خداى مهربان در يكى از توصيه هايش به موسى بن عمران فرمود :أكرِمِ السائِلَ إذا أتاكَ ، بِرَدّ جَميل أو إعطَاء يَسِير. به درخواست كننده ى نيازمند ، با رد كردنش به صورتى زيبا ـ اگر مالى ندارى ـ يا پرداخت به او ـ گرچه به مالى اندك ـ احترام بگذار و او را گرامى دار . ثروت و مال در حقيقت امانتى از سوى خدا در اختيار انسان است تا انسان از آن مال احتياجات و نيازهاى خود را برآورده كند و به اندازه ى مسكن و پوشاك و خوراك و مركَب و مخارج ضرورى ديگر از آن استفاده نمايد و مازاد بر آن را به صورت انفاق ، صدقه ، زكات ، خمس به نيازمندان آبرودار و اقوام فقير و از كار افتادگان و ايتام تهى دست بپردازد . بخل در پرداخت مال امرى بسيار ناپسند و مذموم و موجب شقاوت و سبب دچار شدن انسان به آتش دوزخ است.حضرت على (عليه السلام) درباره ى بهترين اموال مى فرمايد :أفضَلُ المالِ مَا وَقى بِه العِرضُ وَقُضِيَت بِهِ الحُقوقُ . برترين مال ، مالى است كه آبروى انسان به آن حفظ شود و به وسيله ى آن حقوق الهى و مردم ادا گردد .أفضلُ الأموال أحسنُها أثراً عَلَيك . برترين اموال خوش اثرترين آنها بر تو است .امام صادق (عليه السلام) فرمود :المَالُ مَالُ اللهِ ، جَعَلَهُ وَدائِعَ عِندَ خَلْقِهِ ، وَأمَرَهُمْ : أن يَأْكُلُوا مِنهُ قَصْداً وَيَشْرِبُوا مِنهُ قَصْداً وَيَلْبِسُوا مِنهُ قَصداً وَيَنْكِحُوا مِنهُ قَصداً وَيَرْكِبُوا مِنهُ قَصداً ; فَمَن تَعَدّى ذَلِك كَانَ مَا أكَلَهُ حَراماً وَمَا رَكِبَهُ مِنْهُ حَراماً . مال ، مال خداست ، آن را نزد آفريده هايش به امانت نهاده ، و آنان را فرمان داده : از آن مال در حدّ ميانه و بدون افراط و تفريط بخورند و بياشامند و بپوشند و ازدواج كنند و بر مركب سوارى بنشينند ; پس كسى كه از حد ميانه در مصرف مال تجاوز كند ، آنچه از آن مى خورد و بر آن سوار مى شود حرام است .حضرت على (عليه السلام) درباره ى بدترين اموال مى فرمايد :شرّ الأموَالِ مَا لَم يُغْنِ عَن صاحِبِه . بدترين اموال ، مالى است كه غضب و عذاب خدا را از صاحبش برطرف نكند .شَرّ المالِ مَا لَم يُنْفِقُ فِى سَبِيلِ اللهِ مِنهُ وَلَم تُؤدّ زَكاتُه. بدترين مال ، مالى است كه از آن در راه خدا انفاق نشود و زكاتش را نپردازند .حضرت اميرالمؤمنين (عليه السلام) سبب دوام و بقاى مال را هزينه كردن آن در راه خدا و رفع نياز نيازمندان مى داند :مَن كَثُرَتْ نِعَمُ اللهِ عَليهِ ، كَثُرَتْ حَوَائِجُ النّاسِ إلَيهِ ; فَمَنْ قَامَ للهِ فِيها بِمَا يَجِبُ فِيهَا عَرَّضَهَا لِلدَّوَامِ وَالبَقَاءِ ، وَمَن لَم يَقُم فِيهَا بِمَا يَجِبُ عَرَّضَهَا لِلزَّوالِ وَالفَنَاءِ. كسى كه نعمت خدا بر او زياد شود ، نيازمندى هاى مردم به او زياد مى گردد ; پس كسى كه به پرداخت آنچه در مال واجب است برخيزد ، مال را در معرض دوام و بقا قرار داده و كسى كه به پرداخت آنچه در مال واجب است اقدام نكند ، آن را در معرض زوال و نابودى گذاشته است .
منبع : بر گرفته از كتاب زيباييهاي اخلاق استاد حسين انصاريان
