hlibeyt (a.s) Haber Ajansı ABNA - On iki halife hadisi (Arapça: حديث الاثني عشر خليفة),Hz. Resulü Ekrem’in kendisinden sonra halifeolacakların sayısını on iki ile sınırlandırdığı ve hepsinin Kureyş’ten olduğunu belirttiği ünlü hadislerinden biridir. Bu hadis çeşitli lafızlarla nakledilmiştir ve Ehlisünnet hadis uzmanlarına göre sahih ve muteber hadislerdendir. Şialar, bu hadisi kendi on iki imamlarının imametine kanıt olarak ileri sürmektedirler. Ehlisünnet âlimleri arasında hadiste belirtilen 12 halifenin kimler olduğu hakkında ortak bir görüş yoktur.
Hadisin Metni
On iki halife hadisi, ortak içerikle farklı ibaret ve lafızlarla nakledilen ünlü hadislerdendir. Hadisin içeriği şöyledir: Hz. Peygamber Efendimizden (s.a.a) sonra on iki kişi onun halefi olarak halifelik yapacaktır. Çeşitli nakillerle rivayet edilen bu hadislerde; halife, emir, nakib ve imam sözcükleri kullanılmıştır.
On iki halife hadisi Sahihi Buhari’de Cabir bin Semure’nin nakli ile Hz. Peygamber Efendimizden (s.a.a) “on iki emir” tabiriyle rivayet edilmiştir:
“جَابِر بْنَ سَمُرَةَ قَالَ سَمِعْتُ النَّبِی(ص)، یقُولُ: یکونُ اِثْنی عَشَرَ اَمیراً فَقالَ کلِمَهً لَمْ اَسْمَعْها، فَقالَ اَبی اِنَّهُ قالَ کلُّهُم مِنْ قُرَیشٍ” ; “Cabir bin Semure dedi ki Nebi’nin şöyle dediğini duydum: ‘On iki emir olacaktır.’ Sonra bir şey daha dedi ama ben duymadım. Ama babam dedi ki Peygamber buyurdu: ‘Onların hepsi Kureyş’tendir.”[1]
Hadisin aynısı Sahihi Müslim’de “on iki halife” sözcüğü ile ufak bir farkla nakledilmiştir. Bu rivayete göre Hz. Resulullah Efendimiz (s.a.a) şöyle buyurmuştur: “On iki halife var olduğu sürece İslam aziz olacaktır.” Sonra bir şey dedi ben anlamadım ben de babama Peygamberin ne dediğini sordum. Dedi ki Peygamber buyurdu: “Onların tamamı Kureyş’tendir.”[2] Bu hadis aynı şekilde Sünen-i Ebu Davud[3] ve Sünen-i Tirmizi’de[4] de nakledilmiştir.
Ayrıca hadis kaynaklarında İbn Mesud’dan nakledilen hadiste de Peygamberden sonraki halife veya imamların sayısının İsrail Oğullarının nakiblerinin[5] sayısı olan on iki olduğu belirtilmiştir.[6] Bu hadiste Araplardan biri İbn Mesud’a Peygamberin kendisinden sonra halifelerin sayısı hakkında bir şey deyip demediğini sorduğunda İbn Mesut bu hadisi nakletmiştir.[7]
Hadisin Kaynakları
Ayetullah Safi Gulpeygani, “Müntehabu’l-Eser” kitabının birinci bölümünü bu hadise ayırmıştır. Bu hadisin toplam nakil sayısı 148’e çıkmaktadır. Bu kitabın topladığı nakillerin sonucuna göre sahabelerden 17 kişi bu hadisi birbirine yakın ifadelerle ufak tefek farklılıklarla Hz. Resulü Kibriya Efendimizden nakletmişlerdir.
Cabir bin Semure
Abdullah bin Mesud
Veheb bin Abdullah
Enes bin Malik
Ebu Said Hudri
Selman-ı Farisi
Ebu Hureyre
Ömer bin Hattab
Vâsile bin Eska’
Ümmü Seleme
Abdullah bin Ömer
Mekhul
Ayşe
Ebu Zer Giffari
Abdullah bin Ebi
Zeyd bin Erkam
Ebu Eyyub Ensari.[8]
Kitapta 52 yoldan bu hadis Cabir bin Semure’den nakledilmiştir. Bunlardan bazılarında ilk üç veya dört ravi tekrar edilmiştir.[9] Dört kişi İbn Mesud’dan direk olarak nakletmiştir.[10]
Şii kaynaklara ilaveten, Ehlisünnet kaynaklarında da bu hadis, 12 nakib veya 12 imam’ın Hz. Resulullah’tan sonra hükümet edecekleri içeriğindedir.
