Azəri
Thursday 28th of March 2024
0
نفر 0

İmam Səccad əleyhissəlamın ibn Ziyadla söhbəti

 

Ötən  Bəni-Üməyyə hökuməti Cəbriyyə məzhəbindən istifadə,səhifələrdə qeyd etdik ki edir və öz günahlarını Allahın iradəsi ilə əsaslandırırdılar. Bu yolla da camaatın fikrini azdırırdılar. İmam Səccad (əleyhissəlam) və xanım Zeynəb (səlamullahi əleyha) düşmənin bu hiyləsindən xəbərdar olduqları üçün ona qarşı ciddi mübarizə aparırdılar. Bu mübarizənin bariz nümunələrindən biri İmam Səccad əleyhissəlamın Kufədə ibn Ziyadla söhbətidir. Əhli-beyt əsirlərini ibn Ziyadın sarayındakı ümumi məclisə gətirdikdən və xanım Zeynəb (səlamullahi əleyha) ilə ibn Ziyad arasında kəskin söz-söhbət getdikdən sonra ibn Ziyadın gözü İmam Səccad əleyhissəlama sataşdı və dedi: “Bu kimdir?” Məclisdəkilərdən bəziləri dedilər: “Əli ibn Hüseyndir.” İbn Ziyad: “Məgər Allah Əli ibn Hüseyni öldürmədi?”

İmam  camaat ona da Əli İbn Hüseyn,Səccad (əleyhissəlam): “Mənim qardaşım var idi deyirdi. Siz onu öldürdünüz.”

İbn  onu Allah öldürdü.”,Ziyad: “Yox

İmam Səccad (əleyhissəlam): ]ruhlarını[ canlarını ]əcəli çatan kimsələrin[«Allah   canlarını isə yuxuda]hələ əcəli çatmayanların[ ölməyənlərin ,onlar öldüyü zaman  yuxu zamanı ruhun bədənlə əlaqəsi,Çünki yuxu da ölüm kimi bir şeydir[alar.  ]kəsilir. 

İbn Ziyad: “Nə cürətlə belə cavab verirsən? Aparın onun boynunu vurun.”

Bu zaman İmamət əmanətinin (İmam Səccadın) qoruyucusu xanım Zeynəb (səlamullahi ,əleyha) buyurdu: «Ey Ziyadın oğlu! Bizim kişilərimizdən birini də sağ qoymadın  məni də onunla birlikdə öldür!»,əgər onu öldürmək istəyirsənsə

İmam  qoy onunla mən söhbət edim.», sakit ol,Səccad (əleyhissəlam) buyurdu: «Bibi İmam sonra buyurdu: «Ey Ziyadın oğlu! Məni öldürməklə hədələyirsən? Bilmirsən  şəhadət bizim üçün şərəfdir?», ölüm bizim üçün adi bir iş,ki

İmam Səccad əleyhissəlamın Şamda buyurduğu xütbə

Bundan  Əhli-beyt əsirlərinin Şama səfəri İmam Hüseyn,öncə də qeyd etdik ki əleyhissəlamın inqilabının xəbərini yaymaqda və Yezidin çirkin və nankor hakimiyyətinin əsl mahiyyətini tanıtdırmaqda böyük rol oynadı. Onlar əsirlik libası ilə eynilə İmam Hüseyn əleyhissəlamın şəhadət libası ilə apardığı  Müaviyənin qırx,müqəddəs cihadı yerinə yetirdilər. Əsirlərin Şamda saxlanılması  İslam və Peyğəmbər ailəsi haqqında düzgün məlumatı,illik təbliğləri nəticəsində olmayan Şam camaatına İslam və Peyğəmbər (səlləllahu əleyhi və alih) barəsində düzgün məlumat verilməsi üçün yaxşı fürsət yaratdı. Buna görə də, əsirlər yeri gələn kimi bu barədə hərəkət edirdilər. Şamda olan günlərin birində İmam Səccad əleyhissəlamın buyurduğu xütbə bu arada çox əsaslı rol oynadı və Yezidi bütün camaat arasında rüsvay etdi.

Mərhum Əllamə Məclisi «Mənaqib» kitabının müəllifinə və başqa yazıçılara istinad edərək , bir gün Yezid məclis təşkil edib vaizə dedi ki,yazır: «Rəvayət edirlər ki Hüseyn (əleyhissəlam) və Əli əleyhissəlamın pisliklərinə dair söhbət etsin. Vaiz minbərə qalxıb Allaha həmd-səna etdikdən sonra Əli (əleyhissəlam) və İmam Hüseyn  sonra da Müaviyə və Yezidi kifayət qədər,əleyhissəlamı pisləməyə başladı təriflədi. İmam Səccad (əleyhissəlam) camaatın arasından uca səslə qışqırdı:  ey vaiz! Camaatın razılığını Allahın qəzəbi ilə dəyişdin və,«Vay sənin halına Cəhənnəmdə özünə yer hazırladın!» Sonra İmam Səccad (əleyhissəlam) əlavə edib  icazə verirsən bu çubuqların (minbərin) üstünə çıxım və Allahın,buyurdu: «Yezid Rizayəti olan və camaata əcr-savab verəcək bir neçə kəlmə söz deyim?» Yezid  bəlkə ondan bir söz, icazə ver minbərə çıxsın,icazə vermədi. Camaat dedi: “Əmir  məni və Əbu, bu minbərə çıxsa,eşitdik. (Görək nə deyir?)” Yezid dedi: “Əgər o Süfyanın ailəsini rüsvay etməyincə aşağı enməyəcək.”

