درباره‌ی این مرحله از ثواب عزاداری روایات بسیاری در کتب معتبر شیعه وارد شده است[۱] و جای تعجب دارد که چگونه با کثرت این روایات، اصل مسئله‌ی بخشش گناهان در اثر گریه بر سالار شهیدان(ع) یا عمومیت و اطلاق و شمول آن از سوی بعضی مورد تردید قرار می‌گیرد، علی‌الخصوص که این اولین مرحله و پایین‌ترین مرحله از مراحل ثواب عزاداری بر مصائب اهل بیت: است و مراحل و ثوابهای بالاتری نیز وجود دارد! در اینجا به عنوان نمونه چند روایت را نقل می‌کنیم:
عن أبی عبدالله (ع): ... یا مسمع إن الأرض و السماء لتبکی منذ قتل أمیرالمؤمنین(ع) رحمه لنا و ما بکی لنا من الملائکه أکثر، و ما رقأت دموع الملائکه منذ قتلنا و ما بکی أحد رحمه لنا و لما لقینا إلا رحمه الله قبل أن تخرج الدمعه من عینه، فإذا سال دموعه علی خدّه فلو أن قطره من دموعه سقطت فی جهنم لأطفأت حرّها حتی لایوجد لها حرّ، و إن الموجع قلبه لنا لیفرح یوم یرانا عند موته فرحه لاتزال تلک الفرحه فی قلبه حتی یرد علینا الحوض[۶]...
نویسنده:سید علیرضا شاهرودی پی نوشت:
حدیث ۱
عن أبی عبدالله (ع)... قال لفضیل: تجلسون و تحدثون؟ قال: نعم جعلت فداک، قال: إن تلک المجالس أحبها فأحیوا أمرنا یافضیل، فرحم الله من أحیی أمرنا، یا فضیل من ذکرنا أو ذکرنا عنده فخرج من عینه مثل جناح الذباب غفر الله له ذنوبه و لو کانت أکثر من زبد البحر.[۲]
از امام صادق(ع) روایت شده است که به فضیل فرمودند:
آیا شما گرد هم می‌آیید و با هم سخن می‌گویید؟ فضیل جواب داد: بله فدایت گردم. آن حضرت فرمودند: به درستی که من این مجالس را دوست دارم. ای فضیل! شما نیز امر ما را زنده بدارید، خداوند رحمت کند کسی را که امر ما را زنده می‌دارد.
ای فضیل! هرکس ما را به یاد بیاورد [و متذکر شود] یا آنکه نامی از ما نزد او برده شود و در اثر آن به اندازه‌ی بال مگسی اشک از چشمش خارج شود، خداوند گناهان او را می‌آمرزد، گرچه گناهانش بیشتر از کف دریا باشد.
حدیث ۲
قال الرضا(ع): إن المحرم شهر کان أهل الجاهلیه یحرمون فیه القتال فاستُحلّت فیه دماؤنا، و هتکت فیه حرمتنا، و سُبی فیه ذرارینا و نساؤنا، و أضرمت النیران فی مضاربنا، و انتهب ما فیها من ثقلنا، و لم ترع لرسول الله(ص) حرمه فی أمرنا. إن یوم الحسین (ع) أقرح جفوننا، و أسبل دموعنا، و أذل عزیزنا بأرض کرب و بلاء. أورثتنا الکرب و البلاء إلی یوم الانقضاء، فعلی مثل الحسین(ع) فلیبک الباکون فإن البکاء علیه یحطّ الذنوب العظام[۳]...
امام رضا(ع) فرمودند:
به درستی که ماه محرم ماهی بود که مردمان زمان جاهلیت جنگ را در آن حرام می‌دانستند، ولی خون ما اهل بیت در این ماه حلال دانسته شد [و ریخته شد] و حرمت ما در این ماه هتک شد و ذریه و بانوان ما در آن به اسارت گرفته شدند و در خیمه‌های ما آتش افروخته شد و اموال و توشه و اشیاء گران‌بهای ما که در آن خیمه‌ها بود همگی غارت شد و در امر ما اهل بیت هیچ حرمتی را برای رسول الله(ص) مراعات نکردند.
به درستی که روز حسین(ع) پلکهای چشمان ما را [در اثر گریه‌های فراوان] مجروح کرده و اشکهای ما را جاری ساخته است و عزیز ما را در سرزمین کرب و بلاء ذلیل کرده است، کرب و بلاء [و غصه و گرفتاری] را تا روز پایان برای ما به ارث [و یادگار] گذاشته است. پس بر مانند حسین(ع) باید گریه کنند گریه‌کنندگان، چرا که گریه بر او گناهان بزرگ را پاک می‌کند.
حدیث ۳
عن الرضا(ع): ... یا ابن شبیب لقد حدثنی أبی عن أبیه عن جده أنه لما قتل جدّی الحسین(ع) أمطرت السماء دماً و تراباً أحمر، یا ابن شبیب إن بکیت علی الحسین(ع) حتی تصیر دموعک علی خدّیک غفر الله لک کل ذنب أذنبته صغیراً کان أو کبیراً، قلیلاً کان أو کثیراً[۴]...
