فراز 17 از دعای 46 ( عمل آزادانه و از روی اختیار )

قطعاً كسانى كه [با ترك هجرت از ديار كفر، و ماندن زير سلطه كافران و مشركان‌] بر خويش ستم كردند [هنگامى كه‌] فرشتگانْ آنان را قبض روح مى‌كنند، به آنان مى‌گويند: [از نظر دين‌دارى و زندگى‌] در چه حالى بوديد؟ مى‌گويند: ما در زمين، مستضعف بوديم. فرشتگان مى‌گويند: آيا زمين خدا وسيع و پهناور نبود تا در آن [از محيط شرك به ديار ايمان‌] مهاجرت كنيد؟! پس جايگاهشان دوزخ است و آن بد بازگشت گاهى است.

اى بندگان من كه ايمان آورده‌ايد! يقيناً زمين من وسيع و پهناور است؛ پس [با انتخاب سرزمينى مناسب و شايسته كه ارزش‌ها در آن حفظ شود] فقط مرا بپرستيد.

مَنْ فَرَّ بِدِينِهِ مِنْ ارْضٍ الى‌ ارْضٍ وِ انْ كانَ شِبْراً مِنَ الْارْضِ، اسْتُوْجِبَ الْجَنَّةُ وَ كانَ رَفيقَ ابْراهيمَ وَ مُحَمَّدٍ (عليه السلام).«3»

هر كس دين خود را از سرزمينى به سرزمين ديگر ولو به اندازه يك وجب زمين باشد برهاند (هجرت كند) بهشت بر او واجب آيد و همدم ابراهيم و محمد (عليه السلام) باشد.

اذا عُصِىَ اللَّهُ فى ارْضٍ وَ انْتَ فيها فَاخْرُجْ مِنْها الى‌ غَيْرِها.«4»

هر گاه در سرزمينى كه تو در آن به سر مى‌برى نافرمانى خدا شد از آن جا به جاى ديگر هجرت كن.

مى‌گويند: پروردگارا! تيره‌بختى و شقاوت ما بر ما چيره شد، و ما گروهى گمراه بوديم.

إِنَّ حَقيقَةَ السَّعادَةِ انْ يُخْتَمَ لِلْمَرْءِ عَمَلُهُ بِالسَّعادَةِ وَ انَّ حَقيقَةَ الشَّقاءِ انْ‌ يُخْتَمَ لِلْمَرءِ عَمَلُهُ بِالشَّقاءِ.«6»

خوشبختى حقيقى اين است كه كار انسان به خوشبختى برسد و بدبختى حقيقى اين است كه كار آدمى به بدبختى ختم شود.

الشَّقِىُّ مَنْ شَقِىَ فِى بَطْنِ امِّهِ، وَ السَّعيدُ مَنْ سَعِدَ فِى بَطْنِ امِّهِ.«7»

الشَّقِىُّ مَنْ عَلِمَ اللَّهُ وَ هُوَ فِى بَطْنِ امِّهِ انَّهُ يَسْتَعْمِلُ اعْمالَ الْاشْقِياءِ، وَ السَّعيدُ مَنْ عَلِمَ اللَّهُ وَ هُوَ فِى بَطْنِ امِّهِ انَّهُ يَسْتَعْمِلُ اعْمالَ السُّعَداءِ.«8»

كسى كه بدبخت است، زمانى كه در شكم مادرش قرار دارد خداوند مى‌داند او در آينده كارها و اعمال شقاوتمندان را خواهد كرد و كسى كه خوشبخت باشد در شكم مادرش، خداوند مى‌داند كه او در آينده اعمال و رفتار سعادتمندان را انجام خواهد داد.

مِنْ عَلاماتِ الشَّقاءِ: جُمُودُ العَينِ وَ قَسْوَةُ الْقَلْبِ وَ شِدَّةُ الْحِرْصِ فى‌ طَلَبِ الرِّزقِ، وَ الْإِصْرارُ عَلَى الذَّنْبِ.«9»

از نشانه‌هاى بدبختى و شقاوت: چشم بى اشك و سختى دل و حرص زدن زياد در طلب روزى و پايدارى و اصرار بر گناه است.

مَنْ باعَ دِينَهُ بِدُنْيا غَيْرِه.«10»

كسى كه دين خود را به دنياى ديگرى بفروشد.

سَبَبُ الشَّقاءِ حُبُّ الدُّنْيا.«11»

علت بدبختى و شقاوت، دنياپرستى است.

مَنْ اجْهَدَ نَفْسَهُ فى اصْلاحِها سَعِدَ.«12»

هر كس نفس خود را در راه اصلاح آن، به رنج افكند خوشبخت شود.

مَنْ اهْمَلَ نَفْسَهُ فى‌ لَذَّاتِها شَقِىَ وَ بَعُدَ.«13»

و هر كه نفس را با لذّت‌هايش واگذارد، بدبخت و از درگاه حق تعالى دور گردد.

إِنَّ أَسْعَدَ النَّاسِ فِى الدُّنْيا مَنْ عَدَلَ عَمَّا يَعْرِفُ ضَرَّهُ وَ إِنَّ أَشْقاهُمْ مَنِ اتَّبَعَ هَواهُ.«14»

خوشبخت‌ترين مردم در دنيا كسى است كه از آن چه مى‌داند برايش زيان آور است، دورى كند و بدبخت‌ترين مردم كسى است كه از هواى نفس خود پيروى كند.