مؤ ذّن یادآور ذكر خدا

امام سجاد عليه السلام جايگاه خاصى براى مؤ ذّن بيان مى فرمايند و در باب معرفى مؤ ذّن مى گويند بايد بدانى كه او:
مذكِّرك بربّك ، و داعيك الى حظّك ، و افضل اعوانك على قضاء الفريضة الّتى افترضها الله عليك .
مؤ ذّن ، يادآور ذكر و ياد خدا در اذهان انسان و مومنان است و دعوت كننده انسان به استفاده از نصيب و حظى است كه خداوند در نماز براى او مقرر كرده و بهترين ياور براى قضاى واجبى است كه خداوند در ذمه انسان قرار داده است .
اين توجه امام عليه السلام به حقّ مؤ ذّن مطلب بسيار ظريفى است كه حكايت از شيفتگى گوينده اين سخنان وجود مقدس امام سجاد عليه السلام به هر چيز و هر كسى است كه ياد و نام خدا را براى او تداعى مى كند.
انسانى كه به طور طبيعى در طول روز، به امور روزمره زندگى و دنيا اشتغال پيدا مى كند، شايد از ياد خدا و اتيان فرايض ‍ و اداى حقوق الهى غفلت كند؛ بنابراين ، صداى اذان و صوت مؤ ذّن به او توجه و تنبه مى دهد كه وقت اداى حقّ الهى رسيده است . حضرت اميرالمؤ منين عليه السلام مى فرمايند:
للمؤ من ثلاث ساعات فساعة يُنَاجِى فيها ربّه ، و ساعة يَرُمُّ معَاشَهُ، و ساعة يخلِّى بين نفسه و بين لذتها فيما يَحَلُّ و يَجمُلُ⁽⁹²²⁾.
((مؤ من اوقات زندگى اش را به سه بخش تقسيم مى كند ساعت هايى را براى مناجات و ذكر خدا قرار ميدهد؛ ساعت هايى از روز را براى تدارك و تهيه معاش زندگى اختصاص مى دهد و ساعت هايى را هم براى آسايش و آرامش و لذت بردن از لذايذ زندگى قرار مى دهد)).
مومن بايد بخشى از اوقات زندگى را براى مناجات و خلوت با خداى خود قرار دهد. نبايد كه اشتغالات روزمره زندگى ، چنان او را غرق كند كه فرصتى براى ذكر و ياد خدا و خلوت كردن با او برايش باقى نگذارد و چنان آلوده شود كه غفلت از ياد خدا همه زندگى و وجود او را فراگيرد. چنين انسانى كه از خدا غفلت مى كند مصداق اعراض عن ذكر الله مى شود كه در امور معيشت و زندگى هم دچار مضيقه و تنگنا خواهد شد؛ و به همين دليل امام سجاد عليه السلام مى فرمايند مؤ ذّن يادآور ياد و نام خدا براى انسان است . افراد مؤ من و مخلص همين كه نزديك وقت نماز مى شود، حالت بى قرارى پيدا مى كنند؛ مثل عاشقى كه وعده وصالش نزديك مى شود.

مؤ من به انتظار موعد و وقت نماز است ؛ مخصوصا وقتى صداى مؤ ذّن را مى شنود، گويى مژده وصل را گرفته است ؛ اذن ورود به حريم معشوق را يافته است . اين ارزش و جايگاه كار مؤ ذّن است . كسانى كه از ماديات و اشتغالات روزمره دنيا احساس خستگى مى كنند، هنگامى كه وقت نماز مى رسد و صداى مؤ ذّن را مى شنوند، مثل اين است كه صداى مؤ ذّن و جمله ها و كلمه هاى اذان ، روح آنها را نوازش مى دهد. رسول الله صلى الله عليه و آله و سلم به نقل عامه خطاب به بلال فرمودند:
قُم يَا بَلال فَاءَرِحنا باَلصَّلاة ⁽⁹²³⁾.
((بلال ! برخيز و روح ما را با ذكر و نام خدا نوازش بده )).

وقتى صداى مؤ ذّن بلند مى شود و ياد خدا را زنده مى كند و طبيعى است كه انسان غرق شده در دنياى مادى و از امور جارى زندگى دست شسته ، كارهاى رايج را رها كند؛ زيرا به كارى واجب تر فراخوانده مى شود كه آن برقرارى ارتباط با معبود و معشوق حقيقى است :

او مشغول ترنم ياد و ذكر تو بود و تو را تكبير و تجليل و تسبيح مى گفت ، من دست از كار شسته و شيفته كسى شدم كه نام و ياد معشوق را براى من تجديد و تداعى مى كرد.