از امام رضا(ع) روایت شده است که فرمودند: ...
ای فرزند شبیب! به درستی که پدرم روایت کرد برایم از پدرش، از جدش که: هنگامی که جدم حسین(ع) کشته شد، از آسمان خون و خاک سرخ بارید.
ای فرزند شبیب! اگر بر حسین(ع) گریه کنی، به حدی که اشکهایت بر گونه‌هایت جاری شود، خداوند هر گناهی را که مرتکب شده باشی، بر تو می‌آمرزد. خواه آن گناه کوچک باشد یا بزرگ، کم باشد یا زیاد...
حدیث ۴
عن أبی عبدالله(ع) قال: من ذکرنا عنده ففاضت عیناه حرّم الله و جهه علی النار.[۵]
امام صادق(ع) فرمودند:
هرکس که [نام و] یاد ما نزدش برده شود و در اثر آن اشک از چشمانش بجوشد، خداوند صورت او را بر آتش حرام می‌نماید.
حدیث ۵
از امام صادق(ع) روایت شده است:
... ای مسمع! به درستی که زمین و آسمان از زمان کشته شدن امیرالمؤمنین(ع) همواره از سر رحمت [و شفقت و دلسوزی] بر ما اهل بیت گریان هستند و مقداری که ملائکه بر ما گریه کردند، بیش از این است و از زمان کشته شدن ما تاکنون اشک ملائکه خشک نشده است.
و هیچ کس از سر رحمت بر ما و به جهت آن مصائبی که بر ما وارد شد، گریه نمی‌کند مگر آنکه خداوند او را مورد رحمت قرار می‌دهد، قبل از آنکه قطره‌ی اشک از چشم او خارج شود و آنگاه که قطرات اشکش بر گونه‌هایش جاری شد، به درستی که اگر قطره‌ای از اشکهایش در جهنم بیفتد، حرارت جهنم را خاموش می‌کند، به گونه‌ای که حرارتی در جهنم یافت نشود.
و به تأکید کسی که قلبش برای ما دردناک شده است، هر آینه خوشحال خواهد شد، روزی که ما را در هنگام مرگ خود ملاقات کند، آنچنان که آن فرح و دل‌خوشی در قلب او پیوسته خواهد بود، تا زمانی که نزد حوض کوثر بر ما اهل بیت وارد شود...
حدیث ۶
عن الصادق(ع) ... إن الحسین بن علی(ع) مع أبیه و أمه و أخیه فی منزل رسول الله(ص) و معه یرزقون و یحبرون، و إنه لعن یمین العرش متعلق به، یقول: یا رب أنجزلی ما وعدتنی، و إنه لینظر إلی زواره فهو أعرف بهم و بأسمائهم و أسماء آبائهم و ما فی رحالهم من احدهم بولده. و إنه لینظر إلی من یبکیه فیستغفر له و یسأل أباه الاستغفار له و یقول: أیها الباکی لو علمت ما أعدّ الله لک لفرحت أکثر مما حزنت و إنه لیستغفر له من کل ذنب و خطیئه.[۷]
امام صادق(ع) فرمودند:
... به درستی که حسین بن علی(ع) به همراه پدر و مادر و برادرش در منزل رسول الله(ص) هستند و به همراه آن حضرت روزی می‌خورند و از نعمت‌های الهی بهره‌مند و مسرور می‌شوند و به درستی که او از جانب راست عرش الهی، در حالی که به عرش دست‌آویخته است، می‌گوید: خدایا! وعده‌ای را که به من دادی به انجام برسان.
و هر آینه او نظر می‌کند به زوار خود و او داناتر است به آنها و نامهایشان و نامهای پدرانشان و آنچه که به همراه خود در وسایل سفر خود دارند، از مقدار دانایی و معرفتی که هرکدام از ایشان به فرزند خود دارند.
و به درستی که امام حسین(ع) نظر می‌کند به کسی که برای او گریه می‌کند و از خدا برایش طلب مغفرت می‌کند و از پدر خود می‌خواهد که برای آن گریه‌کننده طلب آمرزش نماید و خطاب می‌کند: ای گریه‌کننده! اگر می‌دانستی خداوند چه چیزی را برای تو مهیا کرده است، مسرور و خوشحال می‌شدی بیش از آن مقداری که محزون و اندوهناک شده‌ای و به درستی که آن حضرت استغفار می‌کند برای گریه‌کننده‌ی بر خود از هر گناه و خطایی که مرتکب شده باشد.
حدیث ۷
قال الصادق(ع) ... ما من عبد یحشر إلا و عیناه باکیه إلا الباکین علی جدّی، فإنه یحشر و عینه قریره و البشاره تلقاه و السرور علی وجهه و الخلق فی فزع و هم آمنون[۸]...
