صاحب اعیان الشیعه مى نویسد: در دمشق؛مقبره اى است به نام مقبره باب الصغیر. بعد از سال ۱۳۲۱ نگارنده این مقبره را مشاهده نمود. بر سر در مقبره سنگى وجود داشت که بر آن این عبارت دیده مى شد:
این جا جایگاه سرهاى مطهر عباس بن على، على بن الحسین الاکبر و حبیب بن مظاهر است. چند سال بعد هنگام تجدید بناى مقبره، سنگ مزبور از بین رفت و به جاى آن ضریحى در داخل مقبره قرار دادند که بر روى آن نام بسیارى از شهیدان کربلا نقش شده بود. اما حقیقت آن است که این مقبره منسوب به همان سه بزرگوارى است که نام بردیم.
البته در مورد صحت چنین انتسابى، با توجه به آن که یزید پس از ایجاد رعب و وحشت در دل مردم، چاره اى جز دفن سر شهدا نداشت، بعید به نظر نمى رسد که این سه سر در مقبره مزبور به خاک سپرده شده و نام آنها مضبوط مانده باشد.
مقام رؤوس الشهدا
از جمله مقامات باب الصغیر، که نام قبرستانى در دمشق مى باشد، مقام رووس الشهدا است که مرقدى در آنجا ساخته شده و ۱۶ علامت بر روى آن به نشانه ۱۶ سر گذاشته شده است. نام شهدایى که این مقام به آنان منسوب است از قرار زیر است:
۱. ابوالفضل العباس بن امیر المومنین علیه السلام
۲. على بن الحسین الاکبر
۳. حبیب بن مظاهر
۴. قاسم بن الحسن
۵. عبدالله بن على
۶. عمر بن على
۷. الحر الریاحى
۸. محمد بن على
۹. عبدالله بن عوف
۱۰. على بن ابى بکر
۱۱. عثمان بن على
۱۲. جعفر بن على
۱۳. جعفر بن عقیل
۱۴. محمد بن مسلم
۱۵. عبدالله بن عقیل
۱۶. حسین بن عبدالله
آستانه رووس الشهدا
این آستانه مطهر که در باب الصغیر شهر دمشق واقع است، یکى از زیارتگاه هاى شیعیان جهان مى باشد. پس از واقعه کربلا، در سال ۶۱ ق، سرهاى مقدس شهداى کربلا از کوفه به شام فرستاده شد و جهت ایجاد رعب و فزع در دل مسلمانان و مخالفان و به علامت پیروزى، در کوچه و بازار طواف داده شد.
سپس یزید بن معاویه دستور دفن آنها را صادر کرد و سرهاى مبارک را در باب الصغیر دفن نمودند. این آستانه، سرهاى مطهر حضرت ابوالفضل العباس علیه السلام، حضرت على اکبر علیه السلام، حضرت قاسم علیه السلام، جعفر ابن عقیل، جعفر بن على، حبیب بن مظاهر اسدى، حر ریاحى، عمر بن على، عبدالله بن على، محمد بن على، عبدالله ابن عوف، محمد بن مسلم، عبدالله بن عقیل، حسین بن عبدالله، على بن ابى بکر و عثمان بن على را در بردارد.
سید محسن امین، این آستانه مقدسه را بدون شک و تردید مدفن سرهاى بریده شهداى کربلا مى داند ولى در تعداد سرهاى مطهرى که مدفون اند تردید دارد و مى نویسد:
بعد از سال ۱۳۲۱ ق در مقبره مشهور به باب الصغیر دمشق آستانه اى را دیدم که بر روى آن سنگى بود و بر سنگ مذکور چنین ذکر گشته بود: هذا مدفن راس العباس بن على و راس على بن الحسین الاکبر و راس حبیب بن مظاهر آنگاه بعد از چند سال این آستانه را خراب نمودند و تجدید بنا کردند و این سنگ را برداشتند و ضریحى را داخل آستانه نصب نمودند و نام جمعى از شهداى کربلا را به آن اضافه کردند، ولى در حقیقت این آستانه منسوب به سرهاى شریف سه نفر است که در بالا نام آنها را ذکر نمودیم.
لازم به توضیح است که بدون شک و تردید تمامى سرهاى شریف شهداى کربلا به شام حمل گشت در این آستانه دفن شده، به استثناى سر مطهر حضرت سیدالشهدا علیه السلام که خود تاریخچه مفصلى دارد. ظاهرا بر سنگى که صاحب اعیان الشیعه در سال ۱۳۲۱ قمرى مشاهده نموده، فقط نام مشهورترین شهداى کربلا جهت علامت و حفظ محل دفن ثبت شده بود و هرگز مقصود این نبوده که این آستانه فقط به سر مطهر سه نفر تعلق دارد، چه بر یک در قدیمى که ساخت آن به قبل از دیدار سید محسن امین مى رسد و سابقا در قاب چوبى بوده و بر اثر مرور زمان پوسیده و فعلا داراى قاب آهنى است، نام شانزده نفر از شهداى کربلا ذکر شده که عینا از روى در مذکور نقل و در اول مقاله درج گردید. این آستانه فعلا داراى صحن وسیعى است که حرم شریف در وسط آن واقع است و یک در ورودى به حرم مطهر دارد که نام شانزده نفر از شهداى کربلا بر روى آن با نقوش دیگر به شکل بر جسته ثبت است. در وسط حرم ضریحى فولادى و بالاى ضریح گنبد گچى قرار دارد و در اطراف گنبد از داخل اسماء دوازه امام علیه السلام به چشم مى خورد. تولیت این آستانه با خاندان آل مرتضى است. (۱)
پی نوشت:
۱-منابع: اعیان الشیعه، ۱/۶۲۷، مشاهده العتره الطاهره، ۸۳
منبع : کتاب چهره درخشان حسین بن علی (علیه السلام)