Bir  məgər bu (gənc əsir) nə bilir və nə edə bilər?” Yezid dedi:,nəfər dedi: “Əmir  onlar elmi uşaqlıqda südlə birgə əmmiş və elm onların, elə bir ailədəndir ki,“O qanına qatışmışdır.”

Camaat  Yezid nəhayət icazə verdi. İmam Səccad (əleyhissəlam),o qədər təkid etdi ki , sonra isə elə bir xütbə buyurdu ki,minbərə qalxıb əvvəl Allaha həmd-səna etdi  ürəklər titrəməyə başladı.,gözlərdən yaş axmağa

İmam Səccad (əleyhissəlam) buyurdu:  Allah bizə (Peyğəmbər ailəsinə) altı,«Camaat üstünlük vermiş və yeddi fəzilətə görə bizi başqalarından üstün tutmuşdur.

Bizim  şücaət, fəsahət, səxavət, helm, Allah bizə elm,altı üstünlüyümüz budur ki vermiş və möminlərin qəlbində bizə qarşı məhəbbət hissi oyatmışdır. Yeddi  doğru danışan (Əli ibn Əbu, Allahın seçilmiş peyğəmbəri,fəzilətimiz isə odur ki  Allahın və Allah peyğəmbərinin şiri, Cəfər Təyyar,Talib (əleyhissəlam))  bu ümmətin iki böyük rəhbəri-Həsən (əleyhissəlam) və Hüseyn,(Həmzə) (əleyhissəlam) və Fatimeyi-Zəhra (səlamullahi əleyha) (ya da Həzrət Məhdi (əleyhissəlam))  bizdəndir.

,Camaat  indi özümü ona tanıtdıraram. Mən, kim də tanımırsa, heç,kim ki məni tanıyır Məkkə və Minanın oğluyam. Mən Zəmzəm və Səfanın oğluyam. Mən Həcərül-əsvədi (Məkkədəki qara daşı) öz əbası arasında qaldırıb yerinə qoyan şəxsin oğluyam. Mən ehram bağlayıb təvaf və səy edən şəxsin oğluyam. Mən insanların ən yaxşısının (Peyğəmbərin) oğluyam. Mən (merac gecəsi) Məscidül-həramdan Məscidül-əqsaya aparılan şəxsin oğluyam. Mən (merac zamanı yeddinci göydəki) Sidrətül-müntəhaya çatan şəxsin oğluyam. Mən merac zamanı Allaha yaxın olduğundan onunla Allah arasında iki kamandan da az məsafə qalan şəxsin oğluyam. Mən asiman mələkləri ilə namaz qılan şəxsin oğluyam! Mən böyük Allahın ona vəhy etdiyi şəxsin oğluyam. Mən Məhəmməd Mustafanın (səlləllahu əleyhi və alih) oğluyam. Mən Əliyyi–Murtəza əleyhissəlamın oğluyam. Mən müşriklərə «La ilahə illəllah» deyənə qədər (müsəlman olanadək) vuruşan şəxsin oğluyam. Mən Allah Peyğəmbərinin hüzurunda iki qılınc və iki nizə ilə vuruşan şəxsin oğluyam. Mən iki ,dəfə hicrət edən  Hüneyn döyüşündə,Peyğəmbərlə iki dəfə beyət edən qəhrəmancasına vuruşan və bir an belə Allaha şəkk etməyən şəxsin oğluyam. Mən , kafirləri məhv edən, peyğəmbərlər varisinin,möminlərin ən salehinin  (Allah qorxusundan), abidlərin zinəti, mücahidlərin nuru,müsəlmanların rəhbəri  Allah Peyğəmbərinin, səbirlilərin ən dözümlüsü,ağlayanların fəxri sayılan ailəsindən çıxmış ən yaxşı inqilab edən şəxsin oğluyam. Mənim nəslim  özü, Mikail onun köməkçisi, Cəbrail onun himayədarı,(cədd-əqrəbam) o şəxsdir ki də müsəlmanların himayədarı və namuslarının mühafizəçisidir. Mən dindən  zalımlarla, əhd-peymanını dananlarla (nakisinlə),çıxanlarla (mariqinlə) (qasitinlə) mübarizə aparıb Allahın kinli düşmənlərinə qarşı cihad edən şəxsin ,oğluyam. Mən Peyğəmbərə (səlləllahu əleyhi və alih) hamıdan qabaq iman gətirən müsəlmanların qabaqcılı olan və Qüreyşin ən üstün şəxsiyyəti sayılanın oğluyam.  münafiqləri qırmaq üçün atılmış, müşrikləri məhv edən, zalımların düşməni,O  Allahın təyin etdiyi, Allah dininin köməkçisi, abidlərin hikmət dili,Allah oxu  Allah hikmətinin gülzarı və Allah elminin mərkəzi idi...»,rəhbər

İmam Səccad (əleyhissəlam) daha sonra əlavə edib buyurdu: «Fatimeyi-Zəhranın (səlamullahi əleyha) oğlu mənəm. Qadınlar şahının (Xanımlar xanımının) oğlu mənəm...»

İmam  əslində isə İmamət şəcərəsini tanıtdırmaq üçün o,Səccad (əleyhissəlam) özünü  camaatın ağlamaq səsi göyə ucaldı.,qədər söz dedi ki

Yezid  azan versin. Azançı ayağa,çaxnaşma düşəcəyindən qorxub azançıya əmr etdi ki  Əllahu əkbər.»,qalxıb azan deməyə başladı: «Əllahu əkbər

İmam  heç bir şey Allahdan böyük deyil.»,Səccad (əleyhissəlam) buyurdu: «Bəli

Azançı ,«Əşhədu əlla ilahə illəllah» deyəndə, İmam Səccad (əleyhissəlam) buyurdu: «Bəli  azançı, ət və qanım Allahın təkliyinə şəhadət verir.» Elə ki, dəri,mənim tük «Əşhədu ənnə Muhəmmədən rəsulullah» dedi İmam Səccad (əleyhissəlam) minbərin  Məhəmməd (səlləllahu əleyhi və,üstündən üzünü Yezidə tutub buyurdu: «Yezid  yalan, yoxsa sənin cəddin? Əgər desən ki, sənin cəddindir,alih) mənim cəddimdir  bəs onda nə, əgər desən ki mənim cəddimdir,demiş və haqqı danmış olarsan. Yox üçün onun övladlarını öldürdün?»

