اولين بناء و تحولات بعدى بارگاه حسينى

اولین بناى قبر منور سیدالشهداء ابا عبداللّه الحسین علیه السلام بدست قوم بنى اسد انجام گـرفـت ، در آن هنگام که اجساد پاک و مطهر شهدا را دفن مى کردند سپس سقیفه اى (سایبان یا اطاق کوچـک) به آن اضافـه شد، و چـنانکه عـلى بن طاووس در اقـبال از حسین بن ابى حمزه روایت نموده است. آن اطاق داراى دربى بوده که به باب الحائر مـعروف بوده است، و راوى خود براى زیارت قبر امام حسین علیه السلام از آن در وارد شد. و از روایتـى که ابن قـولویه در کامـل الزیاره نقـل نمـوده که امام صادق علیه السلام به ابوحمزه ثمالى فرمود: فاذا اءتیت الباب الّذى یلى الشّرق فـقـف عـلى الباب و قـل ... ((هنگامى که به درب شرقى رسیدى بایست و چنین بگو...))
و همچنین از روایت صفوان بن مهران که در کتاب مزار شیخ مفید مذکور است آمده: هنگامى که به باب حائر رسیدى بایست ... سپس وارد بارگاه مى شوى و طرف سر حضرت ابى عـبدالله بایست ... آنگاه از درى که زیر پاى على بن الحسین علیه السلام است خارج شو سپـس شهدا را زیارت مـى کنى و بعـد به زیارت قـبر حضرت ابى الفضل مى روى .
از این روایات به خوبى مستفاد مى شود که حرم مطهر سیدالشهدا درهاى متعددى داشته و همـچنین حرم جناب ابى الفضل العباس داراى ساختمان کوچک بوده و درى هم داشته است، و مسجدى نیز در کنار قبر امام علیه السلام در اواخر حکومت بنى امیه احداث گردیده بود تا آنکه هارون الرشید به خلافت رسید، دستور داد بقعه و بارگاه امام حسین علیه السلام را خراب کردند و درخت سدرى هم آنجا بود که آنرا نیز قطع نمودند.
دومـین بناء: وقـتـى مـاءمـون به خـلافـت رسید دوباره تـجدید بناء نمـود، تا آنکه مـتـوکل عـباسى بر مـسند خـلافـت قـرار گـرفـت، در سال ۲۳۶ زوار را از زیارت مـنع کرد و گـنبد و بارگـاه امـام را خـراب نمـود که تفصیل آن خواهد آمد.
سومـین بناء: منتصر پسر متوکل که به خلافت رسید قبر مطهر امام و حائر آن را تجدید بنا نمود و مناره اى نیز براى حرم حسینى احداث کرد و مردم را به زیارت قبر آن حضرت امر نموده و نسبت به علویین خدمت شایانى کرد.
چهارمین بناء: بین سالهاى ۲۷۹ تا ۲۸۹ محمد بن زید بن حسن معروف به داعى صغیر که سلطنت طبرستـان بعـد از برادرش حسن مـلقـب به داعـى کبیر به او انتـقـال یافـت ساخـتمانهائى به مشهدین (قبر منور امیرالمؤ منین و قبر مطهر سیدالشهدا) افزود و بازسازى کرد.
پـنجمـین بناء: عـضدالدوله دیلمـى (ابن بویه) در مقام تعمیر و تزئین و نوسازى و بازسازى مشهدین برآمد و موقوفاتى براى آنها قرار داد.
ششمـین بناء: حسن بن فـضل مـعـروف به ابومـحمـد رامـهرمـزى وزیر سلطان آل بویه به علت آتش سوزى که ۱۴ ربیع الاول سال ۴۰۷ در بقعه مبارکه امام حسین علیه السلام رخ داده بود تجدید بنا نمود و دیوارى نیز اطراف حایر حسینى بنا کرد که تا سال ۵۸۸ وجود داشته است .
هفـتـمـین بناء: عـمـارتـى که هم اکنون مـوجود است سلطان اویس ایلخـانى در سال ۷۶۷ بنا نموده که تاریخ آن بالاى محراب قبله موجود است و پسرش ‍ احمد بن اویس نیز تـکمـیل بنا کرده است و شاه اسمـاعـیل صفـوى در سال ۹۳۰ صندوق بدیعـى اهداء نمـوده و بالاخـره در سال ۱۰۴۸ سلطان مـراد عـثـمـانى آخـرین قـبه را بنا کرده و گـچـکارى نمـود و در سال ۱۱۳۵ همـسر نادرشاه افشار مبالغ هنگفتى صرف تعمیر روضه مبارکه نمود و در سال ۱۲۳۲ فتحعلى شاه قاجار بقعه شریفه را طلا کارى کرده است.(۱)

نویسنده:آیت الله محمد على عالمى