عفت و پاكدامنى

همانگونه كه در مباحث سابق گفته شد، قرار گرفتن در چهارچوب عفت و تقوا براى نجات از طغيان غريزه و آثار سوء مترتب بر آن ، يك الزام عقلى است . در سخنى از امام باقر عليه السلام روايت شده است كه فرمودند:
ما من عبادة اءَفضلُ من عفة بطن و فرج ⁽⁵⁴¹⁾.
((هيچ عبادتى ارزشمندتر از منزه نگه داشتن غريزه خوردن و آشاميدن و غريزه شهوت نيست )).
در سخنى ديگر از رسول اكرم صَلَّى اللّه عَلَيهِ و آلِهِ و سَلَّم روايت شده كه فرمودند:
عليكم بالعفاف و ترك الفجور⁽⁵⁴²⁾.
((شما ملزميد كه خلاف كارى ها را ترك كنيد و عفت و پاكدامنى پيشه كنيد)).
ابان بن سويد نقل مى كند كه از امام صادق عليه السلام پرسيدم :
ما الَّذى يُثبتُ الايمان فى العبد؟ قال الَّذى يُثبِتُهُ فيه الورعُ و الَّذى يُخرِجهُ منه الطَّمَع ⁽⁵⁴³⁾.
((چه چيزى ايمان را در دل انسان راسخ و ثابت مى كند؟ به چه وسيله ، ايمان ثبات پيدا مى كند و ديگر هيچ عارضه اى نخواهد توانست اين حصن و اين ديوار را خراب كند؟ در جواب فرمودند: آن چيزى كه ايمان را در مومن راسخ و ثابت مى كند، ورع و پرهيز از گناه است و آن چيزى كه ايمان را از دل انسان مومن بيرون مى برد، طمع و حرص است )).
و جالب اين است كه روزه يكى از عباداتى است كه پروا و پرهيز و ورع را به انسان تمرين مى دهد. رسول اكرم صَلَّى اللّه عَلَيهِ و آلِهِ و سَلَّم در سخنى كه در جمعه آخر ماه مبارك شعبان بيان داشته اند، فرموده اند:
قد اءَقبل اليكم شهر اللّه بالبركة و الرحمة و المغفرة ... قال اميرالمومنين عليه السلام فقمت فقلت : يا رسول اللّه ! ما اءَفضل الاعمال فى هذا الشهر؟ فقال : يا ابالحسن افضل الاعمال فى هذا الشهر الورع عن محارم اللّه ⁽⁵⁴⁴⁾.
((حضرت در اين خطبه ، مژده آمدن ماه مبارك رمضان ، ماه بركت و رحمت و مغفرت الهى را دادند و سخنانى را بيان فرمودند. در انتهاى اين خطبه اميرالمومنين عليه السلام برخاستند و سوال كردند: در اين ماه الهى كدام عمل از همه اعمال ، بهتر و ارزشش بالاتر است ؟ شايد در نظر مردمى كه در مسجد بودند و ما كه اين سخن را مى شنويم اين باشد كه نماز بيشتر بخواند، افطار بدهد، از مومنان دست گيرى كند، ولى پاسخ اين بود كه فرمودند: ارزش پرهيز و دورى جستن از محرمات الهى و گناه ، بسيار زياد است . سخنى از رسول اكرم صَلَّى اللّه عَلَيهِ و آلِهِ و سَلَّم نقل شده كه فرمودند:
لَرَدُّ المؤ من حراما يعدل عند اللّه سبعين حجّة مبرورة ⁽⁵⁴⁵⁾.
((چشم پوشى از گناه در پيشگاه الهى معادل هفتاد حجّى است كه مورد قبول درگاه او واقع شده است )).
طمع ، ايمان را از دل انسان بيرون مى برد، انسان را به بردگى و بندگى مى كشاند و او را به ذلت ، خوارى و پستى در دنيا و آخرت سوق مى دهد؛ و تنها راه مقبله با غريزه خطرناك طمع ورزى پرهيز از گناه است ؛ حتى گناه در انديشه ، در فكر و در خيال . حضرت اميرالمومنين عليه السلام مى فرمايند:
مَن كثُر فكره فى المعاصى دعته اليها⁽⁵⁴⁶⁾.
((اگر كسى فكرش را به سمت گناه آزاد گذاشت ، طبعا به وادى گناه سقوط مى كند)).
در سخنى از همان حضرت عليه السلام روايت شده است كه فرمودند:
صيامُ القَلب عَن الفِكر فِى الاثَام اَفضلُ مِن صيام البطن عن الطعام ⁽⁵⁴⁷⁾.
((فضيلت روزه فكر و انديشه براى جلوگيرى از آلوده شدن به گناه بيشتر از روزه شكم از غذا و نوشيدنى است )).
در سخن ديگرى از امام صادق عليه السلام روايت شده است كه فرمودند:
انَّ عيسَى عليه السلام قال للحواريَّين ... انَّ موسى اءَمَرَكُم اءَن لا تَزِنوا و اءنا آمُرُكم اءَن لا تُحَدِّثوا اءَنفسكم بالزِّنا فضلا عن تَزِنوا فانَّ من حَدَّث نفسه بالزِّنا كان كَمَن اءَوقَدَ بى بَيت مُزَوَّق فاءَفسد التَّزاويقَ الدُّخانُ و ان لم يَحتَرق البيتُ⁽⁵⁴⁸⁾.
((حضرت عيسى عليه السلام به اصحاب و حواريونش فرمود: موسى بن عمران شما را دستور داد كه زنا نكنيد؛ من شما را فرمان مى دهم كه : حتى فكر گناه زنا را نيز نكنيد چه رسد به اين كه مرتكب اين عمل شويد. كسى كه فكر و انديشه گناه و نافرمانى در ذهنش راه پيدا كند، مانند كسى است كه در يك خانه و اتاق در بسته و نقاشى شده و زينت يافته آتش روشن كند و دود آتش همه زينت ها و سفيدى ها را تباه و سياه كند؛ اگر چه خانه را آتش ‍ نزند)).
پس فكر و انديشه گناه هم براى انسان خطر آفرين است و بهترين راه براى اين كه انسان بتواند در مقابل سركشى و طغيان غريزه ، مقاومت كند اين است كه علاوه بر اشباع غريزه ، ورع و پاكدامنى پيشه كند.