- Giriş
Şii ve Sünni rivai mecmualarda ahır zamanda vuku bulacak olaylar ve fitneler hakkında rivayetler mevcuttur. Bu rivayetlerde söz edilen konulardan biri Deccal’dır ki bazı âlimler onu ahır zaman alametlerinden ve bazıları zuhurun alametlerinden bilmişlerdir. Deccal konusu rivayetleri, Ehlisünnet rivai kaynaklarında Şia’nın rivai mecmualarındakinden çok daha fazladır. Bu rivayetler genel olarak içerdikleri konular itibariyle muhtelif gruplamalara tabi tutulmuşlardır. Bu konuları şöyle sıralayabiliriz: Deccal’in hurucu sırasındaki olaylar, Deccal’in özellikleri, Deccal’in huruç zamanı ve mekânı, Deccal’in bineğinin özellikleri, Deccal’in taraftarları, Deccal’in ölüm yeri ve onu öldüren, Deccal’in valideyni, Deccal’in bazı zahiri özellikleri, Deccal’in yaşı. Bu rivayetler Deccal hakkında değişik konuları söz konusu etmiştir ve onların birçoğunda ihtilaf vardır. İhtilaf bazı konularda çok ve bazılarında ise daha azdır. Ayrıca bu ihtilaflardan bazıları cem edilebilir, bazıları ise cem edilemez.
Şii rivayetlerinde Deccal’in gözü dışında onun diğer bedensel özelliklerine değinilmemiştir; ama Ehlisünnet rivayetlerinde, onun zahiri ve cismi özelliklerini tanıtan rivayetler içinde bazıları boyuna, cüssesine, saçına vs. işaret etmektedir.
Deccal’in gözü hakkında gelen rivayetler hem Şii ve hem Sünni kaynaklarında oldukça fazladır ve ilk bakışta onlar arasında birçok ihtilaf göze çarpmaktadır; ama dakik incelemelerden sonra onların cem yoluna ulaşmak mümkündür.
1. Şii ve Sünni Hadislerinde Deccal’in Gözünün Özellikleri
Şii ve Sünni rivai mecmualarında var olan hadislerde Deccal’in gözünün özelliklerini aşağıdaki gibi düzenleyebiliriz:
a) Sünni Rivai Mecmualarında Deccal’in Gözünün Özellikleri
Tek Gözlü Deccal
Bir rivayette Malik babasından ve o da dedesinden naklediyor: Allah Resulü buyurdu: “Deccal tek gözlüdür.” (Tayalisi, 306; İbn Hanbel: c., s.182 ve 240, c.3, s.333; İbn Hanbel, 1406: c., s492; İbn Abdulbirr, 1412: c.4, s.1547).
Diğer bazı rivayetlerde Deccal’in tek gözlü olduğundan söz edilmiyor, fakat sadece Deccal’in tek gözü tavsif edilmiştir; tanımlamalar şu şekildedir:
Kör ve seçkin bir yıldız gibi: Cabir ibn-i Abdullah Ensari naklediyor ki Allah Resulü buyurdu: “Deccalın gözü kör ve seçkin yıldız gibidir.” (İbn Hanbel, c.3, s.368).
Asılı üzüm gibi: Salim babasından naklediyor: Allah Resulü buyurdu: Deccal’in gözü yüzünde asılı üzüm gibidir.” (Ayni, c.24, s.143).
Diğer bazı rivayetlerde Deccal’in tek gözlü olduğunu beyanla birlikte onun gözünü tasvir de etmiştir: Kör, çıkık ve parlak: Ubade b. Samit naklediyor: Allah Resulü buyurdu: “Deccal tek gözlüdür ve bu göz görme kabiliyetini kaybetmiştir, çıkık ve barizdir.” (İbn Hanbel, c.5, s. 324; Meruzi, 1414, c.2, s. 518; Şeybani, 1423, c.1, s.186).
