فراز 2 از دعای 19 ( ویژگی‌های باران سودمند )

و بر بندگانت منت گذار و ميوه‌هاى باغها را به بار آور، و شهرهايت را با شكفته شدن غنچه‌هاى شكفته گلها و گياهان، شاداب و زنده دار، و فرشتگان بزرگوارت را كه سفيران تواند شاهد و ناظر آن باران رحمت و سودمندت قرار بده، بارانى كه همواره ببارد و فراگير و دانه درشت باشد سخت و سريع و شتابان فرود آيد.

زندگى در گوارايى و سرسبزى‌

برگ ديگرى از دفتر لطيف نظام آفرينش و هديه‌اى از عالم غيب، شكوفايى طبيعت و زندگى دوباره هستى است. تفكر در صنعت گيتى و نمايش پديده هنرى خداوند انسان را به حيرت وامى‌دارد. رويش پى در پى آثار حيات موجودات و چرخش شب و روز و ماه سال، از حكمت‌هاى رساى پروردگار منان است رشد شكوفه‌ها و گل‌ها و روييدن گياهان، سربلندى درختان و سرسبزى باغ و بستان‌ها و جريان آب چشمه‌ها از لابه‌لاى كوهساران و آبشارها به درياها و رودها و آواز بلبلان و پرندگان در جنگل‌ها و گلستان‌ها؛ نويد زندگى بانشاط و طراوت و ذوق و شوق اميد در دلها را مى‌دهد.

وزش باد و باران و جابه‌جايى توده‌هاى ابر در پهنه آسمان و بارش قطرات آب بر سطح زمين با دگرگونى‌هايى در جوّ و قاره‌ها و اقيانوس‌ها پديد مى‌آورد. حركت‌به صورت منظم و حساب شده بر افق نعمت‌هاى خداوندى، روح تازه‌اى به فصول چهارگانه مى‌بخشد.

خداوند قدرت نمايى خود را چنين معرفى مى‌نمايد:

﴿أَمَّنْ خَلَقَ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضَ وَأَنْزَلَ لَكُمْ مِنَ السَّمَاءِ مَاءً فَأَنْبَتْنَا بِهِ حَدَائِقَ ذَاتَ بَهْجَةٍ مَا كَانَ لَكُمْ أَنْ تُنْبِتُوا شَجَرَهَا ۗ أَإِلَٰهٌ مَعَ اللَّهِ ۚ بَلْ هُمْ قَوْمٌ يَعْدِلُونَ﴾«1»

[آيا آن شريكان انتخابى شما بهترند] يا آن كه آسمان‌ها و زمين را آفريد، و براى شما از آسمان آبى نازل كرد كه به وسيله آن باغ‌هايى خرم و باطراوت‌ رويانديم كه روياندن درختانش در قدرت شما نيست؛ آيا با خدا معبودى ديگر هست [كه شريك در قدرت و ربوبيت او باشد؟ نه، نيست‌]، بلكه آنان مردمى منحرف‌اند [كه براى او شريك مى‌گيرند.]

«بهجة» به معناى زيبايى رنگ و حسن ظاهر است كه بيننده را غرق سرور و نشاط مى‌كند. و اين تركيب زيباى رنگها و حالت رنگارنگى طبيعت پديده‌ها حقايقى است كه هيچ كس نمى‌تواند انكار كند و يا آن را به غير خدا نسبت دهد. او مبدأ همه زيبايى‌ها و حسن جمال در عالم حيات است.

دقت در رنگ‌آميزى يك گل خوشبو و پيچك برگ‌هاى لطيف و منظمى كه در درون يكديگر اطراف هسته مركزى گل حلقه زده‌اند. انسان را با هنرمندى با عظمت و قدرت و حكمتِ آفريدگار آشنا مى‌سازد.

بنابراين آنچه در ميان بخش‌هاى مختلف زمين از نهرهاى آب كه مايه زندگى و سرچشمه خرمى و مزارع آباد و باغ‌هاى پرميوه است و بخشى از اين آب‌ها در كوه‌ها و دره‌ها و آبشارها و قشرهاى زيرين در جريان است؛ محصول تدبير و نظام بديع و شگفت‌انگيز خداوند است.

