1-عاشورا و انسانيت
يکي از ماندگارترين پيام هاي عاشورا که براي تمام بشريت در طول تاريخ،چه مسلمان و چه غيرمسلمان،آموزنده و زندگي سازاست،اين جمله امام(ع) است که فرمودند: «اگر دين نداريد، لااقل آزاده باشيد.» امام(ع) در اين جمله به اين نکته اشاره مي کند که انسانيت يک ملاک بسيار ارزشمند است که جداي از هر دين و مسلک که انسان ها از آن پيروي مي کنند و مؤمن به خداوند که يا کافر هستند، يک گوهر دروني در وجود تمام آنهاست که به نام انسانيت که اگر هر فرد به آن مراجعه کند، مي تواند راه درست و حقيقت را پيدا کند و حق و ناحق را به واسطه همين گوهر دروني تا حدود زيادي تشخيص دهد. در جاي ديگرايشان فرمودند: «دين لغلغه دهان شما نباشد.» يعني به مسايل دين به صورت ظاهري نگاه نکنيد بلکه تلاش کنيد تا آن را در زندگي خود متبلور و متجلي کنيد. نمود حضور دين در زندگي ايشان،بزرگي روح، عزت و کرامت انساني، به اسارت نگرفتن روح انسان در دام خواهش ها و وسوسه ها و تسليم نشدن در برابر آنچه انسانيت و روح انساني را ذليل مي کند، خواهد بود. به همين دليل است که امام(ع) مي فرمايد: «مرگ در مسير عزت،حيات جاودان است.»
2-عاشورا و اميد
امام حسين(ع) در آن شرايط سنگين قبل از شهادتش، خانواده اش را جمع مي کند و به ايشان مي فرمايد: «براي سختي ها و مشکلات آماده باشيد و مطمئن باشيد که خداوند، شر دشمنان را از شما دور مي کند.»
امام(ع) با اينکه مي داند چه شرايط سختي در انتظار خانواده اش است آنها را براي چنين مصايبي آماده مي کند و به عنوان بزرگ ترين خانواده،اعضاي خانواده اش را متوجه رحمت و عنايت خداوند مي کند و اينکه همه چيز در اراده خداوند است. اين يک پيام خانوادگي دارد براي تمام کساني که در زندگي با مشکلاتي رو به رو مي شوند و به سرعت دچار افت روحيه مي شوند يا عنان اختيار از کف مي دهند.
امام(ع) در سخت ترين شرايط به خانواده اش روحيه مي دهد و زماني که حضرت زينب(س) بي تابي مي کند، امام(ع) دست روي سينه خواهرش مي گذارد و مي فرمايد: «مبادا شيطان صبر و شکيبايي تو را از بين ببرد». اينها همه درس هايي است که ما ازاين واقعه عاشورا مي گيريم و مي توانيم در زندگي، از آنها استفاده کنيم.
3-عاشورا و عبوديت
يکي از مهم ترين پيام هاي واقعه عاشورا،بحث توحيد است. اينکه تمام سختي ها و مصايب عاشورا به دليل اين بود که امام حسين(ع) فقط تسليم امر خداوند بوده تا جاهليت به وجود آمده را از بين ببرد. اگر در جملات آخر امام(ع) قبل از شهادت تأمل کنيم،مي بينيم که ايشان مي فرمايند: «خداوندا من تسليم امرتو هستم و به قضاي تو رضايت دارم و معبودي جز تو نمي شناسم و پرستش نمي کنم. و فريادرس فريادرسان هستي.»