Seçkin bir üzüm tanesi gibi: Abdullah b. Ömer naklediyor: Allah Resulü buyurdu: “Deccal tek gözlüdür ve gözü seçkin üzüm tanesi gibidir ve göz çanağından çıkıktır.” (İbn Hanbel, c.2, s.33 ve 122; Buhari, 1401, c.8, s.102).
Yerinden çıkmış ve özürlü: Salim’in babasından naklettiği gibi: Allah Resulü buyurdu: Deccal tek gözlüdür, gözü yerinden çıkmış ve özürlüdür.” (Ayni, c.16, s.34).
Kör: Esma binti Yezit Ensari naklediyor: Allah Resulü buyurdu: “Şüphesiz Deccal tek göz ve kördür.” (Haysemi, 1408: c.7, s.344).
Görüyor: bir rivayette Ubade b. Samit Allah Resulünden şöyle naklediyor: Deccal tek gözlüdür, ama kör değildir.” (Secistani, 1410: c.2, s.319).
Yıldız gibi: Ebi Bukre onu sabahyıldızı gibi ve Rafi onu kana bulanmış yıldız gibi tasvir ediyor. Ebi Bukre diyor ki: Allah Resulü buyurdu: Deccal tek gözlüdür ve gözü sabahyıldızı gibidir.” Haysemi, 1408: c.7, s.337). Rafi de İbn Abbas’tan naklediyor: “Deccal tek gözlüdür ve gözü sanki kana bulanmış yıldız gibidir.” Muttaki Hindi, 1409: c.14, s.326).
İki Gözlü Deccal
1. Bazı rivayetlerde Deccal’in sağ gözü anlatılıyor. Bazı numuneleri aşağıda getiriyoruz:
Kör: Abdullah b. Ömer naklediyor ki Allah Resulü buyurdu: “Deccal’in sağ gözü kördür.” (İbn Hanbel, c.1, s.176 ve c.2, s.22;ed-Dani, 1416: 1191; Hakim Nişaburi, c.4, s.528; Ravendi, 1409: c.3, s.1133; Haysemi, 1408, c.1, s.75; Muttaki Hindi, 1409: c.14, s.326).
Kör ve üzüm gibi: İbn Ömer’in naklettiği rivayet gibi: Allah Resulü (s.a.a) buyurdu: “Deccal’in sağ gözü kördür; seçkin üzüm gibi ve göz çukurundan dışarı çıkıktır”. (İbn Hanbel, c.2, s.131; İbn Hanbel, 1406: c., s.443; Buhari, 1401: c.5, s.125 ve c.7, s.57 ve c.8, s.72 ve 171; Nişaburi: , c.1, s.107; Tirmizi, 1403: c.3, s.349).
Kör ve alçı duvara fırlatılmış balgam gibi: Diğer bir rivayette Ebu Said Allah Resulünden (s.a.a) şöyle naklediyor: “Deccal’in sağ gözü kördür ve göz çukurundan dışarı çıkmıştır; sanki alçı duvar üzerine fırlatılmış balgam gibi”. (İbn Hanbel, c., s.79; Haysemi, 1408: c.7, 344).
Gözünde pterjium: Başka bir rivayette İbn Ömer Allah Resulünden (s.a.a) şöyle naklediyor: “Deccal’in sağ gözünde pterjium vardır.” (Meruzi, 1414: c.2, s. 519).
2. Ehlisünnetin diğer bazı rivayetlerinde Deccal’in sol gözü tasvir edilmiştir:
Kör: Semere b. Cundeb Allah Resulünden şöyle naklediyor: “Deccal’in sol gözü kördür.” ”. (İbn Hanbel, c.25, s.13, 221, 383; Nişaburi: , c.8, s.95; İbn Mace, c.2, s.1353; Meruzi, 1414: c.2, s.519: Hakim Nişaburi, c.1, s.329; Beyhaki, c.3, s.339; Haysemi, 1408: c.2, s.209 ve c.7, s.337 ve 339).
Işıldayan yıldız gibi: Ebu Said neklediyor: Allah Resulü buyurdu: “Deccal’in sol gözü ışıldayan yıldız gibidir.” (İbn Hanbel, c.3, s.79).