Təxminən on dördüncü əsr tarixçisi İmaməddin Təbəri «Kamili-Bəhayi» kitabında İmam Səccad əleyhissəlamın xütbəsinin sonunda yazır: (İmam Səccad (əleyhissəlam)) buyurdu:  yoxsa sənin,«Ey Yezid! Bu hörmətli və kəramətli Peyğəmbər mənim cəddim olmuşdur  sən yalan, bütün camaat biləcək ki,cəddin? Əgər desən sənin cəddin olub  bəs onda nə üçün atamı günahı, əgər desən ki, mənim cəddim olub, yox,deyirsən olmaya-olmaya şəhid edib mal-dövlətini qarət edərək ailəsini əsir aldın?» Bunu , yaxasını cırıb ağlayaraq buyurdu: «And olsun Allaha,deyib əlini atdı yaxasına  o da mənəm., Peyğəmbər onun cəddi olmuş olsun,əgər dünyada bir nəfər varsa ki Bəs nə üçün bu kişi (Yezid) mənim atamı zalımcasına öldürdü və bizi (Roma imperiyasından tutulmuş) əsirlər kimi gətirdi?» İmam sonra əlavə edib buyurdu:  sonra da «Muhəmmədun rəsulullah» deyib üzü,«Ey Yezid! Bu cür iş görürsən qibləyə durursan? Vay olsun sənin halına! Qiyamət günü atam və cəddim sənin düşmənin olacaqlar.»

Məlun Yezid bu zaman  iqamə de. Məclisdə böyük səs-küy əmələ gəldi.,azançının üstünə qışqırdı ki  kimisi də namaz qılmadan dağılıb getdi.»,Kimisi namaz qılıb Aşura inqilabının nəticələri

İmam Hüseyn əleyhissəlamın inqilabı İslam cəmiyyətinə böyük təsir və nəticələr bağışladı. İndi həmin nəticələrin bir neçəsini nümunə üçün qeyd edib araşdıracağıq.

1. Hakim dairələrin rüsvayçılığı

Bəni-Üməyyə  həmçinin,,sülaləsi öz hakimiyyətinə din adı verib İslam hökuməti adlandırdığı Peyğəmbər canişini adı ilə camaata hakim olduqları və öz dini mövqelərini  cürbəcür üsullardan (məsələn, yalançı hədis,cəmiyyətdə qoruyub saxlamaq  Cəbriyyə kimi məzhəbləri, şair və tarixçiləri özlərinə cəlb etməklə,düzəltməklə yaymaqla) istifadə etdikləri üçün İmam Hüseyn əleyhissəlamın inqilabı onların hökumətinə ağır zərbə vuraraq onları rüsvay etdi. Xüsusilə qeyd etmək lazımdır  Yezidin qoşunu Aşura hadisəsində su yolunu bağlamaq, uşaqları öldürmək,,ki Peyğəmbər ailəsini, arvad-uşaqları əsir etmək kimi insanlıqdan uzaq olan bir sıra işlər onların rüsvayçılığında böyük rol oynadı və bununla da, Yezid özünə  həmən dövrün şəxsiyyətlərindən biri olan,camaatın nifrətini qazandı. Belə ki  camaat hamı bir nəfər kimi Yezidi lənətləyib,Mücahid deyir: “And olsun Allaha söydü və ona eyb tutub ondan üz döndərdi.” 

Yezid qələbəsinin əvvəlində şad və qürurlu görünməsinə baxmayaraq camaatın etirazı nəticəsində bu şadlığı itirib İmam Hüseyn əleyhissəlamın öldürülməsinin günahını Übeydullah ibn Ziyadın (Kufə hakiminin) boynuna atdı. Tarixçilər deyirlər: “Yezid Aşura hadisəsindən sonra Übeydullah ibn Ziyadı göstərdiyi xidmətə görə mükafatlandırmaq üçün Dəməşqə dəvət etdi. Ona çoxlu mal-dövlət və bahalı  öz hərəmxanasına,hədiyyələr verdi. Onu öz yanında otuzdurub məqamını yüksəltdi aparıb özünə həmsöhbət etdi.”  Ancaq camaatın etirazı artdığı üçün tez bir zamanda özünü kənara çəkib bütün məsuliyyəti ibn Ziyadın boynuna atdı.