Müntehabu’l-Eser kitabının yazarı, Cabir bin Semure’nin Hz. Resulullah Efendimizden (s.a.a) naklettiği hadisi aşağıdaki kitaplardan bir araya getirmiştir:
Müsned-i Ebû Dâvûd et-Tayâlisî
el-Fiten
Müsned-i Ahmed(12 kişi)
Sahihi Buhari
Sahihi Müslim (6 kişi)
Sünen-i Ebu Davud
Sünen-i Tirmizi
el-Mu’cemu’l-Kebir Tabarani (16 kişi)
el-Mu’cemu’l-Evsat
el-Melahim İbn Munadi
el-Müstedrek ale’s-Sahiheyn
Teysiru’l-Vusul
Nihayetu’l-Bidayet ve’n-Nihayet
Yenabiu’l-Meveddet
Tarihu’l-Hulefa
el-Cemu beyne’s-Sahiheyn
Firdevsu’l-Ahbar.
Yine Abdullah bin Mesud’un Hz. Peygamber Efendimizden (s.a.a) naklettiği hadisi Müsned-i Ahmed’den rivayet etmiştir. Sahihi Müslim ve Sahihi Buhari dışında bu hadisi Ehlisünnet kaynaklarında rivayet eden kaynaklar şunlardır:
Tirmizi, süneninde;[11]
Sünen-i Ebu Davud;[12]
Müsned-i Ahmed bin Hambel;[13]
Suyuti, Tarihu’l-Hulefa.[14]
İbn Hacer şöyle yazmaktadır: “Hiç kimse bu hadisin kesin anlamını belirleyememiş ve onun açıklamasında belirli bir söz söyleyememiştir.”[15]
On İki Halifenin Mısdak ve Ölçüt
Ana Madde: On İki İmamın İmameti
(Sünni kaynaklarında) On iki halife hadisinde bu on iki kişinin isimleri zikredilmemiştir. Ehlisünnet âlimlerinden bazıları bu on iki kişinin kimler olduğunu ve mısdaklarını belirlemek için çaba göstermişlerdir. Ömer’in oğlu Abdullah bin Ömer’den nakledilen bir rivayette ona göre bu on iki kişi şunlardır:
Ebu Bekir, Ömer, Osman, Muaviye, Yezid, Saffah, Mansur, Cabir, Emin, Selam, Mehdi, Emu’l-Asb.[16] Görüldüğü gibi Ömer’in oğlu Abdullah, Hz. Ali’yi bile bu on iki kişiden saymamış, buna karşın Ehlibeytin katilleri olan Muaviye ve Yezid gibi kişileri eklemiştir!
Suyuti ise on iki kişinin şunlar olduğunu yazmıştır: “Ebu Bekir, Ömer, Osman, Hz. Ali, Hz. Hasan, Muaviye, Abdullah bin Zübeyr, Ömer bin Abdulaziz.” Sonra kendisine göre adil olduğunu düşündüğü Abbasilerden el-Muhtedi ve ez-Zahir’i de eklemiştir. Sonra şöyle demiştir: “son iki kişiyi beklemeliyiz. Onlardan birisi Muhammed’in (s.a.a) Ehlibeyt’inden olan “Mehdi”dir.” Geriye kalan son kişi hakkında ise bir açıklamada bulunmamıştır.[17]
İbn Hacer, Kadı İyaz’ın görüşünü kabul etmiştir. Ona göre bu on iki kişi şunlardır: “Ebu Bekir, Ömer, Osman, Hz. Ali (a.s), Muaviye, Yezid, Abdulmelik bin Mervan, Velid bin Abdulmelik, Süleyman bin Abdulmelik, Yezid bin Abdulmelik, Hişam bin Abulmelik ve Velid bin Yezid bin Abdulmelik.”[18]
Şia’nın On İki İmamı
Ehlisünnetin ünlü âlimlerinden Kunduzi Hanefi, bazı Sünni âlimlerin görüşlerini belirttikten sonra şöyle demektedir: “Hadislere dikkat edildiğinde Peygamberden sonraki halifelerin sayısı on ikidir. Öyle anlaşılıyor ki Resulullah’ın bu hadislerdeki maksadı, kendi Ehlibeytinden olan on iki imamdır.” Ona göre hadisleri raşit halifelere tatbik etmek mümkün değildir. Çünkü sayıları on ikiden azdır. Yine Emevi ve Abbasi halife ve sultanları da mümkün değildir. Çünkü her iki kabilenin sayısı da on ikiden çoktur. Ayrıca zalim insanlardı ve onlardan bazıları İslam’a bile o kadar bağlı değillerdi. Sadece Ömer bin Abdulaziz istisnadır. Öte yandan Beni Ümeyye, Beni Haşim’den değildir. Oysa Hz. Peygamber (Abdulmelik’in Cabir’den naklettiği) o hadiste onların tamamının Beni Haşim’den olduğunu buyurmuştur. Dolayısıyla kaçınılmaz olarak bu hadisi Hz. Peygamberin Ehlibeytinden olan on iki imam’a hamletmek gerekir. Zira bu kişiler zamanlarının en bilgili, âlim ve bilge kişileri idiler. Takva, vera, ilim, yüce makamlar ve nesep açısından zamanlarının en üstünleri idiler. Bunlardan daha önemlisi bu kişiler ilimlerini ataları Hz. Resulullah’tan (s.a.a) miras olarak almışlardır. Yine Kunduzi Hanefi, Sakaleyn hadisi gibi hadislerin kendi görüşünü teyit ettiğini belirtmiştir.[19]
http://tr.wikishia.net/view/On_İki_Halife_Hadisi
WİKİSHİA.NET
Kaynakça
Yukarı git↑ Buhari, Sahih, c. 8, s. 127; Kutubu’l-Ahkâm, babu’l-İstiğlaf, h. 7223.