Zühre yıldızı gibi: Huzeyfe bir rivayette Deccal’in sol gözünü şöyle tasvir ediyor: “Deccal’in sol gözü zühre yıldızı gibidir.” (Hakim Nişaburi, c.4, s.528; Muttaki Hindi, 1409: c.14, s.326).
3. Diğer bazı rivayetlerde dolaylı olarak Deccal’in iki gözünün olduğuna işaret edilmiştir:
Bir rivayette İbn Abbas Allah Resulünden şöyle naklediyor: “Deccal’in gözlerinden biri ışıldayan yıldız gibidir.” (İbn Hanbel, c.1, s374; Haysemi, 1408: c.1, s.67). Diğer bir hadiste Cabir ibn Abdullah Ensari naklediyor ki Allah Resulü buyurdu: “Deccal’in gözü kördür ve seçkin yıldız gibidir.” (İbn Hanbel, c.3, s.368). diğer bir rivayette Salebe b. İbad el-Abdi naklediyor: “Deccal’in gözlerinden biri yeşil renkli cam gibidir.” (Hakim Nişaburi, c.1, s.329; Haysemi, 1408, c.7, s.337; Beyhaki, c.3, s339). Dieğr bir rivayette Huzeyfe diyor ki Allah Resulü buyurdu: Deccal’in gözlerinden biri kör ve diğeri kana bulanmıştır.” (Meruzi, 1414: c.2, s.522).
Görüldüğü gibi bu rivayetlerde Deccal’in gözleri müphem bir şekilde tavsif edilmiştir ve zikredilen özelliğin hangi göze ait olduğu belli değildir.
Tamamen Kör Deccal
Diğer bazı rivayetlerde Deccal mutlak olarak kör tanıtılıyor; mesela,
Cübeyr b. Nufeyr babası ve dedesinden şöyle naklediyor: Allah Resulü buyrudu: “Şüphesiz Deccal kördür.” (Hakim Nişaburi, c.4, s.530; Haysemi, 1408: c.7, s.342).
b) Şii Rivai Kaynaklarında Deccal’in Gözünün Özellikleri
Tek gözlü Deccal: Ebu Said Hıdri Allah Resulünden naklediyor: “Şüphesiz Deccal tek gözlüdür.” (Meclisi, 1403: c.51, s.99; Yezdi Hairi, 1422: c.2, s.171).
İki Gözlü Deccal
1. Sağ veya sol gözü tasvir eden rivayetler ve dolayısıyla bu rivayetler iki gözü olduğuna işaret ediyorlar:
Deccal’in sağ gözünün tasviri: Esbağ ibn Nebate Emirulmüminin’den naklediyor: “Şüphesiz Deccal bir adamdır ki… sağ gözü kördür ve üzüm tanesi gibi belirgin ve göz çanağından çıkmıştır.” (Meclisi, 1403: c.88, s.92, dipnot).
Deccal’in sol gözünün tasviri: Esbağ ibn Nebate Emirulmüminin’den Deccal hakkında soruyor ve Emirulmüminin cevaben şöyle buyuruyor: “Deccal’in sol gözü alnında sabah yıldızı gibi parlıyor ve o kadar kana bulanmıştır ki sanki gözünde sülük vardır.” (Saduk, 1395: c.2, s.527).
2. Bu kısım rivayetlerin bazıları Deccal’in iki gözünü de tasvir etmiştir: bu kısım rivayetlerde ilk önce Deccal’in sağ gözünün kör olduğuna işaret ediliyor ve devamında sol gözüne değiniliyor. Bu açıklamalar şöyledir:
Alnında sabahyıldızı gibi ve bir parça fazla ete sahip: Nezzal b. Subre Emirulmüminin’den naklediyor: “Şüphesiz Deccal’in sağ gözü kördür ve sol gözü alnında sabahyıldızı gibi parlıyor ve o kadar kana bulanmıştır ki sanki gözünde bir parça fazla et vardır.” (Ravendi, 1409: c.3, s.1135)
Et parçası yerine sülük gibi: Mufazzal İmam Sadık’tan ve o babasından ve Allah Resulünden naklediyor: “Şüphesiz Deccal’in sağ gözü kördür ve sol gözü alnında sabahyıldızı gibi parlıyor ve o kadar kana bulanmıştır ki sanki gözünde sülük vardır.” (Meclisi, 1403: c.57, s.225).
