Ramazan ayı veya Ramazanu’l-Mübarek (Arapça: رَمَضان المُبارَک), oruç tutmanın Müslümanlara farz olduğu Kameri ayların dokuzuncusudur. Kur’an-ı Kerim, bazı ayetlerin de vurguladığı gibi Ramazan ayında nazil olmuş ve Kadir Gecesi bu aydadır. Şiaların birinci imamı, Hz. İmam Ali (a.s) Ramazan ayının yirmi birinci günü şehit olmuştur. Bu sebeple bu ay Şialar nezdinde daha da önem kazanmıştır.
Bu ayın en önemli ibadetleri şunlardır; oruç tutmak, Kur’an tilavet etmek, Kadir gecelerini ihya etmek (geceyi uyumadan ibadetle geçirmek), dua, istiğfar, iftar (yemeği) vermek, yoksullara yardımda bulunmak. Bu ay, Müslümanlar arasında özel bir konum ve saygınlığa sahiptir. Bu ay ibadet ayıdır. Müminler Ramazan Ayının manevi bereket ve güzelliklerinden daha fazla istifade etmek için Recep ve Şaban aylarında manevi hazırlıklara başlamaktadırlar.
Ramazan İsmi
Ramazan sözcüğü, şiddetli sıcaklık, yakıcı hararet ve yakmak anlamına gelen “r-m-z” kökünden mastardır.[1]Bazı dil bilimciler, bu ayın Ramazan olarak adlandırılmasının nedenini, bu ayın mevsimsel şiddetli sıcaklarda yer almasına bağlamışlardır. Dolayısıyla bu ayın oruç hükmüyle bir ilgisi yoktur. Zira oruç tutma emri, İslam dininden sonra farz olmuştur. Oysa Ramazan ismi, İslam’dan önce bu isimle isimlendirilmiştir.[2]
Kur’an’da Ramazan Ayı
Ramazan sözcüğü, Kur’an’da bir kere geçmiş ve onda da Ramazan ayı kastedilmiştir. Bu ay Kur’an’da ismi açıkça geçen ve değer verilen tek aydır: “Ramazan ayı, insanlara yol gösterici, doğrunun ve doğruyu eğriden ayırmanın açık delilleri olarak Kur'an'ın indirildiği aydır. Öyle ise sizden ramazan ayını idrak edenler onda oruç tutsun. Kim o anda hasta veya yolcu olursa (tutamadığı günler sayısınca) başka günlerde kaza etsin…” (Bakara, 185)
Hadislerde Ramazan Ayı
Bu ayın azamet ve büyüklüğü hakkında masumlardan (a.s) çok sayıda hadis nakledilmiştir. Onlardan bazıları şunlardır:
Ramazan ayı, Allah Teâlâ’nın adlarından biridir.[3]
Öyle bir aydır ki eğer değeri bilinirse insan, bütün yılı oruç tutmayı arzu eder.[4]
Öyle bir aydır ki eğer kul o ayda bağışlanmazsa, başka aylarda bağışlanma ümidi yoktur.[5]
Semavi kitapların nazil olduğu aydır.[6]
Allah’ın ayıdır.[7]
İlahî rahmet ve mağfiret ayıdır.[8]
Günahların döküldüğü aydır.[9]
Göklerin kapılarının açıldığı aydır.[10]
Sevapların iki katına çıktığı aydır.[11]
Kur’an’ın baharıdır.[12]
Cehennem kapılarının kapandığı aydır.
Cennet kapılarının açıldığı aydır.
Şeytanların zincire vurulduğu aydır.[13]
İmam Sadık’tan (a.s) nakledilen bir hadise göre, bu ayda güzel ahlaklı olmak insanın sırat köprüsünde sabitkadem olmasına neden olur.[14]
Gökten Bu Ayda Ses Gelmesi
Hadislerde geçen İmam Mehdi’nin (a.s) zuhur alametlerinden biri olarak “gökten ses gelmesi” hadisesi bu ayda gerçekleşecektir. Ayrıca rivayetlerde Ramazan ayının on üçüncü ya da on dördüncü gününde güneş tutulacağı ve yirmi beşinde ay tutulmasının beklenmedik bir şekilde gerçekleşeceği bildirilmiştir.
