Şüphesiz Allah katında sizin en üstün olanınız, takvaca en ileride olanınızdır.
Bismillahirrahmanirrahim
1. Kaf, Ha,Ya, Ayn, Sad.
2. Bu, Rabbinin Zekeriyya kuluna olan rahmetini, bir anıştır.
3. Bir zaman, Rabbine gizli bir seste yalvarmıştı.
4. Demişti ki: “Ey Rabbim! Gerçek şu ki, benim kemik(im) gevşedi, baş(ım) bembeyaz alev aldı (saçlarım ağardı) ve sana (ettiğim) dua ile ise hiçbir zaman mutsuz olmadım, ey Rabbim!
5. Ben bu hâlimle, arkamdan yerime geçecek olan akrabalardan endişeliyim. Karım da kısır bulunuyor, onun için bana bir dost ver!
6. Ki hem benim mirasçım, hem de Yakup ailesinin mirasçısı olsun. Hem de hoşnutluğuna onu kavuştur Rabbim!
7. Allah, “Ey Zekeriyya! Haberin olsun, biz sana Yahya adında ve bundan önce kendisine hiçbir adaş yapmadığımız bir oğul müjdeliyoruz.” dedi.[1]
İyi Bir Annenin Çocuğu Üzerindeki Etkisi
İyi bir annenin çocuğu üzerinde büyük ölçülerde tesir ettiğinde şüphe yoktur. Çocuk yetişkin bir birey olduğu zaman bile, annenin eylem ve sözleri hâlâ çocuk üzerinde büyük bir etkiye sahiptir. Birçok insan annelerinin manevî makamlara yükselmelerindeki ve tekâmül göstermelerindeki rollerini vurgulamış, bunu yadsımamışlardır. Büyük Şia hakîmi Şeyh Murteza ENSARÎ, annesinin vefatı üzerine şiddetli şekilde ağlamıştı. Öğrencilerinden birisi “Âlim birisine annesinin ölümü için bu derece ıstırap çekip, gözyaşı dökmek yakışır mı?” diyerek kınar hocasını. Şeyh ise öğrencisine cevaben, “Öyle görünüyor ki sen annenin Allah katında yüce dereceler getiren razılık makamından bihabersin. Annem bana uygun terbiyeyi verip, benim için pek çok zorluğa göğüs gerip, bu merhaleye gelmeme yardımcı olmuştur. Bana verdiği terbiyeyle tekâmülümün yolunu açmış, ilimde yüksek mertebelere gelmemi sağlamıştır.” buyurur.
Nehcü’l-Belâğa’nın derleyicisi Seyyid Razî annesi öldüğünde çokça yas tuttu.
İyi Bir Annenin Vasıfları
İyi bir annenin ilk etapta göze çarpan, seçkin bazı vasıfları vardır. Bunların inanan her insanda olması güzeldir; fakat annelerin bu özellikleri çocukları üzerinde de etkili olacağından, bu özelliklerin onlarda bulunması çok daha önemlidir. Zira anneler çocukları üzerinde büyük bir tesir gücüne sahiptir.
Vasıflarıyla anne, çocukları için örnek alınacak birisi olmalıdır. Anne, çocuk için çocukluk dönemi boyunca dikkate alıp sözünü dinlediği, söyledikleri karşısında ihtiram gösterdiği en önemli şahıs konumundadır. Annenin alışkanlıkları, tavır ve davranışları çocuk için bir model hâline gelecektir.
Bir anne, çocuğu için yüz tane öğretmenden daha etkilidir. Annenin duygusal anlamda güçlü ve zayıf olması, çocuk için bir örnek teşkil eder. Çocuk, yıllar boyu annesinin davranışlarının uygun olup olmadığını bilmemesine rağmen yine takipçisi olur.
1- Allah’a Karşı Görevinin Bilincinde Olması
İyi bir anne, çocuğunun Allah’ın ona bahşettiği bir emanet olduğunun bilincinde olmalıdır. İmam Zeynelabidin (a.s) Risaletu’l-Hücec’de şöyle buyuruyor: “Sizler, size emanet edilenden dolayı sorumlusunuz.”
