Erbain (kırkıncı gün) (Arapça: الأربعين الحسيني); hicrî takvime göre Safer ayının 20. günü, İmam Hüseyin’in Erbain günüdür. İmam Hüseyin ve yârenlerinin hicretin 61. Yılında Kerbela’da şehit edilişlerinin üzerinden kırk gün geçmesi temsil edilmektedir.
Kerbela esirlerinin, hicretin 61. Yılında Safer ayının 20’sinde Şam’dan Medine’ye dönerken, Kerbela’ya uğrayarak İmam Hüseyin’i (a.s) ziyaret ettikleri meşhurdur. Erbain gününde Hz. Peygamber Efendimizin (s.a.a) ünlü sahabelerinden Cabir bin Abdullah Ensari de İmam Hüseyin’in kabrini ziyaret etmiştir. Bu gün İran’da resmi tatildir. Şialar, Erbain günü matem ve yas tutarak sokaklara dökülmektedirler.
İmam Hasan Askeri’den (a.s) nakledilen bir hadiste Erbain ziyareti Mümin’in nişanelerinden sayılmıştır. Erbain günü kendilerini Kerbela’ya ulaştırmak için kitleler halinde Kerbela yollarında yürüyüşler yapan Şiilerin bu yürüyüşü evrensel Şii yürüyüşlerinden birisidir. Erbain günü yapılan yürüyüş bir nevi yukarıdaki hadiseamel etmek olarak sayılmaktadır.
Ehlibeytin Kerbela’ya Dönüşleri
Ehlibeyt Esirlerinin Şam’dan Medine’ye geri dönerken Kerbela’ya uğrayıp uğramadıklarına dair tarihçiler arasında ihtilaflar bulunmaktadır. Muhaddis Nuri, “Lu’lu ve’l Mercan”[1] ve öğrencisi Şeyh Abbas Kummi, “Münteha’l A’mal”[2]kitaplarında, bu ziyaretin ilk yıl gerçekleşmediğini ve gerçekte mesafe uzaklığından dolayı böyle bir ziyaretin gerçekleşmesinin imkânsız olduğunu ileri sürmektedirler. Esirlerin Kufe’den Şam’a ve oradan da geri dönerek Kerbela’ya geri gelmelerinin 40 gün zarfında gerçekleşmesi mümkün değildir, demektedirler. Muhaddis Nuri’den önce Seyyid İbn Tavus da “İkbalu’l A’mal” kitabında konu hakkında kuşku duymuştur.[3]
Mesafe uzaklığının yanı sıra, Kerbela esirlerinin aynı yıl Kerbela’ya dönüşlerini ortaya koyacak güvenilir eski kaynaklarda bir kaydın bulunmaması da buna ayrıca bir delil teşkil etmektedir.[4]
Bazı yazarlar ise esirlerin Kerbela’ya geri dönüşlerini kabul etmiş, ancak Şam’dan Medine’ye dönüşlerinin Safer ayının sonlarında ve Rebiülevvel ayının başlarında veya ondan sonraki aylarda gerçekleştiğini ileri sürmüşlerdir. Bazıları ise Ehlibeyt Esirlerinin sonraki yıllarda Kerbela’ya giderek İmam Hüseyin ve yârenlerinin ziyaret ettiklerini belirtmişlerdir.
Bu görüşe karşın, bazı yazarlar Kerbela esirlerinin Şam’dan Irak’a gittiğini ve Erbain’de (İmam Hüseyin ve yârenlerinin şehadetinin kırkında) Kerbela’ya vardıklarını ve İmam Hüseyin ve yarenlerinin kabri şeriflerini ziyaret ettikten sonra Medine’ye doğru hareket ettiklerini ileri sürmüşlerdir. Bu görüş Seyyid İbn Tavus’un “Luhuf” adlı eserinde açıkça beyan edilmiştir. Kitap, Ehlibeyt esirlerinin bu ziyaret esnasında Cabir bin Abdullah Ensari ve Beni Haşim’den bazı kişileri de orada gördüklerine vurgu yapmaktadır.[5]
Bu görüşü benimseyenler genellikle Şam ile Irak arasındaki uzaklığı, kafilenin hareketinden kaynaklanabilecek oturma, dinlenme koşulları ve ayrıca esirler kafilesinin Şam ve Kufe’de kaldıkları zamanı ve bu yolculuğun gerçekleşmesinin mümkün olduğunu ortaya koyan esirlerin Kerbela’ya aynı yıl Erbain’de ulaştıklarını belirten güvenilir kaynakları delil olarak ileri sürmüşlerdir.[6] Bu görüşün ispatı ve karşı çıkanlara cevap niteliğinde yazılan meşhur kitaplardan birisi Seyyid Muhammed Ali Gazi Tabatabai’nin yazdığı “Tahkik Derbare-i Evvelin Erbain Hz. Seyyid-i Şüheda (a.s)” kitabıdır.