توجه کنيد که در نمازهاي يوميه که هر روز مي خوانيم مي گوييم: «اياک نعبدواياک نستعين». چند نفر از ما به اين جمله توجه مي کنيم؟ در حالي که پيام امام(ع) در آخرين لحظات زندگي اش همين آيه است. اين همان چيزي است که به عنوان سلامت معنوي از آن نام مي برند. سلامت معنوي يعني اينکه زندگي ما رنگ خدايي بگيرد و به آزادي معنوي دست پيدا کنيم که از غيرخدا جدا شويم و به توحيد فکري و عملي ناب برسيم. متأسفانه افرادي هستند که در زندگي وقتي با يک مشکل رو به رو مي شوند اولين چيزي که فراموش مي کنند خداست و براي حل مشکل خود دست به دامان اين و آن مي شوند. پيام عاشورا استقامت، صبر و اميد است و اينکه خداوند قادر بر تمام مسايل است. انساني که به اين مراحل برسد و اين پيام را در زندگي خود متجلي کند، هيچ گاه در برابر زور و باطل قد خم نمي کند و سازش نمي پذيرد چون به خداوند تکيه دارد و ايمان دارد که حق و حقيقت،نهايتاً پيروز است. به اين صورت است که پيام امام حسين(ع) و عاشورا، جهت زندگي انسان ها را تغيير مي دهد و اتفاقاً در تحمل سختي هاي دنياي امروز هم راه گشاست.
4-عاشورا و آزادگي
بحث بسيار مهم ديگري که از پيام هاي بزرگ پديده عاشورا است، بحث آزادي افراد در انتخاب و تصميم گيري است. آنجا که امام(ع) در شب عاشورا تمام يارانش را جمع کرد و به ايشان فرمود: «من تکليف دارم و اين دشمنان با من سروکار دارند و اگر شما هم بمانيد،کشته خواهيد شد. هيچ تکليفي بر شما نيست» و چراغ ها را خاموش مي کند و مي فرمايد: «هر کس که مي خواهد از همين راه که آمده است، بازگردد.» آيا شما آزادي عمل و اختياري بيش از اين در طول تاريخ سراغ داريد؟ وقتي که امام(ع) مي فرمايد: «من بيعت خودم را از شما برمي دارم.» يعني از آنچه که خود ايشان صاحب حق و اختيار است هم کوتاه مي آيد و از حق خودش نيز مي گذرد. فقط به اين دليل که به اصل آزادمنشي و آزادي در تصميم گيري و تفکر افراد احترام مي گذارد. امام(ع) با اين کار قصد داشت فقط افرادي را در کنار خود نگه دارد که به اهميت موضوع و باطن اعمال ايشان آگاهي داشتند و نه از روي جهل و يا اجبار در کنارامام(ع) مانده بودند. به همين دليل فرمودند: «آن تعداد معدود افرادي که با من هستند، بايد از آگاه ترين انسان ها باشند.» افرادي که عقيده کامل داشتند که امام(ع) براي رضاي خداوند و اجراي تصميم الهي دست به اين کار زده است نه از روي قدرت طلبي و حرص دنيوي.
5-عاشورا و اتمام حجت
گاهي در مورد برخي از حوادث عاشورا و اعمال و سخنان امام(ع) صحبت هايي مي شود که حق مطلب را ادا نمي کند. يکي از آن موارد بردن کودک چند ماهه به نزديک خيمه گاه دشمن و طلب آب کردن از دشمن براي آن نوزاد است.
شايد در يک نگاه ظاهري و دنيوي همه افراد نيز در شرايط مشابه چنين عملي را انجام دهند و براي نجات فرزند خود از لشکر دشمن تقاضاي آب نمايند اما اگر در اين مسايل دقيق شويم،متوجه مي شويم که امام(ع) با اين کار خود حجت را بر جاهلان تمام کرد و به تمام افراد در طول تاريخ نشان داد که چه کساني در برابر او صف آرايي کرده بودند. اين يک حرکت سمبوليک براي آشکار شدن نوع عملکرد و تفکر افرادي بوده که دربرابر امام(ع) صف آرايي کرده بودند. امام حسين(ع) در شديدترين شرايط طوري رفتار کردند که امروز براي بشريت هيچ نقطه مبهم و تاريکي باقي نماند و ايشان مي دانستند که چه گروه جاهل و متحجر و دنياطلبي در برابرش صف کشيده اند. آنها همان قاسطين، مارقين و ناکثين بودند که در برابر پدر ايشان ايستاده بودند. اگر کمي دقت کنيد، مي بينيد که کسي که سر امام(ع) را از تن جدا مي کند از خوارجي بوده که در برابر امام علي (ع) مي جنگيد. بنابراين امام(ع) به خوبي لشکريان جاهل دشمن را مي شناخت و با اين عمل خود هويت اين جاهلان را براي تمام آيندگان روشن ساخت.