Seçkin bir üzüm tanesi gibi: Münzer b. el-Carud Emirulmüminin’den naklediyor: “Deccal büyük bir varlıktır; sağ gözü kördür ve sol gözü seçkin bir üzüm tanesi gibidir ve göz çukurundan çıkıktır. (Numani, 1397: 16; Meclisi, 1403: c.32, s.255).
2. Deccal’in İki Gözü Arasındaki Yazı
A) Ehlisünnet Rivai Mecmualarında Deccal’in İki Gözü Arasındaki Yazı:
Bu grup rivayetler kendi arasında daha cüzi kısımlara ayrılmaktadırlar:
1. Bu rivayetlerden bazılarında mutlak surette ve hiçbir ek konuya değinmeden gelmiştir ki Deccal’in iki gözü arasında “kafir” yazılıdır. Ehlisünnet rivai mecmualarında bu kısım rivayetlerin bazıları şunlardır:
İbn Abbas bir rivayette şöyle naklediyor: “Deccal’in iki gözü arasına “kafir veya k- f- r” yazılıdır.” (Tayalisi, 150 ve 306; İbn Hanbel, c.1, s.276 ve c.3, s.201, 327 ve c.5, s. 221, 386; Buhari, 1401: c.2, s.148 ve c.4, s.111 ve c.,8, s.104; Nişaburi, c.8, s.195; İbn Mace, c.2, s.1359; secistani, 1410: c.2, s.317; Meruzi, 1414: c.2, s.519; Beyhaki, c.5, s.176; Ravendi, 1409: c.3, s.1133; Haysemi, 1408: c.7, s.44; Şeybani, 1413: c.1, s.186).
Enes b. Malik Allah Resulünden şöyle naklediyor: “Deccal’in alnının ortasına ‘kafir’ yazılıdır.” )Meruzi, 1414: c.2, s.519; ed-Dani, 1416: 1191).
2. Bu rivayetlerin diğer bir kısmında Deccal’in iki gözü arasındaki yazıyı görmek için bir takım şartlar zikredilmiştir: Abdullah b. Ömer’in naklettiği rivayet gibi: “Deccal’in iki gözünün arasına kafir yazılıdır ve onu sadece Deccal’in yaptıklarında hoşlanmayanlar göreceklerdir.” (Tirmizi, 1403: c.3, s.344). o başka bir rivayette de bu şartlara ilaveten iman sahibi olmayı da eklemiştir.” (Nişaburi, c.8, s.192).
Aynı şekilde Abdullah b.Zübeyr babasından ve o da Aişe’den naklediyor: Allah Resulünden duydum ki: “Deccal’in iki gözü arasında kafir yazılıdır ve onu okuma yazması olan ve olmayan her mümin okuyabilecektir.” (İbn Hanbel, c.6, s.140; İbn Hanbel, 1406: c.1, s.443; Meruzi, 1414: c.2, s.522; Taberani, 1412: s.124; ed-Dani, 1416: s.1191).
Ebu Bukre de aynı rivayeti nakletmiştir, şu farkla ki “her mümin” yerine “her insan” zikr edilmiştir. (İbn Hanbel, c.5, s.38; Hakim Nişaburi, c.4, s.490; Haysemi, 1408: c.7, s.337). Aynı manada Ehlisünnet rivayetlerinde diğer bir rivayet yine mevcuttur. (Meruzi, 1414: c.2, s.522; Muttaki Hindi, 1409: c.14, s.618)
Enes b. Malik Allah Resulünden şöyle naklediyor: Deccal’in iki gözü arasına kafir yazılıdır ki her Müslüman onu okuyabilir.” (İbn Hanbel, c.3, s.211; Ayni, c.8, s.172).