Cabir’in Ziyareti
Hz. Resulü Kibriya Efendimizin ünlü sahabelerinden Cabir bin Abdullah Ensari, İmam Hüseyin’in (aleyhi selam) kabri şeriflerini ilk ziyaret eden kişi olarak bilinmektedir. Cabir, İmam Hüseyin’in (a.s) ilk kırkında hicretin 61. Yılında Atiyye bin Said Afvi ile birlikte Kerbela’ya giderek Erbain’de İmam Hüseyin’in (a.s) kabri şeriflerini ziyaret etmiştir.[7]
Erbain Ziyareti
Ana madde: Erbain Ziyareti
İmam Hasan Askeri’den (a.s) Mümin’in beş nişanesinin olduğu ve bu beş nişaneden birinin Erbain ziyareti olduğuna dair bir hadis nakledilmiştir.[8]
Yine İmam Cafer Sadık’tan (a.s) Erbain günü için bir ziyaretname nakledilmiştir.[9]Şeyh Abbas Kummi, bu ziyaret nameyi “Mefatihu’l Cinan” kitabının üçüncü bölümünde “Meşhur olmayan Aşura Ziyareti”nden sonra “Erbain Ziyareti” adıyla nakletmiştir.
Gazi Tabatabai’nin dediğine göre Erbain günündeki ziyaret, Şiaların nezdinde “Mereddu’r Re’s” diye de bilinmektedir.[10] Mereddü’r Re’s’in anlamı: başın geri getirilmesidir. Buradaki maksat Kerbela esirlerinin Kerbela’ya geri döndükleri ve İmam Hüseyin’in aleyhi selam mübarek kesik başını da yanlarında getirerek oraya defnettikleridir.
Erbain Yürüyüşü
Ana Madde: Erbain Yürüyüşü
Erbain ziyaretinin tavsiye edilmesi, başta Irak’ın yerlileri olmak üzere dünya genelindeki Şiaların her yıl Erbain’den önce Kerbela’ya akın etmelerine ve Erbain günü orada hazır olmalarına neden oldu. Adeta bir insan seli görüntüsünü andıran bu yürüyüşler dünyanın en büyük kitlesel yürüyüşlerinden biri sayılmaktadır. Geçtiğimiz 2013 yılında dünya genelinden 20 milyon Şii’nin Kerbela’ya geleceği öngörülmüştür. [11] ve yayınlanan bazı raporlara göre 15 milyon Şii Müslümanın Erbain günü Kerbela’da olduğu kaydedilmiştir.[12]
Gazi Tabatabai’nin yazdığına göre, Erbain’de Şiaların Kerbela’ya doğru hareket etmeleri, Ehlibeyt İmamlarının (a.s) döneminde de yaygındı ve Şialar hatta Emeviler ve Abbasiler döneminde bile bu kitlesel yürüyüşleri gerçekleştirmişlerdir. [13]
Ayrıca bakınız
Erbain Ziyareti
Erbain Yürüyüşü
İmam Hüseyin
Kerbela
Kaynakça
Yukarı git↑ Nuri, s. 208 – 209.
Yukarı git↑ Kummi, s. 524- 525.
Yukarı git↑ İbn Tavus, İkbalu’l A’mal, c. 2, s. 589.
Yukarı git↑ Bkz. Subhani Niya, Kullu Makale; Rençber, s. 168 – 172.
Yukarı git↑ İbn Tavus, s. 225.
Yukarı git↑ Bkz. Rençber, s. 172- 187; Fazıl, Kullu Makale.
Yukarı git↑ Kummi, c. 8, s. 383.
Yukarı git↑ Tusi, c. 6, s. 53.
Yukarı git↑ Tusi, c. 6, s. 113.
Yukarı git↑ Gazi Tabatabai, s. 2.
Yukarı git↑ Ferda Haber Sitesi.
Yukarı git↑ Ferda Haber Sitesi.
Yukarı git↑ Gazi Tabatabai, s. 2.