6-عاشورا و کنترل اجتماعي
از ديگر پيام هاي عاشورا، بحث امر به معروف و نهي از منکر است که امروز در دنيا به عنوان کنترل اجتماعي از آن ياد مي شود. از آنجايي که جامعه يک سيستم است و تمام سيستم ها نياز به نگهداري و کنترل و نظارت دارند، جامعه نيز از اين موضوع مستثنا نيست و اين بحث کنترل اجتماعي را به وجود مي آورد. اين کنترل بايد بر مبناي علم، منطق و اخلاق باشد که ما در اسلام آن را مي بينيم، وقتي به بيانات امام(ع) دقت مي کنيم،ايشان مي فرمايند: «هدف قيام من قدرت طلبي نيست.» اين يک پيام و آموزه مهم براي مديران و مسؤولان است. امام(ع) از روي ظلم،خشونت و قدرت طلبي قيام نکرد بلکه هدف ايشان نشان دادن راه درست از بيراهه ها به امت جدش رسول خدا(ص) بود. اين همان کنترل اجتماعي است که امروزه از آن ياد مي شود. با کمي دقت مي بينيم که اين امر به معروف و نهي از منکر از نهاد خانه و خانواده آغاز مي شود. از وقتي که شما به کودک خود سلام کردن مي آموزيد و به او ياد مي دهيد که دروغ نگويد،اولين اصول امر به معروف و نهي از منکر را به او آموزش داده ايد.
7-عاشورا وشفا بخشي
ويکتور فرانکل در کتاب خود به نام «انسان در جستجوي معنا» به اين نکته اشاره دارد که تمام زندگي انسان ها داراي معنا و مفهوم است. انسان بايد اين معاني را دريابد،بياموزد و از آنها در جهت رسيدن به پيشرفت و تعالي بهره مند شود. وقتي ما در زندگي انسان هاي بزرگي همچون امام حسين(ع) فکر کنيم و با آن ارتباط معنايي پيدا کنيم، ديگر صورت ظاهر را رها خواهيم کرد و به آنجايي مي رسيم که مي توانيم ذره اي از اين عظمت و شکوه را دريابيم و روح خويش را به سطوح بزرگ تر ارتقا دهيم. وقتي که شما تصميم مي گيريد با استفاده از آموزه هاي زندگي اين بزرگان به سمت خداوند نزديک شويد و در جهت اين تصميم گيري تلاش مي کنيد، به طور قطع عنايات الهي شامل حال شما خواهد شد و شما در تمام امور زندگي خود آثار آن را احساس خواهيد کرد.
همان طور که در طول تاريخ پيامبران و اولياي الهي از حضرت آدم(ع) تا ديگر پيامبران معجزات بي شماري را به مردم نشان داده اند،شکي نيست که با برقراري يک ارتباط معنوي قوي با روح بزرگوار امامان(ع) مي توان آثار عظيم آن را در زندگي فردي شخصي مشاهده کرد. بسياري افراد که پيرو اديان ديگر هستند،وجود دارند که ارادت خاصي نسبت به امام حسين(ع)،حضرت ابوالفضل(ع) و ديگر شهداي واقعه عاشورا دارند،چرا که توانسته اند اين ارتباط معنوي را ايجاد کنند، برقراري اين گونه ارتباطات نيازمند مسلمان بودن نيست چون امام حسين(ع) محدود به مسلمانان و شيعيان نيست و اين همان روح بلند امام(ع) و شهداي واقعه عاشورا است که در تمام تاريخ و انسان ها سايه گسترده است و هر انساني با توجه به ميزان تلاش و ارادت خود مي تواند از آن بهره مند شود.
منبع : نشريه سلامت (ويژه نامه عاشورا)،شماره 250
