Peygamber (s.a.a)’in siretinde şöyle yazıyorlar: Peygamber (s.a.a) bazen Hz. Fatıma (s.a)’in evine gelir, selam verir, cevap işitmezdi. Üçüncü defasında geri dönmek istediğinde, onlar cevap ve rirlerdi. Hazret sorardı: “Neden cevap vermiyordunuz?”
Onlar: Ya Resulellah! Senin sesini işitmek istiyorduk” diye cevap verirlerdi. (Bunun benzeri, Kays b. Sad b. Ubade hakkında da nakledilmiştir.)
Eve habersiz girmek, hatta insanın kendi evi bile olsa doğru değildir. Yolculuk âdaplarında geçtiğine göre, İslam Peygamberi (s.a.a), yolculuktan dönen birisinin, önceden haber vermeden geceleyin evine girmesini nehyetmiştir.[5]
Kur’ân Dilinden
“İzin almak” konusunun Kur’ân’da da geçtiğini söylemiştik. Bu da gösteriyor ki, sosyal ve ailesel ilişkilerde bu mesele önemlidir. Kur’ân-ı Kerim’in ayetlerinde bu meselenin yeri, daha çok cinsi meseleler ve istenmeyen bakışların geçtiği yerlerdir. Ondan önceki ve sonraki ayetler de, göz ve bakış kontrolü ile ilgilidir. Genellikle bir eve, odaya ve yere habersiz girmek, vesvese veren şeytanın insanı fitne tuzağına çekmesine yol açan yüz, beden yahut sahnelerin görülmesine sebep olur.
Bu yüzden giriş izni almak, bütün münasebetsiz bakışlara veya münasip olmayan sahnelerin görülme sine karşı bir ihtiyat olarak öngörülmüştür.
Şimdi bunu Kur’ân’ın dilinden öğrenelim:
“Ey müminler! Kendi evlerinizin dışındaki evlere, geldiğinizi farkettirip (izin alıp) halkına selam vermeden girmeyiniz. Böyle davranmak sizin için daha hayırlıdır. Ola ki düşünür, sebebini anlarsınız.
Eğer kapısını çaldığınızda evde hiç kimse yoksa, size izin verilmedikçe içeriye girmeyiniz. Eğer size “geri dönün” denilirse, geri dönünüz. Böylesi, sizin için daha onurlu bir harekettir. Hiç kuşkusuz Allah, ne yaparsanız onu bilir.”[6]
Eğer izin verilmediyse, hiç rahatız olmadan geri dönülmeli. Rahatsız olmanın anlamı da yoktur. Çünkü ev başkasının evi olup girmemize hazır ve müsait olmayabilir. Bu Allah-u Teâla’nın bize öğ rettiği Kur’ân’ın bir âdabıdır. Böylece başkalarının evine giriş hem izinle olsun, hem selamla, hem korku ve ıstırap vermeden, hem de onların yakınlık hissedecekleri bir şekilde olmuş olsun.
Merhum Allame Tabatabai şöyle söylemektedir:
“Eve girmek için izin almak; evdekilerin giyinmelerine, kendilerini toparlayıp korumalarına yardımcı olur. Bu güzel ahlâk; kardeşliğin, samimiyetin, iyiliklerin aşikar olması ve çirkinliklerin örtülmesi için umumi yardımlaşmanın gerçekleşmesine vesile olur.[7]
Ebu Eyyub-i Ensari Peygamber (s.a.a)’den sordu:
“Ya Resulellah! Kur’ân’da geçen bu “istinas” (fakettirme) kelimesi nedir?”
Hazret: “Ev halkı için sübhanellah, elhamdulillah, Allah-u Ekber demek ve öksürmektir”[8] şeklinde cevap verdi.
Rivayet edilmiştir ki, bir adam Peygamber (s.a.a)’e giderek şöyle arz etti:
“Acaba, ben annemin yanına varmak için de mi izin alayım?”
Peygamber (s.a.a): “Evet”
O adam: “Annemin benden başka hizmetçisi yoktur. Acaba, yanına varmak için her defasında izin almam gerekir mi?”
Peygamber: “Anneni çıplak görmek ister misin?”
Adam: “Hayır!”
Peygamber: “İzin al ve öyle git.”[9]
Kur’ân’ın istinas ve izin almak hakkındaki öğretileri, hem kendi evlerimiz, hem de başkalarının evleri için geçerlidir. Her iki yerde de, evdekilerin haremine ve onların şahsi haklarına saygı göstermektir.
İzin ve İcazet
Aile organı, en kutsal organlardandır. İslam, onun selamet ve istikrarına çok önem vermektedir. Bu organın bağları nın sağlamlaştırılması ya da bağlarının koparılmasına oranla bu tavırlar çok önemli bir role sahiptir. Ev ve ailenin, riayet edilmesi, önemsenmemesi ve çiğnenmemesi gereken hudut ve sınırları vardır. Bu sınır ve haklara saldırmak ve onları ihlal etmek, kimi zaman kontrol edilmesi gerekli olan bakış yoluyladır.
[5] Mekarim’ul-Ahlâk. 266
[6] Nur / 27-28
[7] el-Mizan, c. 15, s. 118
[8] Mecma’ul-Beyan, c. 14, s. 135
[9] a. g. e
