Miladi tarixi ilə 535-ci ildə Yəmən hakimi Əbrəhə Həbəşi, Həbəşstan imperatorluğundan ayrılıb, öz ölkəsinin müstəqilliyini elan etdi. O, digər imperatorlar kimi başqa yerləri işğal edib, ölkəsinin ərazisini genişləndirmək fikrinə düşdü.
O zaman İran imperiyası ilə Roma imperiyası arasında çox ciddi qarşıdurma var idi. Romalılar Əbrəhəni təhrik edir və onunla əlaqələrini möhkəmlədirirdilər. Lakin, farslar Əbrəhə hökumətinə zidd olan xristianları və həmçinin Yəmən yəhudilərini himayə edirdilər.
Yəmənin həbəşilər tərəfindən işğal olunmasında yəhudilərin də rolu var idi. Belə ki, onlar Zunəvası təhrik edirdilər ki, Nəcran xristianlarını təzyiq altında saxlasın və nəticədə Həbəşə, Yəməni işğal etmək üçün qüvvə göndərsin.
QÜLLEYS
Əbrəhə Həbəşi düşünərək belə qərara gəldi ki, Hicaz torpaqlarını əldə edib, qurudan keçən ticarət yoluna hakim olsun və bununla da Roma imperiyasına qoşulsun.
Romalılar onun bu işini alqışladılar. Çünki, bununla onlar İran imperiyasının sərhəd zonalarında öz hakimiyyətlərini daha da möhkəmlənlirmək imkanı əldə etmiş olardılar. Ona görə də ora xristian dinini yaymaq üçün təbliğatçılar göndərdilər.
Əbrəhə orada çox böyük bir məbəd düzəltmək istəyirdi. Bu işdə onun məqsədi ərəblərin nəzərini cəlb etmək, onları həcc və Kəbə ziyarətlərindən ayırıb, xristianlaşdırmaq idi.
Böyük məbədin tikintisi sona çatdı və Əbrəhə ərəbləri ora dəvət etdi. Lakin, ərəb karvanları hələ də müqəddəs Kəbəyə üz tuturdular.
Əbrəhə Kəbəni viran edəcəyini elan etdi. O, bütün qüvvələrini toplayaraq, qarşıda təlim görmüş Afrika filləri olmaqla hərəkətə başladı. Əbrəhə böyük qoşunun önünə keçərək Sənadan xaric oldu və Məkkəyə tərəf hərəkətə başladı.
Yəmənin ətrafında olan bəzi ərəb qəbilələri həbəşilərin hücumunun qarşısını almaq istəsələr də məğlub oldular. Bu minvalla Həbəşstan ordusu Məkkəni işğal etmək və Kəbəni dağıtmaq üçün onlara tərəf irəlilədi.
Həbəşstan qoşunu öz yolunda rastlaşdığı bütün şeyləri mənimsəyirdi. Onlar Məkkə yaxınlığındakı dərələrin birində Haşim oğlu Əbdül-müttəlibin dəvələrini görüb, onları da qarət etdilər.
Qoşunun hücum xəbəri Məkkəyə çatdı. Məkkə sakinləri şəhərdən çıxıb, dağın zirvələrinə çəkildilər. Həzrət Məhəmməd peyğəmbərin (s) babası Əbdül-müttəlibdən başqa şəhərdə heç kim qalmadı.
KƏBƏNİN ALLAHI
Məkkənin böyüyü Həbəşə əsgərlərinin hücumuna məruz qalmasınlar deyə sakinlərə şəhərdən çıxmağı tövsiyə etdi.
Əbdülmüttəlib hamının hörmət etdiyi bir insan idi. Miladi ilə 540-cı ildə o, zəmzəm quyusunu qazdırmışdı və o vaxtdan da bütün camaat ona hörmət edib, rəhbər kimi qəbul etmişdilər.
Əbdülmüttəlib Kəbəyə üz tutaraq Allah dərgahına raz-niyaz etdi ki, öz şərafətli evini qorusun. O, qəlbinin səmimi sözlərini belə ifadə etdi:
-İlahi! Hamı öz evini qoruyur, sən də evini qoru! Hər bir insan düşmənlərin hücumuna məruz qalan evini müdafiə edir. İlahi! Sən də evini həbəşilərin hücumundan qoru və müdafiə et!
