مطابقت روز ظهور با روز عاشورا

عن الباقر(ع): یظهر المهدی(ع) فی یوم عاشورا و هو الیوم الذی قتل فیه الحسین بن علی۸ و کأنی به یوم السبت العاشر من المحرم قائم بین الرکن و المقام، جبرئیل عن یمینه و میکائیل عن یساره و تصیر إلیه شیعته من أطراف الأرض، تطوی لهم طیاً حتی یبایعوه، فیملأ بهم الأرض عدلاً کما ملئت جوراً و ظلماً‌.[۱]
از امام باقر(ع) روایت شده است که فرمودند:
حضرت مهدی(عج) در روز عاشورا ظهور می‌کند و این همان روزی است که حسین بن علی(ع) در آن کشته شد. گویا او را می‌بینم که در روز شنبه دهم محرم، بین رکن و مقام ایستاده است؛ جبرئیل سمت راست او و میکائیل سمت چپ او هستند و شیعیانش از اطراف زمین به سوی او می‌روند؛ زمین زیر پای آنان پیچیده می‌شود [و به سرعت در نوردیده می‌شود] تا با او بیعت نمایند. آنگاه به کمک آنان زمین را پر از عدل می‌کند چنانچه از ظلم و جور لبریز شده بود.
آموزه‌ای از این حدیث:
احادیث زیادی وجود دارد که در بر دارنده‌ی مضمون حدیث فوق می‌باشند، که زمان ظهور حضرت صاحب‌العصر(عج) را مطابق با ایام قیام حضرت ابا عبدالله الحسین(ع) یعنی ایام عاشورا، که موسم خاص عزادارای شیعیان بر آن حضرت است، دانسته و قیام حضرت بقیـه الله(عج) را در ارتباط کامل با قیام حضرت ثار الله(ع) معرفی کرده است.
از تأمل در این احادیث می‌توان به خوبی به جنبه‌ی انتقامی قیام حضرت مهدی(عج) و اینکه مجازات ظالمین زمینه‌ساز گسترش عدل و داد است، پی برد و به طور کلی نوع ارتباط میان حادثه‌ی کربلا و واقعه‌ی ظهور در این روایت مورد اشاره است.
چه بسا شور و شعور پیروان اهل بیت: در ایام عزاداری محرم و عاشورا و انگیزه‌های برائتی و انتقامی عزاداران، عامل کمک‌کننده‌ای برای آغاز قیام حضرت و به ثمر رسیدن آن باشد.
«احادیث رجعت»:
در تعریف «رجعت» در اصطلاح شیعیان می‌توان گفت: رجعت یعنی بازگشت امامان معصوم: و به همراه ایشان گروهی از انبیا و اولیای الهی و مؤمنان به عالم دنیا، برای آنکه حکومت الهی در زمین برقرار شود و هدایت و رهبری انسانها به دست ائمه اطهار: انجام شود و بازگشت سرکردگان ظلم و گمراهی و یاران آنان برای آنکه از آنان انتقام گرفته شود و مجازات و عذاب دنیایی بر آنان اعمال گردد.
وجود احادیث فراوان و آیات قرآنی زیاد در زمینه‌ی رجعت و تأکید ائمه معصومین: بر اعتقاد به رجعت، باعث شده تا رجعت یکی از ضروریات دینی شیعیان محسوب گردد. در اکثر روایات رجعت، دو موضوع اساسی مورد توجه قرار گرفته است:
۱ ـ دوران رجعت که همزمان با قیام پیروزمند آخرین ذخیره الهی، حضرت مهدی(عج) آغاز می‌شود، دوران حکومت امامان معصوم: بر انسانها و به ثمر رسیدن نبوت انبیا و وصایت اوصیای الهی و به بار نشستن و نمودار شدن حکمت الهی در خلقت انسانهاست. زمانی است که انسانها به هدفی که برای آن خلق شده‌اند، دست می‌یابند و بهشت زمینی و حیات حقیقی بشر در سایه‌ی سعادت دنیا و آخرت جلوه‌گر می‌شود.
