پيشرفت اسلام در ميان مردم به ويژه مدينه نشينان و ظهور عظمت الهى پيامبر، و تجلى آيات قرآن مجيد در قلوب اهل خرد و انصاف، و استوارى حقايق فرهنگ حق و شريعت محمدى يهود و نصارى را نسبت به از دست دادن موقعيت هاى مادى و رياست هاى چند روزه دنيائى، و خاموش شدن چراغ آئين تحريف شده آنان در برابر طوفان معنويت اسلام و منش مسلمانان در ترس عجيبى فرو برد و آنان را به شدت به وحشت انداخت تا جائى كه هر دو طايفه براى تضعيف روحيه مسلمانان كه تازه به اسلام گرويده بودند، و خشك كردن نهال ايمان كه تازه به رشد نشسته بود، و پراكنده كردن جمع اهل ايمان به پخش عقايد خرافى و ادعاهاى بى دليل كه مايه و پايه اى جز انحصارگرائى بيجا و غرور و كبر و منيت و خودپسندى و از همه بدتر ريشه اى جز حسد نداشت وادار كرد و هر دو طايفه دست به دست هم داده وارد ميدان مبارزه با مؤمنان شده، و به شبيخون فرهنگى روى آوردند و شب و روز به تبليغ اين مسئله پوچ روى آورده و نسبت به آن سرمايه گذارى كردند كه در قيامت هيچ طايفه اى جز يهود و نصارى وارد بهشت نمى شوند، و درهاى جنت در عالم آخرت فقط و فقط به روى يهود و نصارى باز است.
با اين كه قرآن در آيات بعد مى گويد يهود در صف مخالف با نصارى و نصارى در جبهه دشمنى با يهود قرار داشتند ولى اين نابكاران دنياپرست و مغروران خودپسند به ظاهر با هم همدست شده و به ترويج و تبليغ مطلبى پوچ كه بهشت در انحصار يهود و نصارى است برخاستند!
اينان جز آرزوهاى باطل و تمايلات شيطانى، و خواسته هاى غير منطقى نداشتند، در آيات گذشته خوانديد كه آرزو مى كردند خيرى بر مسلمانان نازل نشود، و دوست داشتند اهل ايمان را به كفر باز گردانند، و بهشت قيامت را در انحصار خود مى دانستند، آرى اين آرزوهاى پوچ و خواسته هاى نامعقول آنان بود
تِلْكَ أَمَانِيُّهُمْ.
انگيزه هاى نفسانى، طغيان شهوات، رياست طلبى، مادى گرائى، و خودخواهى آنان را دچار اين آرزوها و اميدهاى واهى كرده بود، و پندارشان اين بود اگر اين آرزوها و اميدها را كه منحصراً نسبت به نجات خود و ورودشان به بهشت دارند به شدت تبليغ كنند روحيه اهل ايمان را نسبت به عقايدشان سست، و شخصيت آنان را در هم مى شكنند و نهال اسلام را از ريشه و بنيان بر مى كنند غافل از اين كه آنچه بر دليل و برهان و بر حق و حقيقت استوار است ماندنى است، و هيچ شبيخونى نمى تواند آن را سست و از هم بگسلد.
يهود و نصارى تا به امروز كه قرن دو هزار ميلادى و پانزدهم هجرى است همه ترفندهاى خود را با در دست داشتن انواع ابزارها براى نابودى اسلام و تضعيف امت محمّد بكار گرفتند ولى در نقشه و طرحشان موفق نشدند و اسلام روز به روز گسترش يافت تا جائى كه هم اكنون گرايش به اسلام در اروپا و افريقا و آمريكا به شدت پا گرفته و بى ترديد آينده از اسلام است، و عمر اديان ديگر نزديك به پايان رسيده است.
در رابطه با آرزوهاى باطل و دست نيافتنى روايات بسيارى رسيده كه در توضيح آيات ديگر به آن اشاره خواهد شد در اينجا به دو روايت براى تكميل شرح آيه بسنده مى شود:
رسول خدا صلى الله عليه وآله فرمود:
«الكيس من دان نفسه و عمل لما بعد الموت، و العاجز من تبع نفسه هواه و تمنى على الله:»
زيرك و زرنگ كسى است كه خود را محاسبه كند، و براى پس از مرگش عمل نمايد، و ناتوان و عاجز كسى است كه خود را به دنبال هواى نفس و تمايلات بى مهار ببرد، و بر خدا و رحمتش آرزوى باطل و دست نيافتنى بندد.
منبع : پایگاه عرفان