Semavi Kitapların Nazil Olduğu Ay
Nakledilen bazı rivayetlerde Kur’an-ı Kerim, İncil, Tevrat, Zebur ve sahifeler bu ayda nazil olmuştur.[15]
Ramazan’ın Başlangıç ve Sonunun Belirlenmesi
Ramazan ayı da öteki Kameri aylar gibi hilalin görülmesi (rüyeti hilal) ile başlar veya bir önceki ayın (hilalin) üzerinden otuz gün geçmesiyle başlar. Ramazan ayı başladığında müstahap amellerden biri de Ramazan hilalinin gözlemlenmesidir. Bazı hadislerde Ramazan ayının otuz gün olduğu ve hiçbir zaman ondan daha az olmayacağı[16] nakledilmiş ve bazı kadim fakihler buna inanmışlardır.[17] Ancak buna karşın, bazı hadislerde Ramazan ayının da öteki aylar gibi aynı olduğu ve 29 veya 30’dan çıkabileceği zikredilmiştir.[18] Fakihlerin çoğunluğu buna kaildirler.[19]
Ramazan Ayının Amelleri
Ana Madde: Ramazan Ayının Amelleri, Ramazan Ayı Namazları, Ramazan Ayının Günlük Duaları
Ramazan ayı, Müslümanların en önemli ibadet ayıdır ve rivayetlerde bu ay için çeşitli amel ve ibadetler nakledilmiştir. Bu amel ve ibadetlerden bazıları müşterek, bazıları da bazı günlere özeldir.
Ramazan
1 • 2 • 3 • 4 • 5 • 6 • 7 • 8 • 9 • 10 • 11 • 12 • 13 • 14 • 15 • 16 • 17 • 18 • 19 • 20 • 21 • 22 • 23 • 24 • 25 • 26 • 27 • 28 • 29 • 30
Ramazan Ayındaki Önemli Olaylar
Ana Madde: Ramazan Ayı Olayları ve Etkinlikleri
Hz. Hatice’nin (s.a) vefatı; 10 Bi’set, 10 Ramazan.
İmam Hasan Mucteba’nın (a.s) kutlu doğumu; h. 3, 15 Ramazan.
Kadir gecesi ve Kur’an’ın (19 Ramazan, 21 Ramazan veya 23 Ramazan’da) nazil oluşu.
Mekke’nin Fethi; h. 8, 20 Ramazan.
İmam Ali’nin (a.s) şehadeti; h. 40, 21 Ramazan.
Kudüs Günü
Ana Madde: Kudüs Günü
İmam Humeyni (k.s) Filistin meselesini zinde tutmak için Ramazan ayının son Cumasını Kudüs günü olarak ilan etmiştir. Her yıl Ramazan ayının son Cuması dünya Müslümanları Filistin halkını desteklemek için yürüyüşler düzenlemektedirler.
Halkın Gelenek ve Görenekleri
Çok eski yıllardan beri, insanlar Ramazan ayının ilk gününden itibaren bir cüz Kur’an tilavet etmekte ve ayın sonuna kadar Kur’an hatmemektedirler. Geçmişte Kur’an hatmi daha çok camilerde yapılırdı. Günümüzde radyo ve televizyonlar da Kur’an hatmi programları yaparak yayınlamaktadır. Cami ve ziyaret yerleri bu ayda daha çok şenlik ve festival havasındadır.
Bir çok şehirde iftar saatinde dükkânlar kapatılır ve caddeler boşalır.[20] Bazı camilerde akşam ezanından hemen sonra cemaat namazı kılınmakta, bazı yerlerde iftardan sonra ikame edilmekte ve namazdan sonra konuşma ve münacatlar yapılmaktadır. Yaz gecelerinde halk iftardan sonra alış veriş ve gece için hazırlıklar yapmaktadırlar. Bazı yerlerde iftar saatindeki tatil saatlerini geç saatlerde çalışarak telafi etmektedirler. Bazı televizyon kanalları Ramazan ayına özel yayınlar yaparak halkın manevi duygularına hitap etmeye çalışmaktadır.
