İslam İnkılâbı Rehberi Ayetullah Uzma Hamanei’nin altın gözlük ve saat alımı, internetten alışveriş, ergen olmayan çocuk ile alışveriş yapmak ve namahrem kadın ile konuşmak gibi konularda kendisine iletilen en yeni fıkhi sorular hakkındaki fetvaları yayımlandı.
İslam İnkılâbı Rehberine ait bilgilendirme sitesi Ayetullah Uzma İmam Hamanei’den sorulan fıkhi soruları ve onun bu sorulara dair verdiği fetvaları yayımladı.
Sorular ve cevapları okurlarımızla paylaşıyoruz:
Soru: Eğer birisi bir işi yapacağına veya terk edeceğine dair yemin içerse acaba şeri’ açıdan yeminine amel etmesi vacip midir?
Cevap: Aşağıdaki şartlar var olduğunda yeminine amel etmesi vacip olur: Hakkında yemin edilen iş tercih edilmeyen bir iş olmamalıdır (yani maddi ve manevi bir faydası olmayan ve terk edilmesi daha iyi olan bir iş olmamalıdır) ve yine Allah’ın adına veya “mukallibe’l-glup ve’l-ebsar” gibi ona özel sıfatlara ya da “Halik ve razık” gibi genellikle kendisinden Allah kastedilen sıfatlara yemin etmelidir.
Soru: Acaba alışverişte yemin etmek caiz midir?
Cevap: Eğer ettiği yemin doğru ise yemin içmek mekruhtur ve eğer yalan ise haramdır.
Soru: Eğer birisi alışverişte yalan yere yemin ederse acaba yapılan alışveriş ve elde edilen kazanç haram mıdır?
Cevap: Yalan yere edilen yemin haramdır, ama eğer alışverişin şartları yerine getirilmişse muamele sahihtir ve elde edilen kazanç helaldir.
Soru: Şeri’ açıdan çocuklar ile alışveriş yapmanın hükmü nedir?
Cevap: Ergen olmayan çocuk ile yapılan alışveriş batıldır; hatta mümeyyiz olsa ve velisinin izni ile olsa dahi. Ama eğer muamelesi yapılan şey değeri düşük şeylerden olursa ve onların çocuklar tarafından muamelesi yaygın ve örfi olursa yapılan alışveriş sahihtir. Yine eğer çocuk yapılan alışverişte sadece vasıta ise; yani sadece parayı satıcıya ve malı alıcıya veya bunun aksini yaparsa bu durumda da yapılan alışveriş sahihtir.
Soru: Alışverişte pazarlık yapmanın hükmü nedir?
Cevap: Bir sakıncası yoktur; elbette muameleden sonra pazarlık yapmak mekruhtur.
Soru: Alışverişte namahrem kadınlar ile pazarlık yapmanın hükmü nedir?
Cevap: Şeri’ sınırlar ve kaideler içinde yapılırsa bir sakıncası yoktur.
Soru: Ayarı belli olmayan altının alışverişinin hükmü nedir?
Cevap: Alışveriş caiz değildir, ama eğer “musalaha” edilirse sorunu yoktur.
Soru: Altın saat ve gözlüğün erkeklerin kullanımı için alınıp satılması caiz midir?
Cevap: Altın kol saatinin erkek tarafından kola takılması haramdır ve onunla namaz kılmak vacip ihtiyat gereği batıldır ve vacip ihtiyat gereği altın gözlük kullanımından da sakınılmalıdır.
Soru: a) Yemen ve içmekte kullanılan altın ve gümüş kapların yapımı ve alışverişinin hükmü nedir?
b) Altın veya gümüş suyuyla kaplanmış veya biraz altın veya gümüş karışımından yapılmış maddelerin hükmü nedir?
Cevap: a) Altın veya gümüş kaplardan yemek ve içmek haramdır. Ama yemek ve içmek dışındaki kullanımlar haram değildir. Ama eğer yemek ve içmekte kullanılmak kastıyla yapılır veya alınıp satılırsa caiz değildir.
b) Eğer öyle bir şekilde olur ki ona altın veya gümüş kap ve tabak demezlerse, altın ve gümüş kap hükmünde değildir.
Soru: Altın kapların yapımı ve alışverişi ev dekorasyonu ve süsleme işlerinde kullanılmak içinse hükmü nedir?
Cevap: Sakıncası yoktur.
Soru: Bazı ürünler internet üzerinden satılmaktadır; müşteri internet sitesinden ürünün fotoğrafına bakıp sipariş veriyor; ürünün kendisini görmüyor. Acaba ürünün bu miktarda bilinmesi muamele için yeterli midir?
Cevap: Misallere göre değişmektedir. Eğer musalaha ederlerse sorun yoktur. Ama alışveriş hususunda, muamelesi yapılan ürün genellikle görme ile muamele edilen ve sitede görme ile fiyata etki eden tüm sıfatların malum olduğu durumlarda sahihtir.
Soru: Muamele veresiye yapıldığında alıcı, elime ne zaman para geçerse o zaman vereceğim, derse acaba yapılan muamele sahih midir?
Cevap: Veresiye alışverişinde ödeme için belirlenen tarihin belli olması ve onda çoğalma ve azalma ihtimalinin olmaması gerektiği göz önüne alındığında sorunun varsayımına göre muamele batıldır. Ama eğer satıcı, müşterinin satılan ürürünü kullanmasına razı ise bu durumda müşterinin onu kullanmasında bir sakınca yoktur.
Soru: Acaba satıcı, muamele ile eşzamanlı olarak müşteri parayı belirlenen zamanda ödemediği takdirde satıcı muameleyi iptal edebilir şartını koyabilir mi?
Cevap: Sakıncası yoktur ve şart doğrudur.
Soru: Eğer satıcı muameleyi yaparken yalan söylerse, acaba yalan söylemenin haram oluşunun yanında muamele de batıl mıdır?
Cevap: Yalan söylemek haramdır, ama muamelenin doğruluk şartlarına uyulmuşsa muamele sahihtir.
Soru: Bilgisayar ve cep telefonu gibi elektronik eşyalar necis olduğunda onları temizlemek vacip midir?
Cevap: Vacip olan, yemekte, içmekte ve namazda kullanılan eşyaların temizlenmesi ve necisliğinin giderilmesidir.
