Təvəssül yaranış aləminin qanunlarından olub məqsədə çatmaq üçün ən yüksək vasitədən kömək istəmək mənasını daşıyır. Təvəssülün bir nümunəsi hadisə zamanı körpə uşağın anasına təvəssül etməsidir. Bu məna bəşərin ictimai, siyasi, etiqadi, maddi və mənəvi sahələrində işlənir. Allaha təvəssül etmək isə elə kamil qüdrət və qüvvətə sığınmaqdır. Peyğəmbərlər və övliyaullahlara təvəssül etmək zəiflərin güclüdən kömək istəməsidir. Bu cəhətdən peyğəmbərlər digər insanlara nisbətən üstündürlər. Beləliklə də onlara təvəssül edib onların sünnə adlanan rəftar tərzlərini örnək kimi qəbul etmək olar.
Quranda təvəssül
Müxtəlif ayə və rəvayətlər övliyalara təvəssül etmək mövzusuna toxunmuşdur. Nümunə olaraq Yəqub peyğəmbərin övladlarına aid olan ayəni qeyd etmək olar:
"يَا أَبَانَا أسْتَغْفِرْ لَنَا ذُنُوبَنَا انا كُنَّا خَاطِئِين * قَالَ سَوْفَ أسْتَغْفِرُ لَكُمْ رَبِّي إِنَّهُ هُوَ الْغَفُورُ الرَّحِيم"[1]
“Atacan, bizim üçün bağışlanmaq tələb et. Çünki biz xəta etmişik. Ataları (Yəqub) cavabında dedi: Sizin üçün bağışlanmaq (istiğfar) tələb edərəm ki, həqiqətən də Pərvərdigar Bağışlayan və Mehribandır”.
Bu ayədə Yəqubun övladları atalarına təvəssül edirlər. Onlar bir neçə xəta etmişdilər: Birincisi, Allahın iki peyğəmbərinə (Yəqub və Yusuf) əziyyət edərək onları kədərləndirmiş, atalarına yalan söyləmişdilər. İkincisi, valideynləri əziyyətə salmamaq və yalan danışmamaq barəsində Allahın fərmanından boyun qaçırmışdılar. Bu xətalar əfv olunmalı xəta olduqları üçün övladlar atalarını şəfaətverici seçirlər və bu da Quran tərəfindən rədd yaxud inkar olunmamışdır.
Allah dərgahının ən yaxınları sayılan o iki nəfərə təvəssül edən Yəqubun övladlarını Pərvərdigarın bu işdən çəkindirməməsindən belə nəticəyə gəlmək olar ki, peyğəmbərlərdən kömək istəməyin heç bir eybi yoxdur. Çünki onların ülvi rütbələri və əzəmətli məqamları heç kəsə gizli deyildir.
Bu mövzuda şahid gətirəcəyimiz digər ayə isə budur:
" وَ لَوْ أَنَّهُمْ إذْ ظَلَمُوا أَنْفُسَهُمْ جَاءُوكَ فَاسْتَغْفِرُوا اللهَ وَاسْتَغَفَر لَهُمُ الرَّسُولُ لوجَدُوا الله تَوَّاباً رَحِيماً". [2]
“Əgər onlar özlərinə zülm etdikdən sonra sənin yanına gəlsəydilər və Allahdan əfv tələb etsəydilər və peyğəmbər (də) onların bağışlanması üçün xahiş etsəydi, yəqinliklə Allahı tövbələri qəbul edən və Mehriban görərdilər”.
Bu ayədən alınan nəticə günahların bağışlanmasında Peyğəmbərə (s) təvəssül etməyin mümkün olmasıdır.
İlk ayə barəsində Yəqub peyğəmbərin övladlarının atalarına onun sağlığında təvəssül etdikləri iradı tutula bilər. Yəni, ölmüş insanlara deyil, diri adamlara təvəssül etmək olar. Bu xüsusda təbərrük mövzusunda söhbət açacayıq.
Ikinci ayədən alınan nəticəyə əsasən demək olar ki, Peyğəmbərə (s) təvəssül etmək ümumi və küllidir. Yəni həm onun həyatı dövründə və həm də ölümündən sonrakı zamana şamil olur. Burada həyatı dövrünə aid olması barədə qeyd zikr olunmamışdır.
Bəzilərinin bu aşağıdakı ayəyə istinadı əsasında bütpərəstliyi pisləyib onun bir növ şirk olduğunu deyir, Allahdan qeyrisinə təvəssülü də azğınlıq hesab etmələri imkanı da vardır:
"وَ قَالُوا لا تذرُنَّ آلِهَتَكُمْ وَ لا تَذرُنَّ وَدّاً وَ لا سُواعاً وَ لا يَغُوثَ وَ يَعُوقَ وَ نَسْراً * وَ قَدْ اضَلُّوا كَثِيراً وَ لا تزد الظَّالِمِينَ الا ضَلَالاً"[3]
“Dedilər məbada öz allahlarınızı, nə “Vəddəni”, nə “Sovanı” , nə “Yəğusu” və nə də “Yəuqu” əldən buraxmayın. Və bir çoxlarını yolundan azdırdılar. (İlahi) zülmkarların azğınlığını çox et”.
Onlara cavabında deyirik: Əgər Allahdan qeyrisi dedikdə bütlər nəzərdə tutularsa, bu sözə irad tutmaq olmaz. Ancaq əgər Allahdan qeyrisi dedikdə ilahi övliyalar və peyğəmbərlər nəzərdə tutlarsa, problemlə rastlaşarıq. Çünki, bu şəxslər Allahın etimadlı kəsləri və “Xəlifətullah”dırlar. Bundan əlavə bütlər Allahla paralel bir cərgədə, Haqq həzrətlərinin qarşısında nəzərdə tutulur. Lakin övliyalar Ondan sonrakı cərgədə (elə həmən sırada), Onun feyz vasitəçiləridirlər. Həmçinin bütlər Hagg yolundan azdıran, peyğəmbərlər isə yolgöstərici və sadiqlik simvoludurlar. Peyğəmbərlərə və bütlərə təvəssül etməyi müqayisəsi fərqlilik müqayisəsi olaraq batildir.
Başqa bir məsələ isə bütlərin Allaha yaxınlaşmaq vasitəsi deyil, ibadətin əsl mövzusu olmasıdır. Allaha yaxınlaşmaq vasitələri iki növdür: Peyğəmbərlər və övliyalar hesab olunan şəri, dinin insanlara qadağan etdiyi büt kimi qeyri-şəri növü.
--------------------------------------------------------------------------------
[1] Yusuf (12), 97 və 98-ci ayələr.
[2] Nisa (4), 64-cü ayə.
[3] Nuh (71), 23 və 24-cü ayələr.
source : الشیعه