İmam Hasan’ın (a.s) kutlu doğum günü ve yine İmam Ali’nin (a.s) şehadet yıl dönümü Şia bölgelerinde büyük şenlik ve yas ve matem içinde geçmektedir. İftar yemeği vermek ve ihtiyaç sahiplerine ve yetimlere yardımda bulunmak bu ayda daha çok göze çarpmaktadır. Merhum Müezzin Zade’nin ezanı, Seher Duası ve Rabbena münacatı, bu ayın unutulmaz hatıralarındandır.
Yerel Gelenekler
Bazı bölgelerde ilk kez oruç tutan gençlere hediyeler verilmektedir.[21]-[22] İftar vermek, dargınları barıştırmak, ziyaretlerde bulunmak da bu ayda halkın yaptığı etkinliklerdendir.[23]-[24]-[25] Yine bazı yörelerde halkın kendisine has özel programları vardır.[26] Arapların yaşadığı bölgelerde her gece Hüseyniyeler, camiler ve evlerde konuşma ve mersiye meclisleri düzenlenmektedir. Bu etkinliklerde halka ikram olarak daha çok kendine has bir biçimde kahve verilmesidir.[27]
Yiyecekler
Bu ayda halk arasında daha çok hurma, tulumba ve yerel yatlı ve yiyecekler yaygın bir şekilde tüketilmektedir.[28]-[29]-[30]-[31] Bazı yörelerde camilerde sade bir sofra açılarak iftar verilmektedir.[32]
Eski İran
Son yıllara kadar İran’da Ramazan ayında insanlar en iyi yiyecek ve gıda maddelerini en ucuz fiyatlara dükkânlara getirir ve en ucuz fiyata satılırdı. O dönemlerde satışlar kaç katına çıkardı. Kadınlar evleri temizler, eve ihtiyaç maddeleri alınır ve camilere gidilerek camiler temizlenirdi.[33]
Top Atışları
O dönemler radyo, televizyon ve alarm gibi teknolojik aletler olmadığı için ezan saatlerinin girdiği belli olmamaktaydı. Bu yüzden akşam ve sabah ezan vakitlerinde davul, def, nakkare gibi şeyler çalınır ve halk ezan vaktinden haberdar edilirdi. Büyük şehirlerde iftar ve sahur vakitlerinde top atışları yapılırdı. Tahran’da iki top bu iş için ayrılmıştı. Bu toplar iftar ve sahur vakitlerinde üç kez ateşlenirdi. Halk da bu şeylerle tam olarak yetinmemekte ve sahur kafilesinden geri kalmamak için birbirlerinin evlerinin ışıklarına bakar ve birbirlerinin evlerine yumruklarla vurarak uyandırırlardı.[34] Kürt bölgelerinde halkın ezan saatlerinden haberdar olması için bunların yanı sıra müzik aletleri ve ilahîlerden de yararlanılırdı.[35]
Münacatlar, seher duası ve sahur yemeklerinde ortaya çıkan ses ve coşkular o kadar çok yaygındı ki "Tahran-ı Kadim" kitabında bu coşku şu şekilde özetlenmektedir: “bu şamata ve kargaşalar seher vakitlerinde o kadar çok artmaktaydı ki şehir bir bütün halinde feryat etmekte ve coşmaktaydı. Öyle ki nakledildiğine göre Avrupalı diplomatlardan birisi Ramazan ayında seher vaktinde şehre girdiğinde yankılanan ses ve gürültüden ürkmüş ve halkın protestolar için ayaklandığını ya da devrim olduğu düşüncesiyle geri dönerek kaçmıştır.”[36] Bu ayda işler neredeyse tatil olmaktaydı. Halk ibadetle meşgul olur ve evlilikler daha az yaşanırdı.[37]
Cami ve İmamzadeler
Tahran’da da halk bu ayda vaktini daha çok camilerde, ziyaret yerlerinde ve imamzadelerin türbelerinde geçirirlerdi. İnsanlar bu mukaddes yerlerde ibadet eder ve vakitlerini ibadet ve Allah’ın Ramazan ayındaki emirlerini yerine getirmek için çaba gösterirlerdi.
