تاریخ هر ملتی، جزئی از هویت ملی آن ملت است، و گذشته هر قوم، در واقع بخش مهمی از شناسنامه ملی او به شمار می رود . تاریخ درخشان هر کشور و هر ملتی، در فرهنگ آن جلوه گر می شود، چرا که یکی از پایه های فرهنگ درخشان، تاریخ درخشان و پر افتخار است . از این نظر، تاریخ برجسته هر ملت را می توان از «سرمایه » ها و «گنجینه » های معنوی عمومی آن به شمار آورد که در صورت بهره برداری صحیح از آن آثار و نتایج فراوانی به بار می آورد .
از این دیدگاه، تاریخ حماسی و پر افتخار تشیع، سرمایه ای عظیم و گنجینه معنوی پر بها و ارزنده ای است که یکی از پایه های تاریخی فرهنگ شیعه را تشکیل می دهد و می توان از آن بهره های کلان برد .
در تاریخ تشیع، حادثه عاشورا بر فراز قله ای با عظمت می درخشد و سرچشمه ای جوشان برای فرهنگی پربار و انسان ساز است .
حادثه کربلا گرچه به ظاهر یک حادثه بود، اما تبدیل به یک مکتب شد، مکتبی فرهنگ آفرین . فرهنگ عاشورا طی قرون و اعصار، همواره مایه حرکت و جنبش، و پایگاهی برای جهش به سوی طاغوت ستیزی و کفر زدایی بوده است . در دهه ها و قرن های پس از عاشورا، حرکت های عدالت خواهانه و آزادی طلبانه متعددی شکل گرفت و دل های فراوانی را به سوی خود جلب کرد که همه الهام گرفته از حادثه کربلا بود .
اصول مهم فرهنگ عاشورا را (که به نسل های بعدی منتقل شد و همواره مایه حرکت، اصلاح، بیداری، ظلم ستیزی و انسان سازی بوده) می توان به اختصار چنین جمع بندی نمود:
1- اصل پافشاری در دفاع از حق و مبارزه با باطل
امام حسین علیه السلام یکی از انگیزه های قیام خود را احیای حق و از بین بردن باطل اعلام نمود و فرمود: آیا نمی بینید که به حق عمل نمی شود و از باطل خودداری نمی گردد؟ ! در چنین وضعی جا دارد که شخص با ایمان (از جان گذشته) مشتاق دیدار پروردگار باشد . در چنین محیط ذلت بار و آلوده ای، مرگ را جز سعادت، و زندگی با ستم گران را جز رنج و آزردگی و ملال نمی دانم (1) .
2- اصل مبارزه با رهبران و زمامداران فاسد
امام معتقد بود که ریشه همه مفاسد و گرفتاری های جامعه اسلامی، تسلط بنی امیه فاسد و مفسد، بر مقدرات مسلمانان است . از این رو فرمود: امروز که امت اسلامی به عنصری مثل یزید گرفتار شده، باید فاتحه اسلام را خواند . (2)
3- اصل آزادگی و آزاد زیستن و ذلت ناپذیری
امام حسین علیه السلام در تمام عمرش با آزادگی و شجاعت و سربلندی و عزت زیست و با شعار «هیهات منا الذلة » به حکومت ضد اسلامی یزید «نه » گفت و با آزادگی و عزت به شهادت رسید .
خاندان عزیز او نیز در دوران اسارت و در راه رساندن پیام انقلاب او، گر چه هزاران مصیبت تحمل کردند، اما هرگز زانوی ذلت در برابر ستم کاران بر زمین نزدند و با سربلندی در مجلس پسر زیاد و زاده معاویه حرف خود را زدند (شیر، شیر است گر چه در قفس باشد!) و آرزوی شنیدن یک کلمه خواهش و تمنا و اظهار ضعف و زبونی را بر دل دشمن گذاشتند .
در فرهنگ عاشورا درس آزادگی، درسی بود که عاشوراییان در طول تاریخ هرگز آن را فراموش نکردند .
4- اصل پایداری در راه هدف مقدس و الهی
امام حسین علیه السلام با یاران اندک در برابر سپاه انبوه ایستاد و نه تنها بیمی به دل راه نداد، بلکه حتی آنان را نیز آزاد گذاشت که بروند یا بمانند و اعلام کرد که یک تنه با دشمن روبه رو می شود . پدرش امیر مؤمنان علیه السلام سال ها پیش فرموده بود: در راه حق، از اندکی پیروان آن وحشت نکنید! (3)
5- اصل مبارزه تبلیغاتی با دشمن در کنار جهاد و شهادت
امام حسین علیه السلام توسط بازماندگان خود پیام انقلاب خود را به گوش مردم رساند . او خود بخش نخست قیام خود را که «خون » بود و «شهادت » ، رهبری کرد، اما بخش دوم را که «پیام » بود و «تبلیغ » به عهده فرزندان و خواهر خود گذاشت و اگر این پیام رسانی نبود، قیام امام حسین علیه السلام تکمیل نمی شد و دشمنان در طول تاریخ آن را تحریف می کردند .
6- استقبال از شهادت در راه خدا و در راه احیای دین خدا
چند دهه پس از رحلت پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله بنا به علل و عوامل مختلف اجتماعی و سیاسی، روحیه شهادت و فداکاری در راه دین، به فراموشی سپرده شده بود، و مردم در کام دنیا پرستی فرو رفته بودند و عده ای نیز مرعوب خلفای ستم گر بودند و به سکوت تحمیلی کشانده شده بودند . امام حسین علیه السلام با قیام خود، فرهنگ شهادت را زنده کرد و درس فداکاری در راه دین را به نسل های بعدی آموخت .
این ها تنها گوشه ای کوچک و مختصر از فرهنگ غنی و پر بار عاشورا بود و جا دارد که خطیبان و مبلغان ارجمند در ایام محرم و صفر با محور قرار دادن این فرهنگ عظیم و انسان ساز، فضای جامعه را عاشورایی و حسینی کنند تا در پرتو آن، کشور در برابر استکبار و زورمداران معاصر، حسینی وار مقاومت کند . ان شاءالله .
پی نوشت ها:
1) حسن بن علی بن شعبة، تحف العقول، ص 245; محمدبن جریر طبری، تاریخ الامم والملوک، ج 6، ص 229 .
2) سیدبن طاووس، الملهوف فی قتلی الطفوف، ص 11 .
3) ایها الناس لا تستوحشوا فی طریق الهدی لقلة اهله »، نهج البلاغه، تحقیق صبحی صالح، خطبه 201 .
منبع : پایگاه حوزه