عبداللَّه فرزند امام حسن مجتبى عليهما السلام از شهيدان والاتبار قيام مقدس حسينى است.
عالمان رجال و تاريخ و نسب درباره مادر عبداللَّه بن حسن به اختلاف سخن گفته اند:
گروهى او را ام ولدى به نام نفيله يا حبيبه دانسته اند. گروهى ديگر او را دختر سليل يا شليل بن عبداللَّه بجلى و نامش را رَمْله نوشته اند. برخى ديگر وى را رباب يا ام رباب، دختر امرى ء القيس، خوانده اند.
بيشتر منابع نوشته اند كه عبداللَّه بن حسن، روز عاشورا و هنگام شهادت نابالغ بوده است؛ با اين وصف، برخى گفته اند كه امام حسين عليه السلام، دختر گراميشان، حضرت سكينه عليها السلام، را به عقد ازدواج عبداللَّه بن حسن عليه السلام در آورده بود.
شهادت وى را پس از پيكار در صحنه كارزار دانسته اند. مؤلف الفتوح مى نويسد:
پس از شهادت عون بن عبداللَّه جعفر، عبداللَّه بن حسن عليه السلام عازم ميدان شد. چهره اش چون ماه تابان بود. پيراهن و شلوارى بر تن، و شمشيرى برّان در دست داشت، و اين گونه رجز مى خواند:
انْ تُنكِرُونى فَانا فَرْعُ الْحَسَن سِبْطُ النَّبِىِّ المُصْطَفى المُؤْتَمَن
هَذَا حُسَيْنٌ كَاسيرٍ مُرْتَهَن بَيْنَ اناسٍ لا سُقُوا صَوْبَ المُزن
اگر مرا نمى شناسيد، من فرزند حسنم [عليه السلام ]، نواده پيامبر برگزيده و امين.
اين حسين [عليه السلام ] است؛ كه در ميان مردمى، كه خدايشان از باران سيراب نگرداند، چون اسيرى گرفتار آمده است.
خوارزمى، رجز ديگرى براى عبداللَّه بن حسن عليه السلام نقل كرده است:
انْ تُنْكِرُونى فَانا ابْنُ حَيْدَرَة ضِرْغامُ آجامٍ وَلَيْثُ قَسْوَرَة
عَلَى الأعادِىِ مِثْلُ رِيحٍ صَرْصَرَة اكِيلُكُمْ بِالسَّيْفِ كَيْلُ السَّنْدَرَة
اگر مرا نشناسيد، من فرزند حيدرم؛ چون شير بيشه زاران تهمتن و دليرم.
بر دشمنان همچو طوفانم و آنان را قتل عام خواهم كرد.
عبداللَّه پس از كشتن چهارده تن از دشمنان، سرانجام به وسيله هانى بن شبيب حضرمى به شهادت رسيد. هنگام شهادتش امام حسين عليه السلام خطاب به او و ديگر اهل بيت فرمود: اى فرزندم و اى همه خاندانم صبر كنيد. به خدا سوگند، پس از امروز هيچ گاه سختى و ناگوارى نخواهيد ديد.
در زيارت منسوب به ناحيه مقدسه، بر اين شهيد بزرگوار درود و تهنيت و بر قاتلش لعن و نفرين فرستاده شده است.
منبع : منبع: پژوهشی پیرامون شهدای کربلا، پژوهشکده تحقیقات اسلامی.
