به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا)، با توجه به اینکه سایر مذاهب اسلامی توجه ویژه‌ای به نماز تراویح در ماه مبارک رمضان دارند، به پیروان مکتب اهل بیت(ع) خرده می‌گیرند که چرا شیعیان به این سنت عمل نکرده و این نماز را نمی‌خوانند؟ در ادامه نگاهی به تاریخ ترویج این نماز و نظر اهل بیت(ع) درباره آن خواهیم داشت.

نماز تراویح چیست؟

در حقیقت «تراویح» جمع «ترویحه» و در اصل اسم است برای مطلق نشستن که در اصطلاح به معنای نشستن برای استراحت پس از خواندن چهار رکعت از نمازهای مستحبی در شب‌های ماه رمضان است.(۱) اهل سنت نماز تراویح را با آنکه مستحب است به جماعت به‌جا می‌آورند اصل نوافل شب‌های ماه رمضان علاوه بر نوافل نماز شب ۲۰ رکعت (در بیست شب اول) یا ۳۰ رکعت (در 10 شب دیگر) است که آن را همه قبول دارند ولی به جماعت خواندن آن محل اختلاف است.

دوری پیامبر(ص) از به‌جای آوردن نوافل در مسجد

پیروان مکتب اهل بیت(ع)، این شکل نماز خواندن را جزء شریعت نمی‌داند، بلکه از بدعت‌های برخی صحابه می‌شمارد؛ زیرا مسلم این است که پیامبر اکرم(ص) از به‌جای آوردن نماز مستحبی در مسجد دوری می‌کرد. عبدالله بن سعد از پیامبر اعظم(ص) پرسید: نماز مستحبی را در خانه به‌جای آوردن بهتر است یا در مسجد؟ حضرت(ص) فرمود: آیا نمی‌بینی که خانۀ من چه قدر به مسجد نزدیک است؟ با این وصف من دوست دارم که نمازهایم را در خانه‌ام به‌جای آورم مگر این که نمازهای واجب باشد.(۲) همچنین آن بزرگوار(ص) فرمود: بر شما باد به نماز در خانه‌هایتان؛ زیرا بهترین نماز انسان نمازی است که در خانه خوانده شود مگر نمازهای واجب.(۳) نماز تراویح جزو سنت پیامبر نیست از جانب دیگر پیامبر(ص) این نوع از نماز‌های مستحبی را به جماعت بجا نیاورده است و حتی در زمان خلیفه اول نیز سابقه نداشته است.

ترویج نماز تروایح از زمان خلیفه دوم

روایتی از کتاب «بخاری» (از منابع اصلی حدیثی نزد اهل سنت) به صراحت بیان می‌کند که اقامه آن به جماعت از سنت‌های خلیفه دوم بوده است. وی از «ابن شهاب» و او از «عبد الرحمن بن عبد القاری» نقل می‌کند که: «در یکی از شب‌های رمضان با عمر به مسجد رفتیم. دیدم مردم دسته دسته پراکنده هستند و هر کسی برای خود یا با گروه خود نماز می‌خواند. عمر گفت: به نظر من اگر اینان به یک امام اقتدا کنند بهتر است پس دستور داد «ابی بن کعب» پیش نماز همه باشد. شبی دیگر با وی به مسجد رفتیم و دیدیم مردم نمازهای مستحبی شب‌های رمضان را به جماعت می‌خوانند. آن گاه عمر گفت: «این بدعت خوبی است»(۴) از این‌رو مسلمانان همواره این نماز را فرادا بجای می‌آوردند تا اینکه عمر جماعت را بدعت نهاد اما این سخن که گفته شود بدعت نیکو و حسنی است با ادله شرعی که تمام بدعت‌ها را نکوهش می‌کند ناسازگار است.

تصریح اهل سنت به بدعت خلیفه دوم

رسول خدا (ص) فرموده: هر بدعتی گمراهی است(۵) با این حال اهل سنت به این بدعت‌گذاری تصریح نیز می‌کنند چنان که «قلقشندی» می‌گوید: عمر اولین کسی است که جماعت رمضان را تشریع کرد و آن در سال چهارده هجری بود.(۶) ابن عبدالبر درالاستیعاب می‌گوید: اوست که ماه رمضان را با نماز مستحبی دسته جمعی نورانی کرد!

نظر اهل بیت(ع) درباره نماز تراویح

به باور پیروان مکتب اهل بیت(ع)، در حقیقت در این زمینه نه‌تنها دلیلی وجود ندارد بلکه به جماعت خواندن نماز تراویح از دیدگاه پیامبر اکرم(ص) و اهل بیت(ع) پذیرفته نیست. برای نمونه: امام صادق (ع) می‌فرماید: به پا داشتن تراویح به جماعت جایز نیست.(۸) در روایتی دیگر آمده است: زمانی که امیرمؤمنان علی(ع) در کوفه بود مردم کوفه به خدمت حضرت آمدند و امام جماعت برای نماز تراویح در خواست کردند. حضرت جواب منفی داد و آنان را از اقامه نوافل شب‌های ماه رمضان به جماعت نهی کرد.(۹)

سلیم بن قیس هم از امیرالمؤمنین(ع) نقل می‌کند که فرمود: به خدا سوگند! دستور دادم که مردم در ماه رمضان جز بر نمازهای واجب جماعتی را بر پا نسازند و به ایشان گفتم که ادای نافله‌ها به جماعت بدعت است. برخی از لشکریانم فریاد برآوردند که ای اهل اسلام! سنت عمر تغییر کرد. او ما را از نمازهای نافلۀ ماه رمضان باز می‌دارد. تا آن جا که ترسیدم در لشکرگاه سر به شورش نهند.(۱۰)

منابع :

۱. فتح الباری، ج۴ص۲۱۷ ۲ –. مسند احمد، ج۴، ص۳۴۲. ۳. همان، ج ۵، ص ۱۸۴ ۴- صحیح بخاری، ج۲ص۳۰۸کتاب صلاه التراویح ح۲۰۱۰. ۵- صحیح مسلم، کتاب الجمعه، باب تخفیف الصلاه والخطبه، ص۳۹۳ح۱۸۸۹. ۶- - ماثر الانافة فی معالم الخلافه، ج ۲، ص ۳۳۷. بیروت، عالم الکتب. ۷- ابن عبدالبر، الاستیعاب ج۳ص۱۱۴۵. ۸ -بحار الانوار ج۱۰ص۳۶۳. ۹- وسائل الشیعه، ج ۸، ص ۴۷ح۱۰۰۶۶. ۱۰-. همان، ص ۴۶ ح ۱۰۰۶۵.