Həbəşə qoşunu Məkkəyə yaxınlaşdı. Şəhəri işğal etmək üçün hazırlıq məqsədi ilə orada düşərgə saldı. Əbrəhə soruşdu:
-Məkkənin böyüyü kimdir?
Ona xəbər verdilər ki, şəhərin böyüyü İbrahim Xəlilin (ə) nəvələrindən olan Əbdülmüttəlib adlı qoca bir kişidir. Əbrəhə onunla danışmaq istədi. Əbrəhənin əmri ilə himyərli bir kişi Əbdülmüttəlibin yanına gedib, ona dedi:
-Padşah deyir ki, müharibə fikrim yoxdur, təkcə Kəbəni dağıtmaq üçün bura gəlmişəm. Əgər onlar orduya müqavimət göstərməsələr, ordu da Məkkə camaatına hücum etməyəcək.
Əbdülmüttəlib cavab verdi:
-Biz də döyüş istəmirik. Həbəşə qoşunu ilə müharibə etməyə qadir də deyilik.
Əbdülmüttəlib Kəbəyə tərəf işarə edərək dedi:
-Bu, Allahın hörmətli evidir. Bu, onun dostu İbrahimin (ə) evidir. Yalnız Allah öz evini müdafiə etməyə qadirdir. Onu qorumaq üçün bizim kifayət qədər qüvvəmiz yoxdur.
Əbrəhənin göndərdiyi kişi dedi:
-Əgər sizin müharibə etmək fikriniz yoxdursa, onda padşah sizinlə danışmaq istəyir.
Əbdülmüttəlib həbəşəli Əbrəhə ilə müzakirə etmək və söhbətləşmək üçün Məkkədən çıxdı.
Əbrəhə öz taxtında əyləşmişdi. Onun üçün qiymətli xalılar sərilmişdi.
Əbrəhə Əbdülmüttəlibi gördükdə onun vüqar və heybəti ürəyinə oturdu. Hörmət əlaməti olaraq yerindən qalxdı. Gülərüzlə onu qarşıladı. Onu öz yanında taxtın üzərində əyləşdirib, söhbətə başladı. Ona başa salmaq istəyirdi ki, o, bura yalnız bir məqsədə görə gəlib və o da Kəbə evini dağıtmaqdır. Əbrəhə tərcüməçiyə üzünü tutaraq dedi:
-Ondan soruş, gör bir istəyi varmı?
Əbdülmüttəlib dedi:
-Həbəşə qoşunu mənim iki yüz dəvəmi götürüb. Mən onları istəyirəm.
Əbrəhə onun sözlərinin tərcüməsini eşitdikdə çox təhqiramiz nəzərlə Əbdülmüttəlibi süzərək dedi:
-Səni gördükdə çox hörmətli bir şəxsə bənzətdim, lakin görürəm ki, elə deyilsən. Sənin və ata-babalarının hörmət etdiyi evi qoyub, məndən öz dəvələrinin qaytarılmasınımı istəyirsən?
Əbdülmüttəlib Əbrəhəyə baxaraq cavab verdi:
-Mən dəvələrin sahibiyəm, Kəbə evinin isə onu qoruyacaq sahibi vardır.
Əbrəhə məsxərə ilə dedi:
-Məncə yox.
Əbdülmüttəlib isə çox möhkəm iman və arxayınlıqla dedi:
-Tezliklə görəcəksiniz.
Əbrəhə narahat oldu və müzakirəni sona çatdırmaq üçün yerindən qalxdı. Əbdülmüttəlib də ayağa durdu. O, Kəbəyə yollandı. Kəbənin müqəddəs qapısının dəstəyini tutub, tərpətdi və ağlayaraq dedi:
-İlahi! Hər bir insan təhlükəni və düşməni evindən uzaqlaşdırır. Sən də düşmənini evindən uzaqlaşdır!
HÜCUM
Səhərin ilk saatlarında Həbəşə qoşunu Kəbəyə tərəf irəliləməyə başladı. Kəbəni dağıtmaq üçün ayrılmış ağ fil qoşunun önündə hərəkət edirdi.
Əbrəhə təpənin başından öz qoşununun irəliləməsinə baxırdı. O inanırdı ki, ərəblərin hörmət etdiyi Kəbəni tezliklə viranəyə çevirəcəkdir.