B) Şii Rivai Kaynaklarında Deccal’in İki Gözü Arasındaki Yazı
Nezzal b. Sabre Emirulmüminin’den şöyle naklediyor: “Hutme okuduğu bir toplantıda Sasaa b. Suhan ondan Deccal hakkında sordu, Hazret buyurdu: “Deccal’in iki gözü arasında kafir yazılıdır ve onu okuma yazması olan ve olmayan her mümin okuyabilecektir.” (İbn Babuveyh,1395: c.2, s.526; Ravendi, 1409: c., s.1135; Hilli, 1421: 125; Nili Necefi, 1360: 87; Feyz Kaşani, 1371: 260; Meclisi, 1403: c.52, s.194; Cezayiri, 1427: c.3, s.160; Yezdi Hairi, 1422: c.2, s.111).
Cabir Ca’fi İmam Sadık’tan naklediyor: “Duydum ki hiçbir kafir yoktur ki hayatı döneminde mutlaka Deccal’ı idrak edecektir ve ona iman edecektir ve eğer dünyadan göçmüş olsa kabrinde ona iman edecektir ve hiçbir mümin yoktur ki mutlaka Deccal’ı hayatında idrak edecektir ve eğer ölmüş ise kabir de onu inkar edecektir. Şüphesiz Deccal’in iki gözü arasına kafir yazılıdır ve her mümin onu tanır.” (Bir grup yazar, 1423: s.223).
3. Tahlil ve İnceleme
Araştırmadaki verilerin incelenmesinde mühim olan- İster Şii ve Sünni rivai mecmuaları müşterek olarak veya her biri ayrı olarak incelensin- müphem noktaların halledilmesi ve onların açıklanması, ayrıca rivayetler arasındaki tenakuzların imkan dahilinde giderilmeye çalışılması ve sonuç olarak bu konuda görüş verilmesi ve son olarak araştırma konusu hakkında doğru öğretinin belirlenmesidir ki iki ayrı sahada incelenmesi gerekir: 1. Rivayetlerin senet bakımından incelenmesi; 2. Hadislerin muhteva ve delalet ölçüsü bakımından incelenmesi.
A) Hadislerin Senet Bakımından İncelenmesi
gerçekte söz konusu hadislerin senet bakımından incelenmesi başka bir makale konusudur; çünkü amel sahası ile alakalı olamayan bu tür hadislerde vahit haberin hücciyeti konusunda iki farklı görüş vardır: Bir görüşe göre, vahit haber söz konusu hadislerde- yani amelle alakalı olmayan ve sadece nazari konularla alakalı sahada- senet bakımından incelense dahi hüccet değildir ve onların itibarını ölçmek için başka bir yöntem kullanılmalıdır; o yöntem böyle hadislerin muhtevasının Kur’an’ın muhkem ayetleri ve akıl, sünnet ve tecrübenin kesin hükümleri ile mutabakatının incelenmesidir. (Tabatabai, 1417: c.5, s.265 ve c.6, s.57 ve c.14, s. 133, 25, 205).
Bunun karşısında diğer bir görüşe göre, vahit haber bu sahada da hüccettir ve bu kısım rivayetler, amel sahasındaki rivayetler gibi-yani fıkhi rivayetler- incelenmelidir ve bu sahadaki itibar ölçme kıstası fıkhi alandakiyle farklı değildir. (Hoi, s.398).
Ama birinci görüş yazarın seçtiği görüş olduğundan ve aynı şekilde rivayetlerin tüm yönleriyle incelenmesi hatta bu görüşe göre bu makalenin karşı karşıya olduğu bir konu olmadığı için sadece hadislerin muhteva bakımından itibarının ölçülmesi yoluna gidilecektir ve o da kısaca ve konuların arasında söz konusu edilecektir.
