سيد كاظم رشتي بن سيد قاسم بن سيدحبيب از سادات حسيني مدينه ، زبده ترين شاگرد شيخ احمد احسائي بود که پس از مرگ شيخ رهبري شيخيه را برعهده گرفت .
او در سال ١٢١٢ هجري در رشت متولد شد و در حدود شانزده سالگي به تلمذ نزد شيخ احمد احسائي آمده و تا آخر عمر استاد بجز اوقاتي كه حسب الامر ايشان ببعض شهرها مسافرت مينمود در خدمت وي بود (1 )
اگرچه نص صريحي از سوي شيخ احمد براي جانشيني سيد کاظم موجود نيست اما به دليل آنکه سيد کاظم از احترام و مقبوليت بسياري در ميان شاگردان و رهروان شيخيه برخوردار بود به عنوان جانشين شيخ احمد احسائي و مرجع و مقتداي پيروان مكتب شيخيه شناخته شد هرچند هم زمان افراد متعددي از شاگردان شيخ براي خود حوزه درس مستقل از يکديگر داشتند (2 ) ميرزا عبدالرسول احقاقي از مشايخ شيخيه تبريز در اين باره مي نويسد:
«بعد از مرحوم شيخ احسايي، ......... عموم تلامذه‌ي آن بزرگوار، در عرض واحد، داراي رسائل و رأي و مريداني بودند. مرحوم شيخ علينقي (فرزند شيخ) در كرمانشاه، مرحوم سيد كاظم رشتي و مرحوم ميرزا حسن گوهر، در كربلا و مرحوم ملا محمد حجة الاسلام، در تبريز و مرحوم ملا عبدالرحيم در قلعه شيشه (قره‌باغ) و امثال ايشان در انحاي بلاد كه هر كدام را حوزه و تابعي بود و در شهر و حومه‌ي خويش، مرجع و پيشوا بودند. آري، در مركز، يعني كربلاي معلي، مرحوم سيد كاظم رشتي، حوزه‌ي علميه‌اش بزرگ‌تر و احترام ا‌ش نزد همدوشان خود بيش‌تر بوده »( 3)
سيد کاظم از سادات حسيني بوده، اگر چه بعضي اورا اساساً سيد نمي دانند زماني که شيخ در يزد بسر ميبرد به نزد وي شتافت و تلمذ نزد او را آغازکرد ، حاج ابوالقاسم خان از رهبران شيخيه کرمان در کتاب فهرست آورده است :
در سفر و حضر(سيدکاظم) ملازم خدمت شيخ بزرگوار بود تا آنکه اخيراً شيخ اعلي الله مقامه در حق او فرمود : « ولدي کاظم يفهم وغيره لا يفهم »( 4) در سفر اخير شيخ به عتبات عاليات که شيخ اعلي الله مقامه به عللي که در کتاب شرح حالاتشان ذکر شده مهاجرت کردند و سيد را امر به توطن کربلاي معلي فرمودند سيد متوطن ومشغول افاضه و تدريس و ترويج شريعت جد بزرگوار و بيان فضايل آل اطهار سلام الله عليهم ما کر الليل و النهار شد. ( 5)
تأليفات وي بالغ بر 150 مجلد است .(6 ) محمد علي مدرسي صاحب ريحانةالأدب با کنايه لطيفي (به منظور هجو سيد کاظم ) درباره اين تأليفات به نقل از كتاب «أحسن الوديعة» آقا سيد مهدي موسوي اصفهاني مي نويسد :
سيد رشتي داراي مؤلفات بسياري است كه احدي چيزي از آنها نفهميده است. وگوياكه بازبان هندي حرف مي زند..(7 )
برخي از محققان تاريخ سيد كاظم رشتي را منشأ اكثر آراي نادرست شيخيّه ، مي دانند و شیخ احسايي به آنها اعتقاد نداشته است (8)
سيد کاظم رشتي در سال 1259 عازم زيارت کاظمين و سامراء شد ،و پس از ديدار با نجيب پاشا به سختي بيمار شد و در پي همين بيماري در شب 11 ذي الحجه سال 1259 هجري وفات کرد و در رواق پايين پاي حضرت سيدالشهدادفن نمودند(9)
پی نوشت :
1 ـ فهرست ابوالقاسم خان کرماني . چاپخانه سعادت . کرمان . ص 146 .
2 ـ زين العابدين خان کرماني
3 ـ ميرزا عبدالرسول احقاقي ،حقايق شيعيان ، نشر پروا ، چاپ دوم، تهران 1378شمسي
4 ـ ميرزا حسن احقاني، قرنان من الاجتهاد و المرجعيه في اسره الاحقاقي
5 ـ فرزندم کاظم مي فهمد و ديگران نمي فهمند
6 ـ فهرست ص 147
7 ـ فهرست ص 154
8 ـ ريحانة الأدب، ج2، ص308 ريحانة الأدب»، ج2، ص308
9 ـ تلخيص تاريخ نبيل زرندي، ص 35