Kahvehaneler ve Spor Salonları
Ramazan gecelerinde de halk vakitlerini kendilerini meşgul edecek eğlencelerle geçirirlerdi. Bazıları iftardan ve namazdan sonra bir mahalleden başka bir mahalleye ziyaret ve gezmeye giderlerdi. Sporcu olanlar cami ve vaaz programlarından sonra spor salonlarına gider[38] daha genç olanlar ise bazen kahvehanelere giderlerdi. Mahalle camileri de oruçluların vakitlerini geçirdikleri en kalabalık yerlerden biriydi.
İbn Mülcem’in Öldürülmesi
Ramazan ayının Fıtır bayramından önceki son töreni yirmi yedinci gününde yapılmaktaydı. Bir çok insan Ramazan ayının yirmi yedinci gününü İbn Mülcem’in (İmam Ali’nin katilinin) öldürüldüğü gün olarak bilmekte ve insanlar yirmi yedinci gece kelle paça ve kuruyemiş yerlerdi.[39]-[40] Kirman, Hamedan, Erdebil, Şahrud ve Zencan gibi bir çok şehirde, “murat kesesi” adıyla bir para kesesini yıllık bereket getirmesi için dikerlerdi.[41]-[42]-[43]-[44]-[45]
Kitap Tanıtımı
Şehrullah fi’l-Kitab ve’s-Sünnet kitabından telhis edilen “Mah-ı Huda” kitabı. Bu kitap; Allah’ın ayının faziletleri, Allah’a konuk olmak için hazırlık, Allah’a konuk olmanın adapları, Kadir gecesi, ziyafet ayından çıkış.
el-Murakabat A’malu’s-Sene, telif: Mirza Cevad Ağa Meliki Tebrizi. Bu kitap, vakitlerin mürakabatı için yazılmış ve yıl boyunca kullanılmaktadır. Kitap, mukaddimeden sonra on iki bölüme ayrılmış ve her ayın değer ve amelleri tek tek zikredilmiştir. Ramazan ayı bölümü hacim ve manevi değer olarak daha kapsamlıdır.
Kaynakça
Yukarı git↑ Mesudi, c. 2, s. 189.
Yukarı git↑ Mustafavi, et-Tahkik li-Kelimati’l-Kur’an-ı Kerim, 4/243.
Yukarı git↑ Hz. Muhammed Mustafa (s.a.a) şöyle buyurmuştur: “Ramazan demeyiniz, şüphesiz Ramazan Allah Teâlâ’nın isimlerinden bir isimdir; lakin Ramazan ayı deyiniz.” Mizanu’l-Hikmet, h. 7442.
Yukarı git↑ Hz. Resulü Kibriya Efendimiz (s.a.a) şöyle buyurmuştur: “Eğer kul Ramazan ayında ne olduğunu bilseydi, tüm yıl Ramazan olmasını isterdi.” Biharu’l-Envar, c. 93, s. 346.
Yukarı git↑ İmam Sadık (a.s) şöyle buyurmuştur: “Her kim Ramazan ayında bağışlanmazsa bir sonraki Ramazan ayına kadar bağışlanmaz, şayet Arefe’de hazır olursa.” Mizanu’l-Hikmet, h. 7461.
Yukarı git↑ İmam Sadık (a.s) şöyle buyurmuştur: “Tüm Kur’an-ı Kerim, Beytü’l-Ma’mur’a nazil oldu, sonra yirmi yıl zarfında Resulü Ekrem’e (s.a.a) nazil oldu; İbrahim’in suhuf’u Ramazan ayının ilk günü; Tevrat Ramazan ayının altıncı günü; İncil Ramazan ayının on üçüncü günü; Zebur Ramazan ayının on sekizinci günü nazil oldu.” El-Kâfi, c. 2, s. 628.
Yukarı git↑ İmam Ali (a.s) şöyle buyurmuştur: “Ramazan ayı, Allah’ın ayı, Şaban ayı, Resulullah’ın ayı, Recep ayı ise benim ayımdır.” Vesailu’ş-Şia, c. 7, s. 266, h. 23.
Yukarı git↑ Hz. Resulü Kibriya Efendimiz (s.a.a) şöyle buyurmuştur: “Ramazan ayının başı rahmet, ortası mağfiret ve sonu cehennem ateşinden özgürlüktür.” Biharu’l-Envar, c. 93, s. 342.