در علم روانشناسى آمده است:

نوع رنگ‌ها و تركيب آنها در آفرينش، تأثير مهمى در روحيه و رفتار آدمى دارد، به ويژه رنگ آبى آسمان و رنگ سبز گياهان و سبزه‌زار در اميدوارى به زندگى و رنگ‌هايى مانند زرد، صورتى و قرمز در تحريك عواطف و شهوات نقش اساسى دارد.

اميرمؤمنان درباره اين قدرت شگفت‌انگيز مى‌فرمايد:

سُبْحانَكَ ما اعْظَمَ شَأْنَكَ! سُبْحانَكَ ما اعْظَمَ ما نَرى‌ مِنْ خَلْقِكَ وَ ما اصْغَرَ عِظَمَهُ فى‌ جَنْبِ قُدْرَتِكَ! وَ ما اهْوَلَ ما نَرى‌ مِنْ مَلَكُوتِكَ! وَ ما احْقَرَ ذلِكَ فيما غابَ عَنَّا مِنْ سُلْطانِكَ! وَ ما اسْبَغَ نِعَمَكَ فِى الدُّنْيا وَ ما اصْغَرَها فى‌ نِعَمِ الْآخِرَةِ ....«2»

منزّهى از هر عيب، چه بزرگ است شأن تو! منزهى، چه عظيم است آنچه از مخلوقاتت كه مى‌بينيم و چه كوچك است عظمت آن در كنار قدرت تو! و چه دهشت‌آور است آنچه از ملكوت تو مشاهده مى‌نماييم! و چه اندازه حقير است آنچه ديده مى‌شود در برابر آنچه از سلطنت تو براى ما ناپيداست! نعمت‌هايت در اين دنيا چه گسترده و فراوان است! و با اين حال در برابر نعمت آخرتت چقدر كوچك است!

راز خلقت در كلام امام صادق (عليه السلام)‌

امام صادق (عليه السلام) در تفكر حقيقى راز خلقت به مفضّل بن عمر مى‌فرمايد:

«نخستين پند و دليل بر وجود آفريدگار پاك برتر؛ پديد آوردن جهان و تركيب اجزاى آن و نظم بخشيدن آن به شكل فعلى است. هرگاه درباره اين جهان به انديشه و خرد خويش دقت كنى، آن را همانند خانه‌اى يابى كه هر آنچه از بندگانش بدان نياز دارند در آن فراهم است. آسمان همچون سقف برافراشته شده و زمين همانند فرش گسترده است و ستارگان مانند چراغ‌ها كنار هم چيده شده‌اند و گوهرها همانند گنجينه‌ها در دل زمين اندوخته شده‌اند. هر چيز به جاى خود فراهم گشته و انسان همچون مالك اين خانه، صاحب همه اثاث و لوازم آن است. انواع گياهان براى اهداف او آماده گشته و حيوانات گوناگون در خدمت مصالح و منافع او مى‌باشند.

اين همه آشكارا نشانگر اين است كه عالم بر اساس يك برنامه و حكمت و نظم و هماهنگى آفريده شده و آفريدگار آن يكى است ..

و در بخش ديگر درباره تدبير و مصلحت فصل‌هاى چهارگانه سال مى‌فرمايد:

«بينديش در بالا و پايين شدن خورشيد براى پيدايش چهار فصل سال و تدبير و بهسازى آن، در زمستان گرمى به درون درخت و گياه برگردد تا مايه ميوه‌ها در آنها بسته شود. و هوا را سنگين كند، تا ابر و باران پديدار گردد و تن جانداران سخت و نيرومند شود، در بهار تحركى آورد و مايه‌هاى زايش در زمستان پديد شوند، گياه سر زند و درخت گل دهد و جانداران ميل به نر كنند و در تابستان هوا داغ شود و ميوه‌ها برسند، و مواد زيادى بدن آب شوند و روى زمين خشك شود و آماده ساختمان و كار گردد و در پاييز هوا پاك شود و بيمارى برود و تندرستى آيد و شب دراز گردد، و اعمال عبادى در آن، به خاطر طولانى شدن ممكن است و هوا در آن خوش عطر و ملايم باشد و براى مصلحت ديگرى كه اگر همه را بشمرم سخن به درازا كشد.»«3»

______________________________

(1)- النمل (27): 60.

(2)- نهج البلاغه: خطبه 108.

(3)- بحار الأنوار: 3/ 61- 112، باب 4، حديث 1؛ توحيد المفضل.