İnsanoğlu yaratılışı itibari ile günah ve sevap işleme özelliğine sahip bir varlıktır. Bu hususiyet insanı meleklerden ayıran en bariz özelliktir. Melekler yaratılışları gereği Allah'a karşı günah işlemekten uzak varlıklardır. Ama insanoğlu böyle bir varlık değildir.
Allah Teala insana kullanılabilir akıl vermiş, doğru ve yanlışı ayrıt edebilme yetisine sahip kılmıştır. Bu özellik sayesinde insan hata yapma, günah işleme, iyilik yapma ve sevap işleme özelliğine sahiptir. Bu yüzden hata yapmak, günah işlemek insanoğlu için olabilecek (kaçınılmaz) bir durumdur.
Allah Resulu (saa) şöyle buyurmuştur:
"Eğer siz hiç günah işlemeseydiniz, Yüce Allah sizi helak eder ve sizin yerinize günah işleyecek, mağfiret ve tövbe dileyecek kimseler yaratırdı."
Peki, insan hata yaptığında ve günah işlediğinde ne yapmalıdır?
İşte böylesi bir durumda tövbe etme yani Allah'tan bağışlanma dileme devreye girmektedir.
Hiç şüphesiz 'Tövbe' Allah'ın bize bir lütfü ve büyük bir nimetidir.
İnsanoğlu için hata ve tövbe, ilk insan Hz. Adem (as) ile başlamıştır. Bu açıdan bakıldığında hata yapmak ve bunun karşılığında tövbe etmek insan için önemli bir vasıftır. Adem Peygamber (as) hata yaptıktan sonra Cennet'ten sürülmüş, daha sonra hatasını anlayıp bağışlanma dilemiş ve Allah Teala da Hz. Adem'in (as) tövbesini kabul etmiştir.
Allah insana günah veya hata yapma özelliğini verdiği gibi, tövbe ederek bu günah ve hatalardan dönme imkanını da sunmuştur.
Yüce Allah Tahrim Suresi 8. ayet-i kerimede şöyle buyurmaktadır;
"Ey iman edenler! Allah'a halis bir tövbe ile dönüp tövbe edin. Umulur ki Rabbiniz kötülüklerinizi silip örter ve sizi, Allah'ın Peygamberi ve beraberindeki insanların alçalıp rüsva etmeyeceği günde altlarından ırmaklar akan cennetlere sokar..."
Allah Teala bu ayet-i kerimesinde, inananlara tövbe etmelerini emretmiş, tövbe yoluyla hata ve günahlardan kurtuluş yolu bulabileceklerini belirtmiştir. Yani İnsan günah işledikten sonra derhal tövbe etmeli ve Allah'tan bağışlanma dilemelidir. Ancak böyle günah kirinden kurtulup bağışlanma umabilir.
Bir başka hadis-i şerifte Allah Resulü yine şöyle buyurmaktadır:
"Cehennem ehlinin feryat ve inlemesi daha çok tövbeyi erteledikleri içindir."
İşte, bu yüzden tövbe asla geciktirilmemelidir.
Yüce Yaradan ancak tövbe ederek kurtuluşa erebileceğimizi bize haber vermiştir. İnsan ancak yaptığı, hata ve günahtan dolayı tövbe ederek kurtuluşa erebilir.
Allah Celle ve Celaluhu başka bir ayet-i kerimede şöyle buyurmaktadır;
"Onlar ne zaman çirkin bir şey yapsalar veya kendilerine zulmetseler, Allah'ı hatırlarlar ve günahlarının bağışlanmasını dilerler. Allah'tan başka kim günahları bağışlaya bilir? Onlar yaptıkları çirkin işte, bile bile ısrar etmezler."
Bu ayette bize, tövbe eden insanın, işlediği günahları Allah'a itiraf ederek, yaptığı günahtan dolayı pişmanlık duyması gerektiğini, Allah'ın rahmet ve bağışlamasına sığınmasını, bir daha günah işlemeyeceğini ve onun yek sığınak ve tek bağışlayıcı olduğunu kabul ederek Allah'tan af dilemesi gerektiğini göstermektedir.
Tövbe eden insan günahı terk etmelidir. Günah yaptığına pişman olmalıdır. Onu bir daha yapmayacağına söz vermelidir. Samimi olmalıdır.
İnsan ister büyük, ister küçük günah işlemiş olsun tövbe etmeli ve tövbesinin gereğini yerine getirmelidir.
Hz. İmam Muhammed Bakır (as) şöyle buyurmuşlardır;
"Günahtan tövbe eden kimse, günah işlememiş gibidir."
Bu yüzden günahın büyüklük ve küçüklüğüne bakarak asla ümitsizliğe kapılmamalı ve derhal tövbe kapısı çalınmalıdır.
Şunu da belirtmek gerekir ki, tövbe asla şu demek değildir; 'Nasıl olsa Yaradan tövbe etme imkanı vermiş. Günahımı işlerim, sonra da dönüp tövbemi ederim.' Yani günah ve tövbeyi bir plan üzere yapılmamalıdır.
Şeytan günahı insana sevimli gösterir. Bunu yaparken de; 'Nasıl olsa tövbe edersen Allah seni affeder!' diyerek insana günahı sevimli gösterip ona teşvik eder.
Allah Teala bu konuda insanı uyarmıştır:
"Ey insanlar! Hiç şüphesiz Allah'ın vaadi haktır. Sakın dünya yaşamı sizi aldatmasın. Sakın çok aldatıcı Şeytan sizi Allah'a karşı aldatmasın"
Tövbe, bir hata veya gaflet sonucu günah işlediğinde pişmanlık duyulup, Allah'a yönelip yakarma bağışlama dilemedir. Bir oyun veya kendini kandırma vesilesi değildir. Günah, Şeytan ve nefsinin elinde helak olmaktan kurtulma vesilesidir. Bu yüzden kendini helak olmaktan kurtarmak için tövbe yolu ile Allah'ın rahmet ve bağışlanma şemsiyesi altına girerek helak çukurundan kurtulmalıdır.