Çocuğu ciddi bir sorumluluk duygusu ile yetiştirip büyütmesi, annenin kendisine verilen emanete riayet etmesidir. Annenin görevini mümkün olan en iyi şekilde yerine getirmesinde, Allah’ın kendisine bahşettiği fiziksel ve duygusal özellikleri yardımcı olacaktır.
Takvası ve Allah’a karşı görevinin bilincinde olması, ona çocuğu konusundaki görevini de hatırlatacak iki önemli unsurdur ve bu iki özellik aracılığıyla çocuğu yetiştirmek konusundaki ağır görev ve bu görevin mükâfatı hakkındaki şüpheleri giderilmektedir. Kur’ân-ı Kerim birçok ayette takvalı olmaya teşvik etmekte ve takvalı olan insanları övmektedir:
“Şüphesiz Allah katında sizin en üstün olanınız, takvaca en ileride olanınızdır.”[3]
“Doğruyu getiren ve doğrulayanlara gelince; işte onlar muttaki (takva sahibi) olanlardır. Rableri karşısında dileyecekleri her şey onlarındır.İşte bu ihsanda bulunanların ödülüdür.”[4]
İmam Ali (a.s) buyuruyor ki: “Güzel ahlâkta en yüce derece, takvayı elde etmektir.”
Takva, Allah’ın yasakladığı tüm sınırlara karşı inananın yapmaya imkânı olduğu hâlde kendisini Allah’ın razı olmadığı şeyden alıkoyan, içten gelen engelleyici gücü ve bu güç aracılığıyla kendine hâkim olması olarak tanımlanır. Bu, dinî emirlere teslim olmayı sağlayan kesin bir karar olup, mümine Allah’a karşı görevini sürekli yad etmesini sağlayan bir kuvvettir.
Takva sahibi bir anne, Müslüman bir anne olmanın getirdiği sorumlulukların da bilincindedir. O, Allah’tan gelen mesaja inanıp çocuğunu O’na lâyık şekilde yetiştirmek için çaba sarf edecektir.
2- Fedakarlık Gösterip Allah İçin Kendisini Görevine Adayabilmesi
Bir anne, çocuğu için büyük uğraşılar verip çaba sarf eder. Çocuğunun rahat ve mutlu olabilmesi için zamanından, uykusundan, eğlencelerinden ve birçok şeyden el çekip fedakârlık gösterir. İmam Zeynelbidin’in (a.s) buyurduğu gibi; çocuk annesiyle ahlâklı bir şekilde konuşmaya başladığı zaman, hiçbir şey annenin çocuğu için gösterdiği fedakârlıkla kıyaslanamaz.
İyi bir anne, öncelikle çocuğunun fiziksel ve duygusal ihtiyaçlarını karşılayacaktır. Bu, özellikle günden güne değişmekte olan günümüzde dikkate alınması gereken en önemli husustur.
3- Nezaket (Yumuşak Huylu Olmak)
Yumuşaklık ve güzel ahlâk İslâm’ın önemle üzerinde durduğu iki önemli özelliktir. Bunların varlığı demek, imanın ve emanda olmanın belirtisidir. Peygamber-i Ekrem (s.a.a) Kur’ân-ı Kerim’de, yakınlarına yumuşak davrandığı için methedilmekte ve hakkında şöyle buyurulmaktadır: “Allah’tan bir rahmet dolayısı ile onlara yumuşak davrandın.Eğer kaba, katı yürekli olsaydın onlar çevrenden dağılıp giderlerdi...”[5]
İmam Muhammed Bâkır (a.s) buyuruyor ki: “Kim yumuşak huyluluğa riayet edip, yerine getirirse emanda olmayı ve imanı garantilemiştir.”
Kibar olmak, herkesten öte özellikle bir anne için gereklidir. Saldırıya maruz kalmaya müsait yapıları olan çocuklar, aşırı şiddete maruz kalarak büyük ölçüde strese sahip olup psikolojik anlamda yıkıma uğramış olabilirler. Çocuk yanlış bir şey yaptığında, anne doğru olanı çocuğuna, onu utandırıp küçük düşürmeden sakin bir şekilde gösterebilmelidir. Yumuşak huyluluk, çocuğun beynine ve kalbine cazip gelecek ve çocukla anne arasındaki sevgiyi kuvvetlendirecektir.