Yukarı git↑ Nişaburi, Sahihi Müslim, c. 3, s. 1453.
Yukarı git↑ Ebu Davud, c. 4, s. 106.
Yukarı git↑ Tirmizi, c. 4, s. 501.
Yukarı git↑ Nakib kelimesi Türkçe’de başkan, reis, temsilci, önder, dini lider, emin, gözetleyici, güvenilir-gözetleyici, vekil, nazır, ileri gelen söz sahibi, kefil, müfettiş anlamlarına gelmektedir.
Yukarı git↑ Ahmed bin Hambel, c. 1, s. 398, 406; Hâkim, c. 4, s. 501; Numani, 74, 75; Hazzaz, 23; İbn Ayyaş, 3.
Yukarı git↑ Safi Gulpeygani, Müntehabu’l-Eser, c. 1, s. 41, 45.
Yukarı git↑ Safi Gulpeygani, Müntehabu’l-Eser, c. 1, s. 19, 100.
Yukarı git↑ Safi Gulpeygani, Müntehabu’l-Eser, c. 1, s. 19, 41.
Yukarı git↑ Safi Gulpeygani, Müntehabu’l-Eser, c. 1, s. 41, 45.
Yukarı git↑ Sünen-i Tirmizi, kitabu’l-Fiten, bab. 46, h. 1.
Yukarı git↑ Sünen-i İbn Davud, kitabu’l-mehdi, h. 1.
Yukarı git↑ Müsned-i Ahmed bin Hambel, c. 5, s. 106.
Yukarı git↑ Tarihu’l-Hulefa, Suyuti, İntişarat Razi, s. 10.
Yukarı git↑ İbn Hacer Askalani, Şerh Sahihi Buhari, c. 8, s. 287; Fethu’l-Bari şerh Sahihi Buhari, c. 13, s. 211; Umdetu’l-Kari şerh Sahihi Buhari, c. 24, s. 281.
Yukarı git↑ Tarihu’l-Hulefa, Suyuti, İntişarat Razi, s. 210.
Yukarı git↑ Tarihu’l-Hulefa, Suyuti, İntişarat Razi, s. 10, 12.
Yukarı git↑ Fethu’l-Bari şerh Sahihi Buhari, c. 13, s. 214.
Yukarı git↑ Yenabiu’l-Meveddet, c. 2, s. 535.
Bibliyografi
İbn Hambel, Ahmed, Müsned, Kahire, k. 1313.
el-Buhari, Sahihi Buhari, daru’l-fikr lil-matbaa ve neşr, İstanbul, m. 1981.
Müslim Nişaburi, Sahih Muslim, daru’l-fikr, Beyrut.
Tirmizi, Muhammed b. İsa, Sünenu’t Tirmizi ve Huve’l Camiu’s Sahih, c. 3 ve 5, Baskı: Abdurrahman Muhammed Osman of, Beyrut, 1403 / 1983.
Kunduzi, Süleyman bin İbrahim bin Muhammed, Yenabiu’l-Meveddet, Beyrut.
Suyuti, Celalettin, Tarihi Hülefa, tahkik: Lecnet mine’l-Udeba, Abbas Ahmed el-Baz, Mekke-i Mükerreme.
Hazzaz Kummi Razi, Ebu’l-Kasım Ali bin Muhammed, Kifayetu’l-Eser fi’n-Nas ale’l-Eimmeti İsna Aşer, Seyyid Abdullatif Hüseyni Kuh Kemeri baskısı, intişarat Bidyar, Kum, k. 1401.
Ebu Davud, Süleyman b. Eş’a Süneni Ebi Davud, Kahire, 1421 / 2000.
Hâkim Nişaburi, Muhammed, el-Mustedrek, Haydarabad, k. 1334.
Secistani, Ebu Davud, Sünen, Muhammed Muhyiddin Abdulhamid, Kahire, daru ihya es-sünet en-nebeviye.
Safi Gulpeygani, Lütfullah, Müntehabu’l-Eserf fi’l-İmami’s-Sani Aşer, Kum, k. 1422.
Askalani, İbn Hacer, Şerh Sahihi Buhari, mektebet er-ruşt es-Sudiye, Riyad.
Askalani, İbn Hacer, Umdetu’l-Kari Şerhi Sahihi Buhari, daru ihya et-turas et-Arabi, Beyrut.
Askalani, İbn Hacer, Fethu’l-Bari Şerhi Sahihi Buhari, Daru’l-Marifet, Beyrut.
Numani, Muhammed, el-Gaybet, Beyrut, m. 1983.
source : abna24