هریک از ائمه معصومین: به عالم دنیا رجعت کرده و هزاران سال حکومت می‌کنند و چه بسا بعضی از ائمه بارها و بارها رجعت خواهند داشت. صفحه‌ی سیاه تاریخ بشر بسته خواهد شد و نسل بشر وارد دوره‌ی نورانی و آرمانی خواهد شد و تمام آن دوران تاریک جهل و ظلم و گمراهی و فساد و تباهی بشری، تنها به منزله‌ی مقدمه‌ای کوتاه نسبت به دوران شکوفایی استعدادهای بشری و اوج تکامل انسانها، تحت راهبری برگزیدگان الهی خواهد بود.
۲ ـ دوران رجعت، دوران گرفتن انتقام از سردمداران ظلم و گمراهی بشر است و به همراه آنان مجازات کسانی که در افروختن آتش ظلم و تباهی مددکار آن ظالمان بودند. دوران رجعت، زمان بازگرداندن آن ظالمان به دنیاست جهت خونخواهی و احقاق حق مظلومان و صد البته مجازات دنیایی چیزی از عذاب برزخ و قیامت ظالمین کم نخواهد کرد و آن عذاب به قوت خود باقی خواهد بود.
چنانچه از روایات به دست می‌آید، ‌اضافه بر اینکه در زمان رجعت سرکردگان ظلم در طول تاریخ بشر زنده شده و به سزای اعمال خود خواهند رسید، در زمان هریک از رجعتهای ائمه معصومین:، این برگزیدگان الهی که اولیای دم اجداد مطهر خود هستند، ظالمین به اهل بیت: و غاصبین حق آنان و یاران و پیروان آنان را زنده کرده و به عذاب خواهند رساند و هریک از مؤمنین در مجازات و انتقام ظالمان سهیم خواهند بود. علی‌الخصوص روایات تأکید بیشتری بر عذاب بانیان ظلم در واقعه‌ی کربلا و ظالمین به امام حسین(ع) و اهل بیت او دارد و تأکید دارد بر اینکه آن حضرت اولین امامی است که به عالم دنیا رجعت می‌فرماید و رجعت او همزمان با ظهور حضرت مهدی(عج) خواهد بود.
بنابراین از بسیاری از روایات باب رجعت می‌توان ماهیت انتقامی قیام حضرت صاحب‌العصر و الزمان(عج) و نیز رجعت هریک از ائمه معصومین: را استفاده کرد. بلکه اصل زمینه‌ساز بودن مجازات ظالمین برای برقراری حکومت حق و اجرای عدالت به خوبی از این روایات قابل استفاده است.
در اینجا به تناسب مباحث این نوشتار تنها به ذکر چند روایت از احادیث باب رجعت اکتفا کرده و بحث شامل و کامل را به محل خود موکول می‌نماییم.
حدیث ۱    عن الصادق(ع) أول من تنشق الأرض عنه و یرجع إلی الدنیا الحسین بن علی(ع) و أن الرجعه لیست بعامه و هی خاصه لایرجع إلا من محض الإیمان محضا أو محض الشرک محضاً.[۲]
امام صادق(ع) فرمود:
اولین کسی که زمین بر او شکافته می‌شود و به دنیا برمی‌گردد، حسین بن علی(ع) است و رجعت، عمومی و همگانی نیست، بلکه برای گروه خاصی است و رجعت نمی‌کند به دنیا مگر کسی که ایمان محض و خالص داشته باشد و ایمان خود را خالص کرده باشد یا به طور کامل در شرک فرو رفته باشد و در دل خود چیزی غیر از شرک نپروریده باشد.
حدیث ۲    عن الصادق(ع) : ... فلا یبقی أحد ممن قاتلنا و ظلمنا و رضی بما جری علینا الإقتل فی ذلک الیوم ألف قتله[۳]...
امام صادق(ع) فرمود:
... پس آنگاه باقی نمی‌ماند احدی از کسانی که با ما جنگید و به ما ظلم کرد و به ظلمهایی که به ما روا داشته شد، راضی شد، مگر آنکه در آن روز [رجعت] هزار بار کشته شود...