Söz konusu hadislerin önermeleri –ister Şii ve Sünni rivai mecmualar arasında müşterek olan rivayetler olsun veya her birine has olsun ve onlar arasında zahiri tenakuz olsun veya olmasın- aşağıdaki gibi düzenleyebiliriz:
Birincisi: Ehlisünnet rivayetlerinde bulunan önermeler
Ehlisünnet rivayetlerinde Deccal’in gözü hakkında elde edilen önermeler şunlardır:
1. Tek gözü olan Deccal,
2. Deccal’in gözü kördür,
3. Deccal’in gözü üzüm gibi asılıdır,
4.Deccal’in gözü çıkık ve barizdir,
5. Deccal görme yetisini kaybetmiştir,
6. Deccal’in gözü yerinden çıkmıştır,
7. Deccal’in gözü üzüm gibi seçkin ve göz çanağından çıkmıştır,
8. Deccal’in gözü özürlüdür,
9. Deccal’in gözü kör değildir,
10. Deccal’in gözü sabahyıldızı gibi parlıyor,
11. Deccal’in gözü kana bulanmış yıldız gibidir,
12. Deccal’in gözünde pterjium vardır,
13. Deccal’in sağ gözü kördür,
14. Deccal’in gözü alçı duvara yapışmış balgam gibidir,
15. Deccal’in sol gözü kördür,
16. Deccal’in sol gözü parıldayan bir yıldız gibidir,
17. Deccal’in sol gözü zühre yıldızı gibidir
18. Deccal’in gözlerinden biri parlayan bir yıldız gibidir,
19. Deccal’in gözü bariz bir yıldız gibidir,
20. Deccal’in gözlerinden biri yeşil renkli bir cam gibidir,
21.Deccal’in gözlerinden biri kör ve diğeri kana bulanmıştır,
22. Deccal’in iki gözü arasına kafir yazılıdır,
23. Deccal’in iki gözü arasına kafir veya k-f-r yazılıdır,
24. Deccal’in iki gözü arasında yazılan yazıyı ancak onun amelinden hoşnut olmayan okuyabilecektir,
25. Okuryazar olan olmayan her mümin Deccal’in iki gözü arasındaki yazıyı okuyacaktır,
26. Her insan Deccal’in iki gözü arasındaki yazıyı okuyabilecektir,
27. Her Müslüman Deccal’in iki gözü arasındaki yazıyı okuyabilecektir.
İkincisi: Şii Rivayetlerindeki önermeler
Şii rivayetlerinde Deccal’in gözü hakkında elde edilen önermeler şunlardır:
1. Deccal tek gözlüdür,
2. Deccal’in sağ gözü kördür ve seçkin bir üzüm tanesi gibidir ve göz çukurundan çıkıktır,
3. Deccal’in gözü alnında sabahyıldızı gibi parlıyor ve öyle kana bulanmıştır ki sanki onda sülük vardır,
4. Deccal’in sağ gözü kördür ve sol gözü alnında sabahyıldızı gibi parlıyor ve öyle kana bulanmıştır ki sanki onda bir parça et vardır,
5. Deccal’in sağ gözü kördür ve sol gözü alnında sabahyıldızı gibi parlıyor ve öyle kana bulanmıştır ki sanki onda sülük vardır,
6. Deccal’in sağ gözü kördür ve diğer gözü seçkin üzüm tanesi gibidir ve göz çukurundan dışarı çıkmıştır
7. Deccal’in iki gözü arasına kafir yazılıdır
8. Okuryazar olan olmayan herkes onun iki gözü arasındaki yazıyı okuyabilecektir,
9. Her mümin onun iki gözü arasındaki yazıyı tanıyabilecektir.
B) Hadislerin Muhteva Ve Delaletlerinin Ölçüsü Bakımından İncelenmesi
Ehlisünnet ve Şii rivayetlerine şöyle bir kısaca göz attığımızda aşağıdaki genel sonuçlara varabiliriz:
Devamı çok yakında...
source : abna24