İbn Əsir yazır: “Elə ki İmam Hüseyn əleyhissəlamın başını Yezidin hüzuruna  onun bu hərəkətindən, İbn Ziyadın mövqeyi onun yanında möhkəmləndi,apardılar  camaat,xoşhal olub ona hədiyyə verdi. Ancaq çox çəkmədi, Yezidə xəbər çatdı ki onun bu işindən bərk qəzəblənmiş və onu lənətləyib söyür. Buna görə də, Yezid İmam Hüseyn əleyhissəlamı öldürməkdən peşiman oldu. O deyirdi: “Kaş əziyyətə  İslam Peyğəmbərinə xatir və,qatlaşıb Hüseyn əleyhissəlamı öz evimə gətirəydim Hüseyn əleyhissəlamın ona olan qohumluğu hörmətinə hökuməti ona təhvil verəydim. Allah Mərcanənin oğluna (İbn Ziyada) lənət etsin. Hüseyn əleyhissəlamı bu işə o məcbur etdi. Halbuki, İmam Hüseyn (əleyhissəlam) bildirmişdi ki, o, beyət  ya da onun sərhəd kənarlarından birinə,etməyəcək, ya onu azad buraxsınlar çəkilməsinə izn versinlər. Ancaq Mərcanənin oğlu onun bu təklifi ilə  nifrət, onu qətlə yetirməklə camaatda mənə qarşı kin-küdurət,razılaşmadı yaratdı və müsəlmanların qəlbində mənə qarşı düşmənçilik toxumu səpdi. İndi hər  Mərcanənin oğlu,yerindən duran mənimlə düşmən olmuşdur. Bu nə müsibət idi ki mənim başıma gətirdi? Allah ona lənət eləsin və onu Öz qəzəbinə düçar etsin. Digər tərəfdən də, Yezid əvvəl Əhli-beyt əsirləri ilə kobud rəftar etmiş və onların xaraba bir evdə saxlanılmasına əmr vermişdi. Ancaq camaatın etirazı  yerlərini, onlarla mülayim davranmağa başladı,nəticəsində çox çəkmədi ki dəyişərək dedi: “İstəyirsinizsə, sizi Mədinəyə göndərim.”

İmadəddin Təbəri bu barədə yazır: “Xanım Zeynəb (səlamullahi əleyha) Yezidin yanına bir nəfər göndərib İmam Hüseyn əleyhissəlama əzadarlıq etmək üçün icazə istədi.  onları əzadarlıq etmək üçün Darul-hicarəyə,Yezid icazə verib bildirdi ki aparsınlar, qoy orada ağlasınlar. Yeddi gün orada əzadarlıq etdilər. Hər gün oraya o qədər qadın gəlirdi ki, heç sayı-hesabı yox idi. Camaat Yezidin evinə tökülüb onu öldürmək istəyirdi. Mərvan   bu işdən xəbər tutub Yezidin  Əhli-beytin orada qalması sənin taxt-tacın üçün heç,yanına gəldi və dedi ki  bu, onları Mədinəyə göndərəsən. And olsun Allaha,məsləhət deyil. Yaxşı olar ki qadınlar sənin hökumətinin axırına çıxacaqlar.

Yezid  şirin-şirin,İmam Səccad əleyhissəlamı yanına çağırıb öz kənarında əyləşdirdi danışaraq dedi: “Allah Mərcanənin oğluna lənət eləsin. Əgər mən sənin atanın , işi bu yerə çatmağa qoymazdım və məndən nə istəsəydi,tərəf müqabili olsaydım  keçən keçdi. Mədinəyə çatdıqdan sonra bir işin,razılaşardım. Ancaq olan oldu  mənə məktub yaz.” İmam Səccad əleyhissəlama xalat verib qadınlar üçün də,olsa  qadınlar hədiyyələrin heç birini qəbul,hədiyyələr göndərdi. Ancaq deyirlər ki etmədilər.” ]

Yezid Aşura hadisəsindən sonra cəmi dörd il yaşadı. Ancaq onun bu nankorluğu Bəni-Üməyyə üçün əbədi rüsvayçılıq miras qoydu. Belə ki, Yeziddən sonrakı azacıq ağlı olan Əməvi xəlifələri Yezidin gördüyü işləri təkrar etməkdən çəkinirdilər. Bu barədə İslamın görkəmli tarixçisi Yəqubi yazır: “Əbdülməlik ibn Mərvan (öz ,hakimiyyəti dövründə) onun tərəfindən Hicaza vali seçilmiş Həccaca yazdı ki  Hərbin (Əbu,məni Əbu Talibin övladlarının qanına bulaşdırma. Mən özüm gördüm ki  nəticədə süquta uğradı.”,Süfyanın) ailəsi onlarla düşmənçilik etdi

2. Şəhadət sünnəsinin dirçəlməsi

İslam Peyğəmbəri Allaha iman əsasında qurulmuş yeni bir din gətirməklə şəhadət sünnəsini yaydı. Tarixin şahidliyinə əsasən, müsəlmanların şanlı qələbələrinin bir çoxunun səbəbi onların Allah yolunda haqqın qalib gəlməsi üçün şəhadətin pişvazına çıxmaları olmuşdur. Ancaq Peyğəmbərin vəfatından sonra İslam , şəhərlərin fəth olunmasının artması,hökumətinin öz həqiqi yolundan çıxması əldə olunan qənimətlərin xilafət mərkəzinə keçməsi və bir çox başqa səbəblər nəticəsində yavaş-yavaş müsəlmanlar öz döyüş ruhiyyələrini itirib başlarını  hər kəs hər hansı yolla olursa-olsun,,rifah və asayişə qatdılar. Belə ki  camaat da rahat yaşayışın əldən çıxacağından qorxub heç,hökuməti ələ keçirir bir müqavimət göstərmədən ona tabe olurdu. İslam adı ilə camaata hakimlik edən zalım hakimlər də bundan istifadə edirdilər.

Bəni-Üməyyənin hökuməti möhkəmləndikcə, bu vəziyyət daha da artırdı. Müaviyənin ömrünün axır-axırında və Yezidin hakimiyyətinin əvvəllərində isə bu vəziyyət öz kuliminasiya nöqtəsinə çatdı.