امام صادق(ع) فرمودند:
... هیچ بنده‌ای در روز قیامت محشور نمی‌شود، مگر آنکه چشمانش گریان باشد، به جُز گریه‌کنندگان بر جدم [حسین(ع)]، که چنین شخصی محشور می‌شود در حالی که چشم او روشن است [و مطمئن و خوشحال می‌باشد] و بشارت به سوی او می‌شتابد و سرور و خوشحالی بر صورت او نمایان است و خلق در هول و فزع می‌باشند و گریه‌کنندگان ایمن و در امان...
حدیث ۸
عن الصادق (ع): رحم الله شیعتنا ... إنهم اُوذوا فینا و لم نؤذ فیهم، شیعتنا قد خلقوا من فاضل طینتنا و عجنوا بنور ولایتنا، رضوا بنا أئمه و رضینا بهم شیعه، یصیبهم مصابنا و یبکیهم أوصابنا، و یحزنهم حزننا و یسرهم سرورنا، و نحن أیضاً نتألم لتألمهم و نطلع علی أحوالهم، فهم معنا لایفارقوننا و لانفارقهم لأن مرجع العبد إلی سیده، و معوّله علی مولاه، فهم یهجرون من عادانا و یجهرون بمدح من والانا، و یبا عدون من آذانا ... اللهم أحی شیعتنا فی دولتنا و أبقهم فی ملکنا و مملکتنا، اللهم شیعتنا منا و مضافین إلینا، فمن ذکر مصابنا و بکی لأجلنا استحی الله أن یعذبه بالنار.[۹]
امام صادق(ع) فرمودند:
خداوند رحمت کند شیعیان ما را... آنها به خاطر ما اذیت کشیدند، ولی ما به خاطر آنها اذیت نکشیدیم.
شیعیان ما از اضافه گل ما خلق شدند و خمیره‌ی آنان با نور ولایت ما ممزوج شده است. راضی شدند به ما که امامان ایشان باشیم و ما هم به ایشان راضی شدیم که شیعه و پیرو ما باشند. مصایبی که بر ما وارد می‌شود، به آنها اصابت می‌کند [و آنها را نیز مصیبت‌زده می‌کند] و رنجها و دردهای ما آنها را به گریه می‌آورد. حزن و غم ما آنها را محزون و اندوهناک می‌کند و سرور و شادی ما آنها را مسرور می‌نماید و ما نیز در اثر آنچه آنها را متألم و دردمند می‌کند، متألم می‌شویم و بر احوال ایشان مطلع می‌شویم. از این رو ایشان با ما هستند و از ما جدا نمی‌شوند و ما [نیز] از آنها جدا نمی‌شویم، زیرا که برگشت بنده به آقای خود است و تکیه‌گاه او مولای خودش می‌باشد.
پس شیعیان ما کسی را که به دشمنی با ما می‌پردازد رها می‌کنند [و از او دوری می‌جویند] و زبان به مدح و ستایش کسی که موالات ما را اتخاذ کرده، می‌گشایند. [و با صدای بلند او را مدح می‌گویند] و کسی را که ما را اذیت کرده است دور می‌کنند و می‌رانند...
خدایا! زنده کن شیعیان ما را در دولت ما و باقی بدار آنها را در حکومت ما و مملکت ما.
خدایا! شیعیان ما از ما هستند و منسوب به ما می‌باشند. پس هرکس مصائب ما را به یاد آورد و به خاطر ما گریه کند، خداوند خجالت می‌کشد که او را به آتش اندازد.
[۱] ـ خوانندگان محترم می توانند به عنوان نمونه به کتاب شریف کامل الزیارات، باب ۱۷، ۲۲، ۲۶ الی ۲۸ و باب ۳۲ الی ۳۶ و همچنین کتاب وسائل الشیعه ج ۱۴ باب استحباب البکاء و همچنین کتاب بحارالانوار ج ۴۴ باب ثواب البکاء ص ۲۷۸ به بعد و ج ۴۵ ص ۲۲۰ به بعد مراجعه نمایند.
[۲] ـ بحارالانوار، الجامعـ］ لدرر أخبار الأئمـ］ الأطهار: (المولی محمدباقر المجلسی۱، موسسـ］ الوفاء، بیروت، ۱۴۰۳هـ . ق) ۴۴/۲۸۲.
[۳] ـ بحار الانوار ۴۴/۲۸۳.
[۴] ـ بحار الانوار ۴۴/۲۸۵.
[۵] ـ بحار الانوار ۴۴/۲۸۵.
[۶] ـ بحارالانوار ۴۴/۲۸۹.
[۷] ـ بحار الانوار ۴۴/۲۹۲.
[۸] ـ بحارالانوار ۴۵/۲۰۶.
[۹] ـ إکسیر العبادات فی اسرار الشهادات (العلامـ］ الشیخ آغا ابن عابد الشیروانی الحائری المعروف بالفاضل الدربندی، دار ذوی القربی، قم، ۱۴۲۸ هـ .ق) ۱/۹۹ نقل از منتخب طریحی ۲/۲۶۸.
منبع : کتاب جلوه های عزاداری در تعالیم اهل بیت(علیهم السلام)