حدیث ۳    عن أبی جعفر(ع) قال: قال الحسین(ع) لأصحابه قبل أن یقتل : إن رسول الله(ص) قال لی: یا بنی إنک ستساق إلی العراق و هی أرض قد التقی بها النبیون و أوصیاء النبیین و هی أرض تدعی عموراء، و إنک تستشهد بها و یستشهد معک جماعه من أصحابک لایجدون ألم مس الحدید و تلا: )قلنا یا نار کونی برداً و سلاماً علی ابراهیم([۴] یکون الحرب برداً و سلاماً علیک و علیهم. فأبشروا فو الله لئن قتلونا فإنا نرد علی نبینا، قال: ثم أمکث ما شاءالله فأکون أول من ینشق الأرض عنه فأخرج خرجه یوافق ذلک خرجه أمیرالمؤمنین(ع) و قیام قائمنا(عج)»[۵]...
از امام باقر(ع) روایت شده است که امام حسین(ع) قبل از شهادت به اصحاب خود فرمود: پیامبر خدا(ص) به من فرمودند: ای فرزندم! تو [روزی] به عراق گسیل خواهی شد و آن سرزمینی است که پیامبران و اوصیای پیامبران در آن گرد هم آمده و با هم ملاقات کرده‌اند. آن زمین «عمورا» نامیده می‌شود و تو در آنجا شهید می‌شوی و گروهی از یارانت به همراه تو شهید می‌شوند. آنان از [ضربت شمشیر و] تماس آهن [بر بدنهایشان] هیچگونه دردی را احساس نمی‌کنند. سپس آیه‌ی شریفه‌ی )ما گفتیم:‌ ای آتش! بر ابراهیم سرد و سلامت باش([۶] را تلاوت کرده و فرمودند: جنگ بر تو و آن گروه سرد و سلامت خواهد بود.
[سپس امام حسین(ع) به یاران خود فرمود:] اکنون بشارت دهید، چرا که به خدا قسم اگر ما را بکشند، ما بر پیامبر خود وارد می‌شویم. [بعد از آن] فرمود: [من بعد از کشته شدن،] آن مقدار که خداوند اراده کند، درنگ خواهم کرد و اولین نفری خواهم بود که زمین بر او شکافته می‌شود و خارج می‌شوم به خروجی که با خروج امیرالمؤمنین(ع) و قیام قائم ما(عج) همزمان خواهد بود.
حدیث ۴    عن الباقر(ع): أما لو قد قام قائمنا(ع) لقد ردّت الیه الحمیرا حتی یجلدها الحد و حتی ینتقم لابنه محمد(ص) فاطمه(س) منها.[۷]
امام باقر(ع) فرمود:
بدانید آنگاه که قائم ما قیام کند، حمیرا را به نزد او باز خواهند گرداند تا بر او حد بزند و برای دختر حضرت محمد(ص) فاطمه(س) از او انتقام بگیرد.
حدیث ۵    عن الحسن بن شاذان الواسطی قال: کتبت إلی أبی الحسن الرضا(ع) أشکوا جفاء أهل واسط و حملهم علیّ، و کانت عصابه من العثمانیه تؤذینی، فوقّع بخطّه: إن الله جل ذکره أخذ میثاق أولیائنا علی الصبر فی دوله الباطل، فاصبر لحکم ربک فلو قدقام سید الخلق لقالوا: Gیا ویلنا من بعثنا من مرقدنا هذا ما وعد الرحمن و صدق المرسلونF[۸].[(ص)]
حسن بن شاذان واسطی گوید: در زمانی که گروهی از عثمانیان در شهر واسط مرا اذیت می‌کردند، نامه‌ای به حضرت امام رضا(ع) نوشتم و در آن از جفای اهل شهر واسط و حمله‌ور شدن آنان به خودم شکایت کردم. جوابم را به دست خط مبارک خود چنین نوشتند:
خداوند ـ که نام او پرجلالت است ـ از دوستان و پیروان ما میثاق گرفته که در زمان حکومت باطل صبر پیشه گیرند. تو نیز صبر پیشه کن و منتظر حکم پروردگارت باش. چرا که وقتی که سید خلائق قیام کند [ظالمان] خواهند گفت: )ای وای بر ما! چه کسی ما را از قبرمان برانگیخت؟ این است آنچه وعده کرد خداوند رحمان و راست گفتند رسولان(.[۱۰]

نویسنده: سید علیرضا شاهرودی