O dövrdə qəbilə başçıları əsasən mal-dövlət və gücə tabe idilər. Öz vicdan və şəxsiyyətlərini dünyanın dəyərsiz mal-dövlətinə satırdılar. O dövrün dini–siyasi rəhbərləri Übeydullah ibn Ziyadın ailəsindən tamamilə xəbərdar olduqları halda yenə də onun qarşısında baş əyirdilər. Bu cür adamlar nə təkcə Yezid və İbn  hətta onların köməkçilərinin də qarşısında mumiya kimi yumşaq və,Ziyadın  ad-san hamı onların ixtiyarında idi və bu,sözəbaxan idilər. Çünki mal-dövlət cür adamlar onlara yaxınlaşmaqla mal-dövlət əldə edib ad-san qazana bilərdilər.

Alçaqlıqda birinci dəstədən heç də geri qalmayan ikinci dəstə isə avam camaatın başını aldadan “möminlər” və “zahidlər” idilər. Onlar riyakarlıqla özlərini təqvalı göstərir və bu yolla yağlı tikələr əldə edirdilər. Öz dövrlərinin zalım hakimlərinin rəğbətini qazandıqda onların ətrafındakılarla bir sırada dururdular.

O dövrün camaatı bu cür insanları çox yaxşı tanıyırdı. Bu cür insanların çirkin  daha onların gördüyü işlər,əməlləri ilə o qədər ünsiyyətdə olmuşdular ki camaatın nəzərində adi və təbii görünür və heç bir etiraza səbəb olmurdu. O  onların yeganə məqsəi öz şəxsi,dövrün adi camaatının yaşayışı da belə idi ki  hərə öz şəxsi,ehtiyaclarını təmin etmək idi. Hamı öz şəxsi həyatı üçün iş görür məqsədinə çatmaq üçün çalışırdı və heç kəsin şəxsi məqsəddən başqa heç bir fikri yox idi. Cəmiyyəti və onun böyük çətinliklərini heç bir adi şəxs nəzərə almırdı. Diqqətlərini cəlb edən yekanə şey vardısa, o da məvaciblərinin kəsilməməsi idi və buna çox diqqətlə yanaşırdılar. Camaat məvacibinin kəsilməsindən qorxub qəbilə başçılarının əmrlərini əyər-əskiksiz yerinə yetirirdi. Elə buna görə də, zülm və haqsızlıqla üzləşdikdə, heç bir etiraz etmirdilər.

İmam Hüseyn əleyhissəlamın inqilabı bu vəziyyəti tamamilə dəyişdirdi və cəmiyyət  şəhadət ruhiyyəsini oyatdı. İmam Hüseyn,arasında şəhadət sünnəsini (əleyhissəlam) öz inqilabı ilə müsəlmanların olacaq həyatı üzərindəki pərdəni  bu yolda çətinliklər,,kənara çəkərək onlara yeni bir yol göstərdi. Düzdür  alçalmaq yoxdur., ancaq rüsvay olmaq,məhrumiyyətlər var

İmam Hüseyn (əleyhissəlam) inqilabının cəmiyyətdə igidlik və hünər ruhiyyəsini  İslam,oyatmasının təsir dərəcəsinin aydın olması üçün nəzərə almaq lazımdır ki cəmiyyəti Aşura hadisəsi baş verməmişə qədər (“Hicr hərəkəti” kimi səthi etirazlar istisna olmaq şərti ilə) iyirmi il sükut içərisində yaşamış və nisbətən çox olan bu müddətdə inqilab üçün şəraitin hazırlanmasına baxmayaraq kiçik də olsa, belə bir ictimai etiraz baş verməmişdi.

Həzrət Müslim əleyhissəlamın gəlişi nəticəsində yaranmış Kufə camaatının hərəkatı da yalançı bir hədə-qorxu - Şam ordusunun gəlişi ilə dağıldı.

Kərbəla inqilabı cəmiyyətin dini vicdanını oyatdı və elə bir ruhiyyə dəyişikliyi əmələ  şəxsiyyət və, onun şüası hər tərəfi bürüdü. Bu da camaata öz din,gətirdi ki  camaat arasında itib batmış mübarizə ruhiyyəsini,şərafət hörmətini qorumaq oyatmaq və ölmüş qəlblərə yeni nəfəs verib onları həyata qaytarmaq üçün kifayət edirdi. Bu dəyişiklik və oyanışın ilkin nümunəsi Abdullah ibn Əfif Əzdinin Kufədə etdiyi etiraz idi. İbn Ziyad döyüşdən sonra qələbə münasibətilə söylədiyi birinci çıxışını İmam Hüseyn əleyhissəlama nalayiq sözlər deməyə başladığı zaman kor bir kişi olan Abdullah ibn Əfifin etiraz sədası ilə üzləşdi. İbn Ziyad onun həbs olunmasını əmr etdi. Abdullahın qəbiləsindən olan adamlar onu aradan çıxarıb tez evə çatdırdılar. İbn Ziyad onu tutmaq üçün bir dəstə məmur göndərdi. Abdullah onlara qarşı şücaətlə müqavimət göstərsə də, axırda tutulub şəhadətə yetişdi ]

3. İslam ümmətində qiyam

İmam Hüseyn əleyhissəlamın böyük və hünər yaradan inqilabı İslam cəmiyyətində baş vermiş çoxsaylı qiyam və hərəkatların başlanğıcı oldu. İndi onlardan bir neçəsini oxucuların nəzərinə çatdırırıq.

