برخى مصالح اسلامى، در درجه اى از اهميت قرار دارند كه عناوينى چون عسر و حرج و ضرر نمى تواند در تعارض يا تزاحم با آنها قرار گيرد. برخى مصاديق معروف و منكر از اين گونه اند. دفع منكر بزرگى چون حكومت فاسد بنى اميه و تلاش براى تشكيل حكومت اسلامى از بارزترين نمونه ها است. امام(قده) مبناى خويش را اين گونه توضيح مي دهد:
«تمام انبيا براى اصلاح جامعه آمده اند، تمام. و همه آنها اين مساله راداشتند كه فرد بايد فداى جامعه بشود. فرد هر چه بزرگ باشد، بالاترين فرد كه ارزشش بيشتر از هر چيز است در دنيا، وقتى كه با مصالح جامعه،معارضه كرد اين فرد بايد فدا شود. سيدالشهدا روى همين ميزان آمدرفت و خودش و اصحاب و انصار خود را فدا كرد، كه فرد بايد فداى جامعه شود، جامعه بايد اصلاح بشود. ليقوم الناس بالقسط. بايد عدالت در بين مردم و در بين جامعه تحقق پيدا بكند.»
اهدافى را كه حضرت(ع) در وصيت خويش به محمد بن حنفيه برشمرد همه در يك نقطه مشترك است و آن عبارت است از «اصلاح امت».اين حركت اصلاح طلبانه در جامعه و فداكارى براى آن، همان است كه به عنوان «فداى فرد براى جامعه» مورد تاكيد امام خمینی (قده) قرار گرفت. چنان كه حضرت امام صادق (ع) به نقل از صفوان بن مهران، در زيارت اربعين، در بيان فلسفه جانفشانى ابي عبدالله(ع) فرموده است:
«اللهم انى اشهد انه وليك و ابن وليك و صفيك و ابن صفيك،الفائز بكرامتك، اكرمته بالشهادة... و بذل مهجته فيك ليستنقذعبادك من الجهالة، و حيرة الضلالة ».
«حسين(ع) خون قلبش را در راه تو داد تا بندگانت را از نادانى و سرگردانى گمراهى نجات دهد.».
همين حقيقت را در زيارت ديگرى كه ابوحمزه ثمالى از امام صادق(ع) در خصوص زيارت امام حسين(ع) نقل كرده نيز آمده است:
«اللهم انى اشهد ان هذا قبر ابن حبيبك و صفوتك من خلقك، وانه الفائز بكرامتك، اكرمته بكتابك، و خصصته و ائتمنته علي وحيك، و اعطيته مواريث الانبياء، و جعلته حجة على خلقك،فاعذر فى الدعوة، و بذل مهجته فيك ليستنقذ عبادك من الضلالة و الجهالة و العمى و الشك و الارتياب الى باب الهدى من الردي».
... و خون قلبش را در راه تو داد تا بندگانت را از گمراهى و نادانى و نابينايى و شك و دودلى به دروازه هدايت، در آورده و نجات دهد.
چنان كه حضرت امام، همين حقيقت را در دوران مبارزه چنين بيان مي فرمايد:
«محرم، ماه نهضت بزرگ سيد شهيدان و سرور اولياى خداست كه با قيام خود در مقابل طاغوت، تعليم سازندگى و كوبندگى به بشر داد و راه فناى ظالم و شكستن ستمكار را به فدايى دادن و فدايى شدن دانست واين خود سرلوحه تعلميات اسلام است براى ملت ما تا آخر دهر.»
امام خمینی(قده) در فتاواى خويش، از جمله در كتاب تحرير الوسيله، فصل دفاع و امر به معروف و نهى از منكر به گونه اى روشن مبناى فقهى مذكور را پذيرفته و فتاواى خود را بر اساس آن صادر كرده است.
منبع : کتاب عاشورا در فقه(سيد ضياء مرتضوي)