Yukarı git↑ Hz. Resulü Kibriya Efendimiz (s.a.a) şöyle buyurmuştur: “Ramazan, günahları yaktığı için Ramazan olarak adlandırıldı.” Mizanu’l-Hikmet, h. 7441.
Yukarı git↑ Hz. Resulü Kibriya Efendimiz (s.a.a) şöyle buyurmuştur: “Göklerin kapısı Ramazan ayının ilk günü açılır ve ayın son gününe kadar kapatılmaz.” Biharu’l-Envar, c. 96, s. 344.
Yukarı git↑ Hz. Resulü Kibriya Efendimiz (s.a.a) şöyle buyurmuştur: “Ramazan ayı, Allah’ın ayıdır ve bu ayda Allah azze ve celle, hasenatı (sevapları) arttırır, günahları siler ve bu ay bereket ayıdır.” Biharu’l-Envar, c. 93, s. 340.
Yukarı git↑ İmam Bakır (a.s) şöyle buyurmuştur: “Her şeyin bir baharı vardır, Kur’an’ın baharı da Ramazan ayıdır.” Kâfi, c. 2, s. 630.
Yukarı git↑ Hz. Resulü Kibriya Efendimiz (s.a.a) şöyle buyurmuştur: “Ramazan ayının hilali çıktığında cehennem kapıları kapatılır, cennet kapıları açılır ve şeytanlar zincire vurulur.” Mizanu’l-Hikmet, h. 7453.
Yukarı git↑ Şeyh Saduk (r.a), güvenilir bir senetle Hz. Resulü Kibriya’nın (s.a.a) şöyle buyurduğunu nakletmiştir: “Ey insanlar! Her kim bu ayda ahlakını güzelleştirirse, ayakların titrediği günde sıratta ona (geçiş) izni verilecektir. Sizlerden her kim köle ve cariyesini bu ayda rahatlatırsa, Allah da onun hesabını rahatlatır.” Emali, Şeyh Saduk, s. 154; Ravzatu’l-Vaizin, c. 2, s. 346.
Yukarı git↑ İmam Sadık (a.s) şöyle buyurmuştur: “Tüm Kur’an-ı Kerim, Beytü’l-Ma’mur’a nazil oldu, sonra yirmi yıl zarfında Resulü Ekrem’e (s.a.a) nazil oldu; İbrahim’in suhuf’u Ramazan ayının ilk günü; Tevrat Ramazan ayının altıncı günü; İncil Ramazan ayının on üçüncü günü; Zebur Ramazan ayının on sekizinci günü nazil oldu.” El-Kâfi, c. 2, s. 628.
Yukarı git↑ Vesailu’ş-Şia, c. 10, s. 268, 274.
Yukarı git↑ El-İkbal, c. 1, s. 33, 35.
Yukarı git↑ Vesailu’ş-Şia, c. 10, s. 261, 268.
Yukarı git↑ El-Hedaiku’n-Nadire, c. 13, s. 270, 271; Misbahur’l-Huda, c. 8, s. 384.
Yukarı git↑ Hemşehri Online.
Yukarı git↑ Kum televziyonu.
Yukarı git↑ Hemşehri Online.
Yukarı git↑ Samane-i Samta.
Yukarı git↑ Tebyan.
Yukarı git↑ Hemşehri Online.
Yukarı git↑ Hemşehri Online.
Yukarı git↑ Hemşehri Online.
Yukarı git↑ Dena.
Yukarı git↑ Hamedan televizyonu.
Yukarı git↑ Zencan valilik websitesi.
Yukarı git↑ Tebyan.
Yukarı git↑ Kürtpress.
Yukarı git↑ Hemşehri Online.
Yukarı git↑ Asrı İran.
Yukarı git↑ Kürtpress.
Yukarı git↑ Asrı İran.
Yukarı git↑ Tebyan.
Yukarı git↑ Hemşehri Online.
Yukarı git↑ Tebyan.
Yukarı git↑ Zencan valilik websitesi.
Yukarı git↑ Samane-i Samta.
Yukarı git↑ Dena.
Yukarı git↑ Hamedan televizyonu.
Yukarı git↑ Zencan valilik websitesi.
Yukarı git↑ Hemşehri Online.
http://tr.wikishia.net/view/Ramazan
http://tr.wikishia.net/view/Ana_Sayfa