a) Təvvabin qiyamı

İmam Hüseyn əleyhissəlamın şəhadətinin ilk müsbət nəticəsi Kufə şəhərində “Təvvabin” hərəkatı oldu. Elə ki İmam Hüseyn (əleyhissəlam) şəhadətə yetişib ibn Ziyad  Aşura hadisəsində İma,Nüxeylədəki hərbi hissəsindən şəhərə qayıtdım Hüseyn əleyhissəlamın yanında olma fürsətini əldən vermiş şiələr özlərini möhkəmcə  böyük səhvə yol veriblər. Çünki onlar,danladılar. Onlar indi başa düşdülər ki  sonra isə ona kömək etməkdən,əvvəl İmam Hüseyn əleyhissəlamı Kufəyə dəvət etmiş imtina etmişdilər. İmam Hüseyn (əleyhissəlam) da onların bu dəvətinə əsasən,  onlar isə heç, onların şəhəri yaxınlığında şəhadətə çatmış,İraqa gəlmiş  İmam Hüseyn,yerlərindən belə tərpənməmişdilər. Onlar başa düşdülər ki  ya da bu yolda ölməyincə bu,əleyhissəlamın qatillərindən qisas almayınca alçaqlıq ləkəsi onların üstündən götürülməyəcək. Bu fikrə əsasən, şiələr Kufədə  Müsəyyib ibn Nəcəbə,olan beş nəfər rəhbərlərinin - Süleyman ibn Sürəd Xüzai  Abdullah ibn Val Təmimi və Rüfaə ibn, Abdullah ibn Səd Nüfeyl Əzdi,Fəzari Şəddad Bəcəlinin yanına getdilər. Süleyman ibn Sürədin evində məclis quruldu. Əvvəl Müsəyyib ibn Nəcəbə sözə başlayıb kiçik bir müqəddimədən sonra belə dedi: “...Biz həmişə öz mövhumi xeyirlərimizin ardınca olub öz dostlarımızı tərifləmişik. Ancaq Allahın Peyğəmbər balası üçün irəli çıxardığı bu imtahanda bizim yalanımız aşkar oldu. Biz bu imtahandan başıaşağı və xəcalətli çıxdıq və hər cəhətdən Peyğəmbər balasına soyuq yanaşdıq. Hüseyn (əleyhissəlam) –  istər, qasidlər göndərdi və dəfələrlə,Peyğəmbər balası bizə məktublar yazdı  istərsə də, gizlicə bizdən kömək istədi və hər cür bəhanənin qarşısını,aşkara aldı. Biz isə onun yolunda canımızı əsirgədik. Nəticədə bizim qulağımız dibində ,(yaxınlığımızda) acınacaqlı şəkildə şəhid edildi. Biz o qədər süstlük etdik ki  nə öz mal-dövlətimizlə onun köməyinə,nə dil və əməlimizlə ona kömək etdik  nə də öz qəbilələrimizi onun köməyinə çağırdıq. İndi Allah və Onun,tələsdik Peyğəmbəri qarşısında nə üzrümüz var? And olsun Allaha, üzrümüz ancaq bu ola  ya da bu, ya Hüseyn əleyhissəlamın qatillərini öz cəzalarına çatdıraq,bilər ki yolda ölək. Bəlkə Allah bizdən razı qala...”

Sonra isə bir neçə nəfər də sərt çıxışlar etdi. Daha sonra isə bu dəstəyə başçı seçilmiş Süleyman ibn Sürəd Xüzai aşağıdakı məzmunda bir çıxış etdi: “Biz Peyğəmbər ailəsinin gəlməsinin intizarında idik və onlara kömək vədəsi verib İraqa gəlməsini dəstəklədik. Ancaq elə ki bizim istəyimiz yerinə yetdi və Peyğəmbər balası bizim diyara gəldi biz süstlük edib zəiflik göstərdik. Günü-günə satmaqla vaxt keçirib hadisələrin intizarında oturduq. Nəticədə də, Peyğəmbər balası şəhid edildi. İndi ayağa qalxın və qılınca əl atın! Çünki  Allahın Rizayətini cəlb,Allahın qəzəbinə düçar olmusunuz. Nə qədər ki  arvad-uşaqlarınızın yanına qayıtmayın. Peyğəmbər balasının qanını,etməmisiniz  kim,almayınca, Allah sizdən razı olmayacaq. Ölümdən qorxmayın. And olsun Allaha  o zillət və məğlubiyyətə məhkumdur. Gərək Bəni-İsrail kimi, ölümdən qorxur,ki , həqiqətən,olasınız. Musa Peyğəmbər onlara buyurdu: “Siz buzova sitayiş etməklə ,özünüzə zülm etdiniz. Buna görə də, yaradanınıza tərəf üz tutaraq tövbə edin özünüzü (Tanrı bilən adamlarınızı) öldürün.” 

Bu yığıncaqdan sonra Süleyman ibn Sürəd, Səd ibn Hüzeyfə ibn Yəmana və digər Mədain şiələrinə məktub yazaraq hadisənin gedişatını onlara çatdırdı və onlardan kömək istədi. Onlar Süleymanın dəvətini qəbul etdilər. Həmçinin, Süleyman ibn Sürəd Müsənna ibn Müxrimə Əbdiyə və digər Bəsrə şiələrinə də məktub yazdı. Onlar da Süleymana müsbət cavab verdilər.

Təvvabin hərəkatının səbəbi

Təvvabin  İmam Hüseyn əleyhissəlamın qətlinin günahkarı ilk,dəstəsi bu fikirdə idi ki  Bəni-Üməyyə hökumətidir. Buna görə də, intiqam məqsədi ilə,növbədə camaat yox  Bəni-Üməyyədən intiqam aldıqdan sonra Kufə,Şama tərəf hərəkət edib dedilər ki cinayətkarlarının işinə yetişəcəyik.

