعیت دوران امام باقر (ع) به گونه اى بود که جلسات عزا بسیار سخت و دشوار برگزار مى شد. بنى امیه روشى اتخاذ کرده بود که از هر نوع حرکت و برنامه اى که در راستاى بیدارى امت اسلام و افشاگرى چهره ستمگران اموى باشد، جلوگیرى گردد؛ به همین جهت امام باقر (ع) مجالس عزادارى را در خفا و با حضور افراد خاصى برگزار مى کردند و از شعراى معروف آن زمان دعوت مى نمودند تا اشعارى بسرایند. یکى از آن شاعران کمیت بن زید اسدى (م ۱۲۶ ه.ق) بود که بیشتر شعرهاى خود را در مدح بنى هاشم و یادآورى مصایب آل رسول مى سرود.
مالک جهنى مى گوید امام باقر (ع) درباره روز عاشورا فرمود: «ولیندب الحسین و یبکیه و یأمر من فى داره بالبکاء علیه و یقیم فى داره مصیبته باظهار الجزع علیه و یتلاقون بالبکاء علیه بعضهم فى البیوت و لیعز بعضهم بعضاً بمصاب الحسین فأنا ضامن على اللّه لهم اذا احتملوا ذلک أن یعطیهم ثواب الفى حجه و عمره و غزوه مع رسول اللّه و الائمه الراشدین.»؛ (1) در روز عاشورا براى امام حسین مجلس عزا برپا نموده و بر مصایب آن حضرت همراه با خانواده بگریید و جزع و ناراحتى خویش را ابراز کنید. ضمن دیدار و ملاقات همدیگر بر آن حضرت گریه کنید و یگدیگر را تعزیت دهید و بگویید: «اعظم اللّه اجورنا بمصابنإ؛ححّّ بالحسین (ع) و جعلنا و ایاکم من الطالبین بثاره مع ولیه الامام المهدى من آل محمد(ص)». هر کس این عمل را انجام دهد، براى او در نزد خدا ثواب دو هزار حج و عمره و جهاد در رکاب رسول خدا (ص) و امامان راشدین را ضمانت مى کنم.
در یکى از مجالس عزا با حضور امام باقر (ع)، کمیت شعر مى خواند، وقتى به اینجا رسید که: «و قتیل بالطف غودر منهم بین غوغاء أمه و طعام»، امام باقر (ع) گریه زیادى کرد فرمود: «لو کان عندنا مال لاعطیناک و لکن لک ما قال الرسول (ص) لحسان ثابت، لازلت مؤیداً بروح القدس ما ذببت عنا اهل البیت»؛ (2) اگر سرمایه اى داشتیم در پاداش این شعر کمیت به او مى بخشیدیم اما جزاى تو همان دعایى است که رسول خدا (ص) درباره حسان بن ثابت شاعر معروف صدر اسلام فرمودند که همواره به خاطر دفاع از ما اهل بیت مورد تأییدات فرشته روح القدس خواهى بود.
شیخ طوسى مى گوید امام باقر (ع) وظیفه ما را در روز عاشورا چنین بیان مى فرماید: «ان البعید یؤمى الیه بالسلام و یجتهد فى الدعا على قاتله و یصلى من بعده رکعتین قال ذلک فى صدر النهار قبل ان تزول الشمس ثم لیندب الحسین و لیبکه و یأمر من داره ممن لا یتبعه بالبکاء علیه و یقیم فى داره المصیبه باظهار الجزع علیه»؛ (3) کسى که در راهى دور قرار دارد،- جهت زیارت - کافى است که به سوى کربلا اشاره نماید و سلام و درود بفرستد و در دعا و نفرین کشندگان شهداى کربلا بکوشد، آنگاه دو رکعت نماز بپا دارد باید این اعمال را پیش از زوال خورشید انجام دهد و پس از آن اهل خانه را جمع کند و مجلس عزا برگزار نماید و بر آن حضرت همگى بگریند.
پی نوشت:
(1) - کامل الزیارات، ص ۱۷۴ باب ۷۱، ثواب من زار الحسین (ع) یوم العاشورا و مصباح المتهجد، زیارت
(2) - مصباح المهتجد، ص ۷۱۳.عاشورا.
(3) - همان.
منبع : سبطین