Onlar belə qərara gəlmişdilər ki, öncə ağ fil Kəbəni titrədib ilk zərbəni vursun və sonra əsgərlər külüng və nizələrlə onu yerlə yeksan etsinlər.
Məkkə camaatı Kəbə ətrafındakı dağların başından tamaşa edib, orada baş verən hadisələri görmək istəyirdilər. Onlar İbrahim Xəlilin (ə) tikdiyi evə artıq ümidsizliklə baxırdılar.
Əbdül-müttəlib hamıdan çox nigaran idi. Məkkə tacirləri də qəm-qüssə içində idilər. Lakin, onların qəm-qüssələri öz şəxsi mənafelərindən ötrü idi. Çünki, Məkkə hələ qədimdən çox böyük bir ticarət mərkəzinə çevrilmişdi.
Ədül-müttəlibin oğlu Abdullah Şama səfər etmiş, həyat yoldaşı Amənəni isə Əbdül-müttəlibin evində qoymuşdu. İndi Amənə də Məkkə camaatının yanında idi və hamilə olduğu uşaq barəsində fikirləşirdi.
FİLİN HƏRƏKƏTİ
Ağ fil Kəbəyə yaxınlaşdı. Gözlənilmədən qəribə bir hadisə baş verdi. Fil öz sahibinin sözünə baxmayaraq dayandı. Geri qayıtmaq istəyirdi, lakin, fili sürən onu qamçıyla möhkəm vururdu. Amma, bunun da faydası olmadı. Baş sərkərdə olan Əbrəhə təəccüblə macəraya baxır və qəzəblə öz məmurlarının başına qışqırırdı.
Fili minən şəxs mümkünsüz işi görməyə çalışırdı. O çalışırdı ki, fili Kəbəyə tərəf hərəkət etməyə vadar etsin. Lakin, fil bir addım da irəli getmirdi.
Qəribə bir hadisə baş verdi. Fil dizi üstə yerə çökdü. Əmr icrasız qaldı. Çünki, fil itaətsizlik göstərdi və heç kəs onu hərəkətə gətirməyə qadir olmadı.
Əgər Əbrəhənin bir zərrə imanı olsaydı, odlu qamçı zərbələri altında olan filin nəyə görə belə etməsi barədə fikirləşərdi. Lakin, o, qürurlu idi və öz hakimiyyət və böyüklük istəyindən başqa bir şey düşünmürdü.
CƏHƏNNƏM YAĞIŞI
Qəfildən üfüqdə buluda oxşar bir qaraltı göründü. Lakin, o, qaraltı deyildi. Onlar quş dəstələri, özləri ilə kiçik daşlar gətirən Əbabil quşları idilər. Bu daşlar alov şölələri tək isti idilər.
Quşlar Həbəşə əsgərlərinin başları üzərinə uçub cəhənnəm yağışına başladılar. Quşlar bir-birinin ardınca dəstə-dəstə hücumlar edirdilər. Bir dəstə öz daşlarını atır və digər dəstə gəlirdi.
Həbəşə əsgərləri arasında hərc-mərclik düşdü. Daşlar düz hədəfə dəyir və işğalçılar milçək kimi yerə sərilirdilər.
Əbdülmüttəlib hadisəyə tamaşa edirdi. Təvazökarlıq halı onu bürümüşdü və gözlərindən iman parlayırdı. Bəli, bu, Allahın qüdrəti idi.
Əbrəhə qaçan vaxt qamçı ilə atının arxasını qana buladı. Amma, Əbabil quşları öz odlu güllələri ilə onu təqib edirdilər. Əbrəhə öz ölkəsinin paytaxtı Sənaya çatdı. O, şəhərin qapısı yanında atından yıxıldı. Onun bərəlmiş gözləri qorxu və həyəcanından xəbər verirdi.
CANSIZ CƏSƏDLƏR
Əbdülmüttəlib Kəbəyə gəldi. Kəbənin ətrafına diqqətlə baxdıqda orada çoxlu yanmış bədən müşahidə etdi. Ora çox qorxulu bir döyüş meydanına çevrilmişdi.
NURUN DOĞULMASI
Hələ Əbdülmüttəlib Kəbənin xilas olma müjdəsini və Allahın işğalçılardan intiqam alması xəbərini Məkkə camaatına verməmiş, mübarək bir övladının doğulma xəbərini aldı. Bəli, Amənədən bir uşaq doğulmuşdu.