Qeyd etdiyimiz kimi bu hərəkatın səbəbi günahdan peşiman olmaq və səhvi düzəltmək  məktub və xütbələrindən peşmançılıq və günahı,idi. Təvvabin dəstəsinin çıxış  məktub və,aradan aparmaq fikri açıq-aydın hiss olunur. Kim onların bu çıxış  bu mövzunu asanlıqla dərk edə bilər. Elə bu səbəbə görə də,,xütbələrini oxusa Təvvabin hərəkatı zahiri araşdırmada intiharamiz bir qiyam şəklində nəzərə çarpır. Təvvabinin yeganə məqsədi intiqam almaq və öz günahlarını yumaq idi və bundan başqa heç bir ayrı fikirləri yox idi. Onlar nə qələbə etmək fikrində  nə də hökumətə gəlmək istəyirdilər. Təkcə məqsədləri intiqam idi. Onlar,idilər  bir daha geri dönməyəcəklər. Onlar öz,evlərindən çıxarkən yəqin bilirdilər ki məqsədlərinə çatmaq uğrunda ölmək arzusunda idilər. Hətta düşmən onlara aman da  ancaq onlar bu amandan imtina etmişdilər. Çünki onlar amanı hərəkatın,vermişdi məğlub olmasına uğrayacaq bir tor bilirdilər.

Təvvabin hərəkatının qüvvələri

Təvvabin hərəkatına qoşulanlar təkcə şiələr deyildi. O cümlədən vəziyyətin dəyişməsini istəyən və Əməvi hökumətinin zülmündən qanlı bir hərəkatla azad olmaq istəyən  bu qiyamın əsasən,bütün qüvvələr də Təvvabin hərəkatına qoşulmuşdular. Düzdür intiqam xarakteri daşımasına və qiyamçıların şəhadət fikrində olduqlarına görə bir çoxları bu hərəkata qoşulmadılar. Süleyman ibn Sürədin siyahısında on altı min nəfər ad yazdırmış və bu ədədin yalnız beş min nəfəri qiyamda iştirak etmişdi. Şam ordusunun sayı isə otuz min nəfər idi. Əlbəttə, bunun da səbəbi məlumdur. Öz məsləki uğrunda yüksək səviyyədə fədakarlıq göstərib şəhadət tələb  hər zaman azlıq təşkil,edən şiələrin vurğunu olan şəxslər təbii ki edirlər.

Təvvabin hərəkatının əməliyyatı

Təvvabin hərəkatı hicrətin altımış birinci ilində başlandı. Təvvabin bu tarixdən etibarən döyüş hazırlıqları görüb camaatı gizlicə İmam Hüseyn əleyhissəlamın intiqamını  istərsə də başqaları onlara birləşirdi.,almağa çağırırdı. Camaat da istər şiə Təvvabin qiyamı hazırlanan zaman Yezid öldü. Təvvabin camaatla həmkarlıq etmək üçün ətraf məntəqələrə qasidlər göndərdi. Bu zaman qiyamçılar ehtiyatı kənara qoyub açıq-aşkar silah toplamağa başladılar. Nəhayət hicrətin altımış beşinci ili rəbiüs-sani ayının beşinci günü cümə axşamında qiyamın ilk şöləsi alovlandı. Həmən gecə Təvvabin İmam Hüseyn əleyhissəlamın pak məzarına tərəf hərəkət etdi.  ürəkdən bir fəryad,Elə ki İmam Hüseyn əleyhissəlamın qəbrinin üstünə yetişdilər edib özlərindən çıxaraq aşağıdakı cümlələri göz yaşlarına qatdılar: “İlahi! Biz Peyğəmbər (səlləllahu əleyhi və alih) balasına kömək etmədik. Bizim ötən günahlarımızı bağışla və tövbəmizi qəbul et! Hüseyn (əleyhissəlam) və onun şəhid  Hüseyn,olmuş həqiqi dostlarının ruhuna rəhmət göndər. Biz şəhadət veririk ki əleyhissəlamın şəhid olduğu məslək fikrindəyik. İlahi! Əgər bizim günahlarımızı  ziyankar və bədbəxt, bizə rəhmət gözü ilə baxmasan,bağışlamasan olarıq...”

Bu şüurlu və həyacanlı hadisədən sonra şəhidlərin qəbrindən aralanıb Şama tərəf hərəkət edərək Eynül-vərdə adlı bir yerdə Şam ordusu ilə üz-üzə gəldilər. Şam ordusuna Übeydullah ibn Ziyad başçılıq edirdi. Üç gün davam edən ağır döyüşdən sonra Təvvabin qiyamı məğlubiyyətə uğradı. Hərəkatın başçıları Rüfaə ibn Şəddad Bəcəli istisna olmaqla hamı şəhid oldu. Ordunun qalan hissəsi Rüfaənin başçılığı ilə Kufəyə qayıdıb orada fəaliyyət göstərən Muxtarın tərəfdarlarına birləşdi.

Təvvabin qiyamının ictimai və aydın bir məqsəd güdməsinə və tez bir zamanda məğlub  Kufə camaatına böyük təsir bağışladı və ümumi fikri,olmasına baxmayaraq o bəni-Üməyyəyə qarşı mübarizə etməyə hazırladı.

b) Muxtar qiyamı

Hicrətin altımış altıncı ili Muxtar ibn Əbu Übeyd Səqəfi İmam Hüseyn əleyhissəlamın qatillərindən intiqam almaq üçün İraqda qiyam etdi.

Həzrət Müslim (əleyhissəlam) Kufəyə gəldikdən sonra Muxtar onunla yaxından həmkarlıq edirdi. Həzrət Müslim əleyhissəlamın ibn Ziyad tərəfindən tutulub şəhid olması  Aşura,ilə həmzaman Muxtar da ibn Ziyadın əmrilə tutulub həbs edilmişdi. O hadisəsindən sonra (bacısının həyat yoldaşı) Abdullah ibn Ömərin Yezidin yanındakı vasitəçiliyi ilə həbsdən azad edildi. O vaxt Abdullah ibn Zübeyr Məkkədə qiyam qaldırıb özünü müsəlmanların xəlifəsi elan etdiyi üçün Muxtar da Məkkəyə tərəf yola düşüb Abdullah ibn Zübeyrlə əlbir oldu.