4- Mutedil ( Orta hâlli ) Olmak
İslâm’ın temel öğretilerinden birisi, ölçüyü taşırmayıp dengeli olmaktır. İslâm hiçbir şeyde aşırılıktan hoşlanmaz ve yanlılarına, gerek ibadette olsun, gerek giyimde, yemekte, akrabalık ilişkilerinde ve daha birçok hayatın farklı alanlarında dengeyi korumayı tavsiye eder. Kur’ân-ı Kerim’de buyuruluyor ki: “Böylece biz sizi insanlara şahit (ve örnek) olmanız için orta (vasat) bir ümmet kıldık, Peygamberde üzerinizde şahit olsun...”[6]
İmam Ali (a.s) ise bu konuda şöyle buyuruyor: “En iyi iş, dengeli olmaktır.”
Bakara Suresi’nin söz konusu ayetinin tefsirinde Allâme Tabatabaî şöyle buyuruyor: “İslâm’ın altın nitelikli öğütlerinden birisi, bir Müslüman olarak ruhu kadar bedenini de güçlendirmesini dikkate alarak, ılımlı bir yolu tutmaya davet etmesidir. Çünkü insanoğlu sadece ruhtan teşkil olmadığı gibi, sadece bedenden de meydana gelmemiştir. O, her ikisinin de bir kombinasyonudur ve bu düzene göre elde tertip edilen yaşam onu feraha ulaştırıp, bu dengeyi koruyup güçlendirecektir.”
Tüm davranış biçimlerinde ılımlılık tavsiye edilmiştir. İslâm cömertlikten hoşlanır, fakat övdüğü cömertlik ne savurganlıktır, ne de pintilik olarak tasvir edilebilir. Kur’ân-ı Kerim’de Lokman Hekîm’in, oğluna olan tavsiyeleri de ılımlı olmanın her alanda yapılması gerektiğini ortaya koymaktadır: “Yürüyüşünde orta bir yolu tut, sesinden yüksek perdeleri eksilt. Çünkü seslerin en çirkini gerçektende eşek sesidir.”[7]
Bir annenin de, hem bir Müslüman olarak, hem de çocuklarına örnek olacağı için her açıdan dengeli olması lâzımdır. Çocuğunu sevmesi gerekir ve kuşkusuz sevecektir de... Fakat bu sevgisi çocuğunu şımartacak şekilde, üstüne titreme şeklinde bir aşırılıkta da olmamalıdır.
Çocuğun disiplini konusunda da bir orta yol sağlanmalı, çocukların yaptıklarıyla yüzleşmelerini sağlayacak bir istikrar kurulmalıdır. Fakat yapılan işlerde çocukların yaşı, olayın ciddiyeti gibi etkenler göz ardı edilmemelidir.
Çocukların birbirine benzemeyen farklı tabiatları vardır. Anneler çocuklarının birilerine benzemelerini, başkaları gibi olmalarını beklememelidirler. Çocuğun yeteneklerinin üstündeki beklentiler, çocukta aşağılanma duygusuna neden olacaktır. Aynı zamanda çocuğun da potansiyel bir gücü vardır. Dolayısıyla annenin de, çocuğun var olan gücünü kullanarak, kendisini geliştirmesi için, çocuğundan makul ölçülerde beklentileri olması gerekir.
Bir anne ılımlı ve makul olduğunda, çocuğu için daha candan, samimi hâle gelecektir. Çocuğu annesiyle konuştuğunda, sorunlarını anlayabileceğini bilecektir. Bu anne, çocuk ilişkilerinde ve özellikle çocuğun gelişiminde paha biçilmez bir özelliktir. Bunun aksine, çocuk annesinin makul olmayan beklentilerini gördüğünde, annesinden uzaklaşacak ve ona karşı soğuk olacaktır.
Ehlader
Mütercim: Merziye HAKLI
________________________________________
[1]- Meryem 1–7
[2]- Hucurât, 13
[3]- Zümer, 33 – 34
[4]- Âl-i İmrân, 159
[5]- Bakara, 143
[6]- Lokmân, 19