Sevincindən Əbdülmüttəlibin üzü güldü. Çünki, bir tərəfdən Allah-təala öz evini qorumuş və digər tərəfdən Amənə dünyaya xeyir və bərəkətli bir uşaq gətirmişdi.
Əbdülmüttəlib nəvəsini qucağına aldı və dedi:
-Adını Məhəmməd qoyuram.
Camaat təəccüblə ondan soruşdular:
-Niyə bu adı ona qoyursan?
Əbdülmüttəlib dedi:
-İstəyirəm yer və göylərdə tərif olunsun.
AMUL-FİL (FİL İLİ)
Məkkə camaatı sevincək öz evlərinə qayıtdılar. Əbdülmüttəlibsə Kəbəni işğalçıların murdar bədənlərindən təmizləmək üçün ora yollandı.
Bu xəbər ərəb qəbilələri arasında yayıldı. Kəbənin hörməti daha da artdı. Camaat o ili «Fil ili» adlandırdılar.
Həzrət Məhəmməd peyğəmbər o ildə dünyaya göz açdı. Qırx ilə yaxın bir müddətdən və Həzrət Məhəmməd peyğəmbərin (s) şərafətli ömründən qırx bahar keçdikdən sonra Cəbrayıl nazil olaraq ona peyğəmbərliyə çatmasını müjdə verdi. Mübarək «Fil» surəsi, ilk surələrdən olub, fil ilində baş verən hadisəni Məkkə camaatının yadına salır:
«Ya Peyğəmbər! Məgər Rəbbinin fil sahiblərinə (Kəbəni dağıtmaq üçün fillərlə Məkkənin üstünə gələn həbəş ordusuna) nələr etdiyini görmədinmi?!
Məgər (Rəbbin) onların hiyləsini boşa çıxartmadımı?!
Onların üstünə əbabil quşları göndərdi.
(O quşlalr) onlara siccil (cəhənnəm daşları) atırdı.
(Rəbbin) onları (həşərat tərəfindən) yeyilmiş əkin yarpağına döndərdi!»
Əbdülmüttəlib cəddi İbrahim Xəlilin (ə) dini olan Hənif dininin ardıcılı idi. Allah-təala Kəbəni həbəşilərin hücumundan xilas etdikdə, camaat Əbdülmüttəlibin məqamına və Sübhan Allahın yanında onun dəyərinə vaqif oldular. Əbdülmüttəlib Hübəl, Lat və Üzza kimi bütlərdən kömək istəmədi. O, yalnız Allahın dərgahına ağlayaraq üz tutdu.
TİCARƏT
Məkkə şəhəri çox mühüm bir ticarət mərkəzinə çevrildi. Qüreyş karvanları yayda Şama, qışda isə Yəmənə ticarət səfərlərinə gedirdilər. Qüreyş tacirləri yolda digər qəbilələrin hücumundan amanda idilər və bu, bütün ərəblərin hörmət bəslədiyi Kəbəyə görə idi.
Həzrət Məhəmməd (s) peyğəmbərliyə seçiləndə Allah-təala Kəbəni hücumdan xilasetmə lütfünü xatırlatdı. O, özünün Qüreyşin rahat və təhlükəsiz səfərlərinə aid olan lütfünə də işarə edib, buyurmuşdur:
“1.(Allah fil sahiblərini belə etdi) ki, Qüreyş (tayfası) bir-birləri ilə ülfət etsinlər.
2.Elə bir ülfət ki, qış və yay səfərlərində bərqərar olsun.
3.Belə isə (bu dostluğun şükrünü yerinə yetirmək üçün) gərək Kəbənin yeganə olan Allahına sitayiş edəsiniz ki,
4.Onlara aclıq vaxtı yemək verdi və qorxu və təhlükədən amanda saxladı.”
Öz gündəlik namazlarımızda Allah-təalaya üz tutduğumuz zaman Kəbəni yad etməliyik. Kəbə Allahın möhtərəm evi, İbrahim (ə) və İsmayılın (ə) tikdiyi evdir. Diqqət yetirmək lazımdır ki, bu əzəmətli ev bizim qüdrət, izzət və iftixar nişanımızdır. Kəbə islamın yeganə gövhəridir. Kəbə islam dünyasının ürəyi və bütün müsəlmanların qibləsidir.