Hicrətin altımış dördüncü ili Yezidin ölümündən beş ay sonra Muxtar İraq camaatının Bəni-Üməyyə hökumətinə qarşı qiyama hazır olduğunu və onların Abdullah ibn Zübeyrin hakimiyyətinə meylsiz olduqlarını görüb Kufəyə gələrək öz fəaliyyətinə başladı. 

Abdullah ibn Zübeyrin İraqdakı nakamlığının səbəbi

İraq  sonra isə Muxtarın,camaatının əvvəl Abdullah ibn Zübeyrin ətrafına toplaşmasını dəvətini qəbul edib Abdullah ibn Zübeyrə qarşı etiraz etməsinin səbəbini bilmək  İraq əhalisinin o dövrdə iki əsas tələbi var idi: Biri,üçün nəzərə almalıyıq ki ictimai islahat və mövliyaları (Bəni-Üməyyə hakimiyyəti altında zülm çəkən  ikincisi isə Bəni–Haşimin qanının,qeyri-ərəb müsəlmanlardan) himayə etmək qisasını Əməvilərdən almaq. Bu iki tələbin yerinə yetiriləcəyinə ümid edərək İraq camaatı Abdullah ibn Zübeyrin başına toplaşdı. Çünki o həm Əməvilərin  həm də zahirdə özünü zahid şəxs kimi göstərib dünyaya etinasız,düşməni idi  Abdullah ibn Zübeyrin,yanaşırdı. Əmələ gəldikdə isə, məlum oldu ki ,hakimiyyətinin Bəni–Üməyyə hakimiyyəti ilə heç də elə bir fərqi yoxdur. Düzdür  lakin,Abdullah ibn Zübeyr İraqı Əməvilərin hakimiyyəti altından çıxara bildi  Şəbəs ibn,Aşura faciəsində çox böyük cinayətlər törətmiş Şimr ibn Zil-Cövşən  hətta, Əmr ibn Həccac kimi canilər nə təkcə hələ də Kufədə yaşayırdılar,Rəbiə hökumətin (Abdullah ibn Zübeyrin hökumətinin) ən yaxın adamlarından olmuşdular. Abdullah ibn Zübeyr ədalətin icra olunması nöqteyi-nəzərindən də, iraqlıların istəyini təmin etmədi. Çünki mövliyalar hələ də Bəni–Üməyyə hakimiyyəti dövründə olduğu kimi məhrumiyyət içərisində güzəran keçirirdilər. Bütün qüdrət və imkanlar yenə də qəbilə başçılarının əlində idi. İraqlıların bu iki tələbinin təmin olunmaması camaatın Abdullah ibn Zübeyrin ətrafından dağılıb Muxtarı himayə etməsinə səbəb oldu.

Muxtar öz dəvətinin Həzrət Əli əleyhissəlamın oğlu Məhəmməd Hənəfiyyə ilə bağlılığını bildirdi. Elə bu da camaatın onun hökumətinə qarşı arxayınçılığına səbəb oldu.  “Hüseyn əleyhissəlamın qanının intiqamı naminə irəli” şüarı altında hərəkata,O  bu məsələ də iraqlıları öz tələblərinin təmin olunacağına ümidvar,başladı ki edirdi. Muxtar hakimiyyət başına gələndən sonra mövliyaları himayəyə götürərək onların ictimai hüquqlarının təmin olunması üçün mühüm addımlar atdı. Muxtarın bu hərəkəti ərəb qəbilə başçılarının onun əleyhinə çıxış etməsinə səbəb oldu. Onlar Abdullah ibn Zübeyrin ordusundan kömək alaraq Muxtarla döyüşə hazırlaşdılar. Müxalif dəstələrin başında İmam Hüseyn əleyhissəlamın qatilləri dururdu. Bu məsələ də qiyamçıların (Muxtarın dəstəsinin) təmkinli olmasına və sonadək müqavimət göstərib qələbə qazanmaq fikrində olmalarına səbəb oldu.

Muxtar İmam Hüseyn əleyhissəlamın qatillərini möhkəm izləyərək onları öz cəzalarına  bir gün ərzində onlardan iki yüz səksən nəfərini qətlə,çatdırdı. Belə ki yetirdi və qaçıb aradan çıxmış bir neçə cinayət başçılarının evlərini viranəliyə  onun ev, Məhəmməd ibn Əşəsin evini sökdürüb əmr etdi ki,çevirdi. O cümlədən ləvazimatı ilə vaxtikən Həzrət Əli əleyhissəlamın fədakar dostu olub şəhid olmuş Hicr ibn Ədinin Ziyad ibn Mərcanə tərəfindən sökülmüş evini təmir etsinlər.

 

0
0% (نفر 0)
 
نظر شما در مورد این مطلب ؟
 
امتیاز شما به این مطلب ؟
اشتراک گذاری در شبکه های اجتماعی:

latest article

İman
Əlidir! (Şeir)
Nəfsani xəstəlikləri müalicə etmək üçün, onları tanımaq lazımdır
İmam Əlidən (ə) 14 hikmətli öyüd
Xəlvət
İLAHI RƏHMƏTIN ƏSRARƏNGİZ CİLVƏSİ
TӘHARӘT VӘ PAKİZӘLİK
BEŞİNCİ FƏSİL: İMAM MƏHDİ (Ə)-IN HÖKUMƏTİ
ŞƏRABIN TƏSİRİNƏ BİR MİSAL
Dostluq

 
user comment